Η Οδύσσεια των Ελλήνων της Αμερικής, ο μακρύς και τραχύς αγώνας εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων μεταναστών και προσφύγων για επιβίωση και ανάδειξη ανάμεσα στο μωσαϊκό των λαών που απαρτίζουν το αμερικανικό Εθνος, καθώς και η αλληλεγγύη τους προς την μητέρα πατρίδα είναι από τα λιγότερο γνωστά ιστορικά κεφάλαια του Ελληνισμού.

Κι αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο αρχείο της Ιστορίας της Ομογένειας που να βρίσκεται στη διάθεση του κοινού και των ερευνητών.

Η σημαντικότερη προσπάθεια προς την κατεύθυνση της καταγραφής της Ιστορίας της Ομογένειας έγινε από τον καθηγητή Θεόδωρο Σαλούτο (The Greeks in the United States), με έτος έκδοσης το 1964, και μια δεύτερη, αλλά λιγότερο αξιόλογη, του Μπάμπη Μαλαφούρη, που ούτως ή άλλως σταματά στο 1948.

Αυτό το τεράστιο ιστορικό κενό, η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου αρχείου που να καλύπτει την περίοδο της Ιστορίας της Ομογένειας, τουλάχιστον έναν αιώνα, θα καλυφθεί με την ψηφιοποίηση του αρχείου του «Εθνικού Κήρυκα» χάρη σε μια γενναιόδωρη χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Το αρχείο της Ομογένειας -και του Ελληνισμού- είναι αποτυπωμένο στις σελίδες του «Εθνικού Κήρυκα» από την ημέρα της ιδρύσεώς του, στις 2 Απριλίου το 1915, μέχρι και σήμερα. Είναι ένα αρχείο που αποτελείται από ένα τουλάχιστον εκατομμύριο σελίδες!

Το ιστορικό

Η αναζήτηση τρόπου για την ψηφιοποίηση του αρχείου του «Εθνικού Κήρυκα» ξεκίνησε ενεργά πριν περίπου πέντε χρόνια. Τότε που κάναμε τις προετοιμασίες μας για τον εορτασμό της 100ής επετείου από την ίδρυση της εφημερίδας.

Ηταν τότε που ψάχνοντας στο φτωχό αρχείο που διαθέταμε συνειδητοποιήσαμε πλήρως την ιστορική ανάγκη και την προσωπική ευθύνη μας, έναντι της Ομογένειας και της Ιστορίας, για την ανεύρεση και ψηφιοποίηση του αρχείου της εφημερίδας.

Επρεπε όμως να ξεπεραστούν τρία σοβαρά προβλήματα:

Πρώτον, να εντοπιστεί το αρχείο. Δυστυχώς, οι προηγούμενοι εκδότες δεν είχαν φροντίσει να μεταβιβάσουν τους τόμους της θητείας τους στον διάδοχό τους.

Δεύτερον, να βρεθεί η κατάλληλη εταιρεία που να ειδικεύεται σε αυτού του είδους τις εργασίες. Ερευνώντας το θέμα ανακαλύψαμε ότι υπάρχουν πολύ λίγες εταιρείες που κάνουν αυτή την δουλειά και δυστυχώς καμία ομογενειακή.

Και τρίτον να εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή του. Είχαμε υπολογίσει ότι το αρχείο μας αποτελείται από τουλάχιστον ένα εκατομμύριο σελίδες. Πρόκειται δηλαδή για ένα τεράστιο σε όγκο έργο που υπερβαίνει τις οικονομικές δυνατότητες της εφημερίδας.

Οσον αφορά το πρώτο σημείο, αυτό του εντοπισμού του αρχείου της εφημερίδας, διαπιστώσαμε ότι είναι σκορπισμένο σε διάφορα μέρη.

Εγώ κληρονόμησα ένα μόνο μέρος του όταν αγόρασα την εφημερίδα το 1979. Από τότε και μετά διατηρήσαμε το αρχείο σε καλοδεμένους τόμους χαρτιού στα γραφεία μας της Νέας Υόρκης και της Αθήνας και, επιπλέον, το μετατρέψαμε σε μικροφίλμ.

