Του π. Ηλία Μάκου
Το ιστορικό μοναστήρι του αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου στη Μοσχόπολη της Κορυτσάς ανηγέρθηκε το έτος 1632, άρα προϋπήρχε, και αγιογραφήθηκε το 1659.
Σύμφωνα με τους κώδικες της Μονής πρώτοι κτήτορές της ήσαν οι Γεώργιος Γκούτζιας, Μιχάλης Μελιγγέρης, καθώς και ο ιερομόναχος Αντώνιος Σιπισχιώτης .
Η Μονή, υπέστη ζημιές, και ανακαινίστηκε το 1692, 60 χρόνια μετά τη θεμελίωσή της.
Πάνω από την κεντρική πύλη του κυρίως ναού της Μονής, στο εσωτερικό μέρος, σώζεται η επιγραφή:
Ανεκαινίσθι ο θείος, και πάνσεπτος ναός ούτοςδια συνδρομάς και εξόδων του τιμιοτάτου και ευγενεστάτουάρχοντος Κυρ. Κυρ. Γεωργίου Γκούτζο επί έτους ΖΡΜ 1692.Ανεστορήθη και ενδόξου, προφήτου και βαπτιστού Ιωάννηδια συνδρομίς κόπου και μόχθου του πανοσιατάτου και καθυγουμένουκυρίου Αντωνίου ιερομονάχου και δια εξόδων του τιμιοτάτου και ευγενεστάτουάρχοντος Κυρ. Μιχάλη ιός μακαρίτου Κώστα Μοναχού Καλινίκουένεκεν τις ψυχής αυτού άμα συμβίας και τέκνων αυτού Αρχιερατεύοντος του μακαριωτάτου αρχιεπισκόπουτης αγιοτάτης πρώτης Ιουστινιανής Αχριδών Κυρ. Κυρ. ΕγνατίουΕπή αίτους 1659.
Έχει ανακηρυχθεί «Θρησκευτικό Πολιτιστικό Μνημείο της Αλβανίας».
Η Μονή αυτή, που αποτελεί το παλαιότερο μνημείο της Μοσχόπολης, είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία της.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εκεί βρήκαν καταφύγιο τα γυναικόπαιδα το 1769.
Τότε η Μοσχόπολη, κέντρο των γραμμάτων, των τεχνών και του πλούτου στην Τουρκοκρατούμενη περιοχή, καταστράφηκε ολοσχερώς από άτακτες ομάδες Οθωμανών.
Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του αρχιμ. Δημήτριου Καλλίμαχου:
“… Αισθάνθηκα πλημμυρισμένα με βαθύτατη συγκίνηση τα μάτια μου, ατενίζων πέριξ μου μία άμορφο μάζα ερειπίων οικίων, επάνω στους επτά λόφους του διακυμαινόμενου εκείνου οροπεδίου… Είναι σκορπισμένα τα λείψανα του παρελθόντος μεγαλείου της Μοσχοπόλεως, διαλαλούντα ακόμη, με την πένθιμο σιγήν των, την θαυμαστή ονειρώδη ακτινοβολία, ενός απροσδόκητου πολιτισμού, που έσβησε σαν λαμπρό μετέωρο κατά το 1769… “
Εξάλλου Ο πολυγραφώτατος Μητροπολίτης Κορυτσάς Ευλόγιος Κουρίλας σημειώνει ότι στη Μονή συνέρχονταν σύνοδοι Επισκόπων.
Στη διάρκεια των χρόνων το Μοναστήρι αναδείχθηκε σε αμετερίζι πίστης.
Και θυμίζει δρόμους θριάμβου και δόξας της Ορθοδοξίας στην Αλβανία, που ξεπέρασε τη λαίλαπα της αθεΐας.
Πόσοι και πόσοι δεν ευφράνθηκαν στο ναό του Μοναστηριού.
Πόσοι και πόσοι δεν ενισχύθηκαν από τις προσευχές σ’ αυτό τον ιερό χώρο.
Πόσοι και πόσοι δεν οδηγήθηκαν στη μετάνοια.
Πόσοι και πόσοι δεν άλλαξαν από τον αναγεννητικό και ειρηνικό λόγο του Θεού, που σπάρθηκε εκεί στην καρδιά τους.
Πόσοι και πόσοι δεν χρωστούν το στηριγμό τους σε ώρες δύσκολες, σε καιρούς ηθικού, αλλά και υλικού, λιμού στην προσφορά του Μοναστηριού.
Ήταν, είναι και θα είναι η Μονή ένα σύμβολο οικοδομής των ανθρώπων και καλλιέργειας της ψυχής τους.
