Η ιστορία των τεσσάρων δραματική και συγκλονιστική. Φτάνοντας στα σύνορα, απέναντι από το  Μαυρομάτι Θεσπρωτίας, οι τέσσερις νέοι, Βαγγελής Μήτρου από το χωριό Γέρμα, Θανάσης Κότσης, Θωμάς Μάσιος και Αντώνης Ράφτης από το Αλύκο,  εγκατέλειψαν σε μικρή απόσταση το φορτηγό και συνέχισαν με τα πόδια.

Με το που πλησίασαν τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα, δεν είχαν “πέσει” ακόμη, καθώς το κομμουνιστικό καθεστώς ήταν μεν προς το τέλος του, αλλά άντεχε,   έγιναν αντιληπτοί από τους φρουρούς, που άρχισαν να πυροβολούν εναντίον τους.

Δύο σκοτώθηκαν επιτόπου, ενώ οι άλλοι δύο, βαριά τραυματισμένοι, εκτελέστηκαν στο χωριό Τσιφλίκι.

Μ’ ένα καμιόνι μετέφεραν τους νεκρούς στο χωριό και τους περιφέραν για παραδειγματισμό, κάτι, που προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων, που ξεσηκώθηκαν.

ΑΣΒΗΣΤΟΣ ΠΟΘΟΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ξημέρωνε του αη Σπυρίδωνα στις 12 Δεκεμβρίου του 1990, όταν τέσσερα παλληκάρια θέλησαν να βγουν στη λευτεριά, γνωρίζοντας, όμως, πως μπορούν να συναντήσουν και το θάνατο. Το προτίμησαν, όμως, γιατί,  κι έτσι, ελεύθεροι θα ήταν!

Κρύβανε στην καρδιά τους τον άσβηστη πόθο για την ελευθερία, που τη στερούνταν.

Στην ελληνο-αλβανική μεθόριο εκτελέστηκαν εν ψυχρώ.

Το αμάρτημά τους για τον αφανισμό δεν ήταν άλλο παρά η τόλμη τους για τη λευτεριά.

Ήταν τρέλα; Ήταν απελπισία; Τι ήταν; Ήταν επιθυμία να ξεφύγουν από τη σκλαβιά. Αυτό ήταν. Τόσο απλά.

Το μοιρολόγι των χαρακομένων μανάδων απόσωσε, αλλά δεν χάθηκε η ελπίδα, καθώς ξεκίνησε η λαϊκή εξέγερση.

Δεν άντεξαν οι άνθρωποι το τραγικό γεγονός, δεν άντεξαν τη διαπόμπευση των νεκρών, που τους μετέφεραν για εκφοβισμό από χωριό σε χωριό.

Με τα φέρετρα στα χέρια διαδήλωσαν στο Αλύκο και ξεκίνησαν πορεία διαμαρτυρίας προς τους Αγίους Σαράντα.

12 Δεκεμβρίου 1990. Την ημέρα  ημέρα αυτή έγινε   η πρώτη εξέγερση ενάντια στο τυραννικό καθεστώς Αλία, που έμελλε, λίγες μέρες μετά, να καταπέσει με πάταγο.

Τιμάται επίσημα στην γειτονική Αλβανία ως η “Ημέρα της Δημοκρατίας”. Για μια άλλη φορά η ιστορία έκανε το ξεκίνημά της.

Χιλιάδες Έλληνες, με καημούς χρόνια στοιβαγμένους, δεν αφομοιώθηκαν από τη βία, αλλά κρυφά, με μύριους κινδύνους, διατήρησαν την ταυτότητά τους, με την προσδοκία της ανάστασης. Και ήρθε η ανάσταση. Κα ξανασήμαναν οι βουβές καμπάνες.

Και έμειναν πίσω ατελείωτα ερείπια και απαίσιες  μνήμες. Καταδυναστεύτηκε ο άνθρωπος, όσο δεν έπαιρνε, και καταπιέστηκε ο λαός.

Όμως αυτές οι αναπνοές ελευθερίες, που αισθάνθηκαν τότε οι άνθρωποι, πρέπει να γίνει προσπάθεια να μη σβήσουν σήμερα, αλλά να διατηρηθούν και να γίνουν πιο έντονες.

Έτσι δεν θα πάει χαμένη και η θυσία των τεσσάρων παλικαριών, που τιμήθηκαν στο Αλύκο.