Το αρχείο των προηγούμενων από μένα χρόνων ανακαλύψαμε ότι ήταν σκορπισμένο μεταξύ της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης στο Μανχάταν -42 δρόμοι και 5η Λεωφόρος- της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου και σε Βιβλιοθήκες δυο Πανεπιστημίων εκτός Νέας Υόρκης.

Και πάλι το κάθε ένα από αυτά καλύπτει μόνον ορισμένα χρόνια. Κανένα δεν διέθετε το ολοκληρωμένο αρχείο.

Τελικά η λύση προήλθε, ως εκ θαύματος, από εκεί που δεν το περιμέναμε. Και μάλιστα ήταν στην πιο κατάλληλη μορφή από απόψεως τεχνολογίας: Από την Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, η οποία διαθέτει το πληρέστερο αρχείο του «Εθνικού Κήρυκα». Και όχι μόνο διαθέτει το συντριπτικό ποσοστό του αρχείου μας -λείπουν σχετικά λίγες σελίδες, εδώ κι εκεί, κυρίως των πρώτων χρόνων- αλλά το είχαν και σε μορφή μικροφίλμ. Στη μορφή που το χρειαζόμαστε.

Είναι πολύ πιο εύκολο -και με λιγότερο κόστος- να ψηφιοποιηθεί μια σελίδα που είναι σε μορφή μικροφίλμ παρά μια σελίδα που είναι σε χαρτί, κυρίως όταν το χαρτί είναι δεκάδων ετών.

Ηταν πραγματικά ένα δώρο Θεού και μάλιστα από εκεί που δεν το φανταζόμασταν. Ενα δώρο για το οποίο εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου προς την Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων και το ευγενέστατο και πρόθυμο να μας βοηθήσει προσωπικό της.

Οσον αφορά το δεύτερο σημείο, αυτό της εύρεσης της κατάλληλης εταιρείας για να διεκπεραιώσει το έργο, ανακαλύψαμε -μετά από μια μακρά και επίπονη διαδικασία- ότι αυτές είναι λίγες και μερικές αμφιβόλου αξιοπιστίας.

Και δεν βοηθούσε ιδιαίτερα το γεγονός ότι το αρχείο είναι στην ελληνική γλώσσα και ένα μέρος του χρειάζεται να μετατραπεί από χαρτί σε ψηφιακή μορφή.

Τελικά η λύση και γι’ αυτό προήλθε από την Ελλάδα: Πρόσεξα ότι η έγκυρη εφημερίδα «Καθημερινή» ήταν ίσως η μόνη που είχε ψηφιοποιήσει το αρχείο της. Ετσι ζήτησα από τον παλιό συνεργάτη μου και νυν άξιο διευθυντή της «Καθημερινής», Αλέξη Παπαχελά, να μου δώσει το όνομα της εταιρείας με την οποία εκείνοι συνεργάστηκαν, ο οποίος και προθύμως ανταποκρίθηκε.

Πρόκειται για μια εταιρεία με βάση το Κολοράντο.

Αφού η εταιρεία αυτή εξέτασε δείγματα του αρχείου μας υπέβαλε μια μελέτη που περιείχε το τεχνικό μέρος, καθώς και την κοστολόγηση του έργου. Η τιμή υπερβαίνει τις $600.000.

Πρόκειται βέβαια για ένα ποσό υπεράνω των οικονομικών δυνατοτήτων του «Εθνικού Κήρυκα».

Επρεπε να αναζητήσω εξωτερική χρηματοδότηση.

Μόνο ένα Ιδρυμα, που όχι μόνο διαθέτει τους πόρους, αλλά και την ομογενειακή και εθνική ευαισθησία, θα μπορούσε να αξιολογήσει σωστά και να εκτιμήσει την αξία του έργου τούτου για τώρα, αλλά και για τις επόμενες γενιές.

Και αυτό δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Αυτή ήταν η δεύτερη φορά που απευθυνόμουν στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος για χρηματοδότηση κάποιου έργου μας.

