Ένα δημιουργικό και γεμάτο τριήμερο εκπαιδευτικών δράσεων για την ελληνική μουσική παράδοση πραγματοποιήθηκε από την Παρασκευή έως και την Κυριακή 10, 11 & 12 Μαρτίου 2017 από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης» και τον Εθνομουσικολόγο και Καθηγητή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, κ. Λάμπρο Λιάβα, γνωστό από την τηλεοπτική εκπομπή «Το αλάτι της Γης» που προβάλλεται από την ΕΡΤ1 κάθε Κυριακή μεσημέρι, και τους συνεργάτες του, με την ευγενική χορηγία του «Ιδρύματος Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια».
Το τριήμερο αυτό εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο δράσεων που έχουν αναληφθεί από τον κ. Λιάβα και το Κέντρο «Φοίβος Ανωγειανάκης» σε συνεργασία με όλα τα παραρτήματα του Λυκείου των Ελληνίδων της Πελοποννήσου με κύριο στόχο την ευαισθητοποίηση και τη δημιουργία θετικών στάσεων και αντιλήψεων του κοινού σε αυτό που ονομάζουμε «Ελληνική Μουσική Παράδοση» σε σχέση με την εκδυτικοποίηση, την εμπορευματοποίηση και τον υποβιβασμό του αγαθού που ονομάζεται «τραγούδι» σε καταναλωτικό αγαθό.
Κεντρική ιδέα του όλου εγχειρήματος είναι η ανάδειξη της αδιάσπαστης ενότητας του τρίπτυχου «Λόγος – Μέλος – Κίνηση» που οδηγεί στις έννοιες «Γλώσσα – Τραγούδι – Χορός», μία ολιστική αντιμετώπιση και θεώρηση της ενότητας που έχει καλλιεργηθεί, διατηρηθεί και περάσει ως «όλον» ανά τους αιώνες, στη συνείδηση όλων των Ελλήνων, στο πλαίσιο της ελληνικής μουσικής παράδοσης.
Οι δράσεις αυτές ξεκίνησαν το πρωί της Παρασκευής με επίσκεψη στο Μουσικό Σχολείο της Αργολίδας, όπου με την άψογη συνεργασία της Διευθύντριας κ. Ελισάβετ Χατζηνικολάου αλλά και όλου του διδακτικού προσωπικού, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με τους μαθητές, εν δυνάμει συνεχιστές της μουσικής μας παράδοσης, όπου οι νεαροί μαθητές είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν και να προβληματιστούν πάνω σε θέματα σχετικά με την παραδοσιακή μας μουσική και κυρίως, σε ότι αφορά το μέλλον της.
Ακολούθως, με τη φιλοξενία του Δήμου Άργους – Μυκηνών και προσωπικά του Δημάρχου κ. Δημήτρη Καμπόσου αλλά και του κ. Νίκου Δελή, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Τέχνης & Πολιτισμού «Μέγας Αλέξανδρος» εκπαιδευτικό μουσικοπαιδαγωγικό σεμινάριο με την συνεργάτιδα του κ. Λιάβα, κ. Νάνσυ Τουμπακάρη, το οποίο απευθυνόταν κυρίως σε Δασκάλους και Νηπιαγωγούς αλλά και σε Καθηγητές Μουσικής Ωδείων και λοιπών φορέων. Μας δόθηκε πραγματικά η δυνατότητα να δούμε τρόπους προσέγγισης, ευαισθητοποίησης και προσέλκυσης των νεαρών μαθητών στο χώρο της παραδοσιακής μουσικής, χωρίς να απαιτούνται ιδιαίτερες μουσικές γνώσεις ή δεξιότητες. Η φιλοσοφία προς την οποία έχει στραφεί πια η Παιδαγωγική Επιστήμη, άρα και η διδασκαλία της μουσικής, απομακρύνεται από την ιδέα ότι ο δάσκαλος μπαίνει μέσα στην τάξη για να «γεμίσει» άδεια κεφάλια μεταλαμπαδεύοντας τη γνώση που απορρέει από αυτόν. Σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, ο δάσκαλος λειτουργεί ως ενδιάμεσος παράγοντας, ως καθοδηγητής και εμπνευστής των μαθητών του, που τους ωθεί με χίλιους δυο ευχάριστους και δημιουργικούς τρόπους στην κατάκτηση της γνώσης, με την πεποίθηση ότι δεν περισσεύει κανένας. Επιπλέον, μην ξεχνάμε ότι η ελληνική πραγματικότητα ποτέ δεν φοβήθηκε τίποτε ξένο, αλλά αντίθετα το αφομοίωσε πολιτισμικά και το ενσωμάτωσε στη δική της αντίληψη, γεγονός βέβαια που αποτυπώνεται και στη μουσική μας δημιουργία.
Το απόγευμα της Παρασκευής ακολούθησε επίσκεψη στο Κ.Α.Π.Η. του Δήμου μας, ή καλύτερα όπως λέει ο κ. Λιάβας στη Λέσχη Δημιουργικής Ωριμότητας (!), όπου δόθηκε η δυνατότητα να έλθουν στην επιφάνεια άνθρωποι –θησαυροί, τους οποίους, κακά τα ψέματα πολλές φορές περιθωριοποιούμε ως απόμαχους, ευρισκόμενους στο λυκόφως της ζωής τους και εμείς οι νεοέλληνες θεωρούμε πως δεν έχουν κάτι να μας δώσουν, εμείς τα ξέρουμε όλα, κατέχουμε γνώσεις και επιστήμες, γίναμε Ευρωπαίοι και φυσικά «ανήκομεν εις την Δύσιν»… Αλήθεια, όταν ειπώθηκε αυτή η ατάκα, πόσοι ερωτηθήκαμε για το αν μας αντιπροσωπεύει;;; Τραγούδησαν, χόρεψαν και ανέσυραν από τη μνήμη τους μουσικούς θησαυρούς της παράδοσής μας, που χρέος όλων ημών, που λέμε ότι ασχολούμαστε με τη μουσική, αποτελεί πια η διάσωση, διάδοση και προβολή όλου αυτού του ανεκμετάλλευτου και παρθένου υλικού. «Αν δεν έχεις γέρο, δώσε κι αγόρασε…»
Δυο πολύ χρήσιμα σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο, επίσης στην αίθουσα «Μέγας Αλέξανδρος» από τον ίδιο τον κ. Λιάβα με την αθρόα συμμετοχή δασκάλων και μαθητών μουσικής, λαϊκών οργανοπαικτών, χορευτών και δασκάλων χορού αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου. Στο πρωινό σεμινάριο πραγματοποιήθηκε μια «Εισαγωγή στην Ελληνική Δημοτική Μουσική» και το απόγευμα «Εισαγωγή στην Ελληνική Λαϊκή Αστική Μουσική», ως συνέχεια του πρώτου. Εποπτικά είδαμε την συνέχεια της ελληνικής μουσικής από τα βάθη της αρχαιότητας, το πέρασμα στο Βυζάντιο ως αδιάσπαστη συνέχεια της Αρχαίας Ελλάδας, τη διατήρησή του κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το ακριτικό και το Δημοτικό τραγούδι σε όλες του τις εκφάνσεις, το πέρασμα στο ρεμπέτικο, τα «απαγορευμένα» και τις δύσκολες εποχές για τους λαϊκούς δημιουργούς και φυσικά τις μεγάλες επιρροές της Δύσης, ως τις μέρες μας, πάντα με γνώμονα το τρίπτυχο «Λόγος – Μέλος – Κίνηση». Η διατήρηση στοιχείων της μουσικής μας, όπως οι κλίμακές της με την ποικιλομορφία των διαστημάτων που τη χαρακτηρίζουν σε αντίθεση με την «τετραγωνισμένη» μουσική της Δύσης των τόνων και των ημιτονίων (άντε και κανένα τριημιτόνιο) είναι ένα μόνο ενδεικτικό στοιχείο που, δυστυχώς πολλοί από εμάς αγνοούν… Δόξα τω Θεώ όμως, θεσμοί όπως τα Μουσικά Σχολεία, που παράγουν Πολιτισμό, το Λύκειον των Ελληνίδων αλλά και τόσοι φορείς, φροντίζουν με πολύ μεράκι και κέφι την ανάδειξη όλου αυτού του Λαϊκού Πολιτισμού, δραστηριότητα την οποία εξήρε και στην οποία επέμεινε ιδιαίτερα ο κ. Λιάβας, με χαρακτηριστική θέρμη και ζήλο.