Την πρώτη φορά ήταν για την χρηματοδότηση του βιβλίου «The Greeks» -την ιστορική πορεία των Ελλήνων- μια έκδοση του Εθνικού Κήρυκα του 2001 που διαθέσαμε δωρεάν και που επανεκδώσαμε το 2002 γιατί έγινε πραγματικά ανάρπαστο.

Και η δεύτερη είναι τώρα για το αρχείο της εφημερίδας.

Δεν είναι τυχαίο ότι το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αγκαλιάστηκε όσο κανένα άλλο και κέρδισε διεθνή φήμη και αναγνώριση ως ένα Ιδρυμα-υπόδειγμα για τον επαγγελματικό τρόπο λειτουργίας του, για την πλήρη διαφάνεια σε όλες τις δραστηριότητές του, για το όραμα και τον δυναμισμό του ηγέτη – προέδρου του, για τον πλήρη αξιοκρατικό τρόπο με τον οποίο ενεργεί.

Είναι αυτά τα χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με την προσεκτικά μελετημένη και στοχευμένη επιλογή των χρηματοδοτήσεών του, καθώς και η έκταση της προσφοράς του σε ευαίσθητους τομείς, που το έχουν καταστήσει το σημαντικότερο και πιο σεβαστό Ιδρυμα στην ελληνική Ιστορία.

Ετσι, λοιπόν, αφού συμπληρώθηκαν οι κατάλληλες αιτήσεις, και αφού παρουσιάστηκε και αναλύθηκε το έργο στην ολότητά του, αλλά και δικαιολογήθηκε σχεδόν κάθε γραμμή της προσφοράς μας και αφού επίσης εκπρόσωπος του Ιδρύματος που χειρίζεται την αίτησή μας ήρθε σε άμεση και εξαντλητική επαφή με την εταιρεία που είχαμε προτείνει για το έργο, και όταν τελικά ολοκληρώθηκε πλήρως η αίτησή μας τότε υποβλήθηκε στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος που συνεδρίασε την προηγούμενη εβδομάδα και ενέκρινε το ποσό των $480.000, τόσα όσα τελικά είχαμε ζητήσει, για την ολοκλήρωση του έργου εντός ενός έτους.

Με την ολοκλήρωσή του το αρχείο θα αναρτηθεί στις ιστοσελίδες του «Εθνικού Κήρυκα» -ελληνική και αγγλική- με την καλοτυπωμένη αναφορά ότι αυτό κατέστη δυνατόν χάρη στην γενναιοδωρία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και φυσικά η πρόσβασή του θα είναι απόλυτα ελεύθερη στο κοινό.

Ηδη εξασφαλίστηκε και η ανάρτησή του στην ιστοσελίδα της Κεντρικής Βιβλιοθήκης στη Νέα Υόρκη.

Με χαρά δε, θα το προσφέρουμε για ανάρτηση σε οποιαδήποτε αξιόπιστη ιστοσελίδα μας το ζητήσει.

Πώς θα λειτουργεί: Το αρχείο θα χρησιμοποιεί την πιο σύγχρονη τεχνολογία. Θα ανατρέχει σε όλο το αρχείο να βρει τις λέξεις που αναζητούνται και θα τις εμφανίζει έγχρωμες σε όσες σελίδες εντοπιστούν.

Για παράδειγμα, αν πληκτρολογήσω την λέξη «Διαματάρης» θα ερευνήσει όλο το αρχείο και θα μου εμφανίσει, έγχρωμα, κάθε περίπτωση που αναγράφεται το όνομά μου.

Ετσι, χάρη στην γενναιοδωρία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, η Ιστορία της Ομογένειας θα διασωθεί στο διηνεκές.

Εκφράζω λοιπόν την ευγνωμοσύνη μου στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και ιδιαίτερα στον πρόεδρό του κ. Ανδρέα Δρακόπουλο για την χρηματοδότηση αυτού του έργου.

Τέλος, απευθύνω έκκληση σε όποιον διαθέτει παλιές εκδόσεις του «Εθνικού Κήρυκα», καθώς και τον σπάνιας ομορφιάς και αξίας Μηνιαίο Εικονογραφημένο Εθνικό Κήρυκα να επικοινωνήσει μαζί μας.