Το όλο εγχείρημα έληξε το πρωινό της Κυριακής, στον ίδιο πάντα χώρο, με τη βράβευση εν πρώτοις ικανού αριθμού παλαίμαχων λαϊκών οργανοπαικτών και τραγουδιστών, αρκετοί από τους οποίους παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους παραμένουν μάχιμοι και δραστήριοι. Στη συνέχεια τη σκυτάλη έλαβε η μικτή παραδοσιακή χορωδία και η ορχήστρα του Λυκείου μας, με τη συμμετοχή και της παιδικής παραδοσιακής χορωδίας μας που ερμήνευσαν τραγούδια από το ντόπιο παραδοσιακό ρεπερτόριο: «όλα τα πουλάκια», «ας παν να ιδούν τα μάτια μου», «λαλούδι της Μονεμβασιάς», «στ΄ Αναπλιού το Παλαμήδι» και βεβαίως «η Αργειτοπούλα». Ακολούθως το πρόγραμμα έκλεισε το παραδοσιακό σύνολο του Μουσικού Σχολείου της περιοχής μας που ερμήνευσε με εντυπωσιακό τρόπο ρεπερτόριο απ’ όλη της Ελλάδα αλλά και τις αλησμόνητες Πατρίδες. Την επιμέλεια του συνόλου είχαν οι κ. Δήμητρα Κυπραίου – Ιωαννίδη, καθηγήτρια βυζαντινής μουσικής και Ράνια Κουτρούλη, καθηγήτρια κρουστών καθώς και ο κ. Νίκος Παπαηλίου, καθηγητής παραδοσιακού κλαρίνου. Ο κ. Λιάβας, εν κατακλείδι, υπογράμμισε πως η τριήμερη στάση της ομάδας του στο Άργος, τους γέμισε με θετική ενέργεια αλλά και ελπίδα πως η Ελληνική Μουσική μας Παράδοση, απ’ ότι φαίνεται, περνάει σε καλά χέρια, και μάλιστα, πολλά χέρια, κάτι που μας γεμίζει αισιοδοξία για το μέλλον.
Θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμίσουμε την άψογη διοργάνωση του μαραθώνιου αυτού τριημέρου εκ μέρους όλου του Δ.Σ. του Λυκείου των Ελληνίδων παραρτήματος Άργους και προσωπικά της Προέδρου κ. Ευτυχίας Δημοπούλου – Κώρου. Ευχή αλλά και επιδίωξή μας αποτελεί η συνέχιση και πραγματοποίηση και άλλων παρόμοιων δραστηριοτήτων και στο μέλλον, με στόχο πάντοτε την περαιτέρω ευαισθητοποίηση όλο και μεγαλύτερου μέρους του κοινού σε σχέση με την Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική, την «απενοχοποίησή» της από λάθη του παρελθόντος και κακούς συσχετισμούς με πτυχές αυτού, τη στροφή όλο και περισσότερων νέων – και όχι μόνο – ανθρώπων προς αυτήν και φυσικά την αποφυγή της «φολκλοροποίησης» του μουσικού μας πλούτου. Αρκεί να καταλάβουμε πως δεν πρόκειται για ένα μουσειακό έκθεμα ούτε για ένα έργο Δυτικής Μουσικής που γράφτηκε σε συγκεκριμένο τόπο, χρόνο και συνθήκες για να εκφράσει τις ανησυχίες ενός ανθρώπου. Πρόκειται για έναν τεράστιο πλούτο, που μεταφέρθηκε προφορικά από γενιά σε γενιά για να εκφράσει τις ανησυχίες ενός ολόκληρου λαού, τις καθημερινές χαρές και λύπες του, βασιζόμενος στους κύκλους του χρόνου και της ζωής! Και εις άλλα με υγεία!!!
«Τούτο τον κόσμο που ‘μαστε, άλλοι τον είχαν πρώτα,
τώρα τον έχουμε εμείς, κι άλλοι τον καρτεράνε…»
Ιωάννης Π. Χαβιαρλής
Δάσκαλος Παραδοσιακής Μουσικής Λυκείου των Ελληνίδων παρ. Άργους
