Του π. Ηλία Μάκο

Με λίγους άοπλους σχεδόν αγρότες, ξεκίνησε για τα Γιάννινα, προκειμένου να λυτρώσει τους ραγιάδες από τα δεινά της δουλείας.

Η μεγάλη ιδέα της ελευθερίας, αυτή τον εξέθρεψε, τον γαλούχησε, τον ενέπνευσε ηρωικά και του έδωσε τη δύναμη να ξεσηκωθεί…

Έλεγε στους συντρόφους του: Πιστεύοντες και αγωνιζόμενοι, θα είμαστε νικώντες, έστω και αν ηττηθούμε.

Απογοητευμένος ο Διονύσιος από τις υποσχέσεις των ξένων  και βλέποντας ότι παρέμβαιναν μόνο όταν έκριναν κατάλληλη τη στιγμή για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων (κάτι ανάλογο δεν γίνεται και στις ημέρες μας;) και όχι γιατί πραγματικά ενδιαφέρονταν για τη λευτεριά των σκλάβων, πήρε την κατάσταση στα χέρια του.

Παρότι παραλίγο να καταλὐσει την κυριαρχία των Οθωμανών στα Γιάννινα, έστω και αν ήταν ανίσχυρος στρατιωτικά, στο τέλος εξολοθρεύτηκε, τον έκαψαν ζωντανό.

Ο Διονύσιος δεν έκανε την Επανάσταση για να αποτύχει. Πίστευε, το πίστευε βαθιά μέσα του, πως θα μπορούσε να νικήσει… Να συντρίψει τις πύλες των εχθρών, να εξολοθρεὐσει τις σκοτεινές δυνάμεις του κακού, να φθάσει στο τέλος του θαύματος…

Αυτή του την πεποίθηση την είχε εμπνεύσει και σε όσους τον ακολούθησαν, απλοί άνθρωποι από τα χωριά της Παραμυθιάς κατά κύριο λόγο, οι οποίοι ήταν αποφασισμένοι, μαζί του, ή να ξετινάξουν το ζυγό της δουλείας ή να πεθάνουν.

Δεν κατάφερε να φέρει το ποθούμενο, ωστόσο 190 χρόνια πριν την Επανάσταση του 1821, εκείνος έντιμα έσπειρε το σπόρο της λύτρωσης, ποτίζοντας με το αίμα του τη ρίζα της απελευθέρωσης.

Τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση και έγινε  κατάθεση στεφάνων.

Για το ιστορικό γεγονός-ορόσημο για τον τόπο, καθώς και για την συμπλήρωση 200 ετών από την Επανάσταση του 1821, μίλησε εμπεριστατωμένα ο πρώην αναπληρωτής Καθηγητής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων  Θωμάς Μπάκας.

Νωρίτερα εψάλη θεία λειτουργία στο ναό Γενεθλίου της Θεοτόκου στα «Ντιχούνια» (παλαιός οικισμός Διχουνίου).

Στο τέλος των εκδηλώσεων προσφέρθηκε  παραδοσιακό γεύμα στον χώρο του παλιού Δημοτικού Σχολείου Διχουνίου.

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ

Ήταν νύχτα της 10ης Σεπτεμβρίου προς την 11η Σεπτεμβρίου του 1611.

Χίλιοι εκατό άνδρες από 70 περίπου χωριά της Θεσπρωτίας, κινούνται μέσα στα δάση με αγροτικά εργαλεία στα χέρια, από το ιστορικό μοναστήρι του αγίου Δημητρίου στο Διχούνι προς τα Ιωάννινα. Για να κάνουν Επανάσταση εναντίον των Τούρκων.

Αυτή η ματωμένη Επανάσταση τιμήθηκε και φέτος με Θεία Λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στην προτομή του πρωτεργάτη της στη Μονή του ξεσηκωμού.

Επικεφαλής, λοιπόν, της επαναστατικής πομπής ένας λησμονημένος στους πολλούς Δεσπότης.

Ο Μητροπολίτης Τρίκκης Διονύσιος, που γεννήθηκε στην Παραμυθιά και ξεκίνησε με ζήλο την ιερατική του πορεία από το μοναστήρι του Διχουνίου. Με τον ίδιο ενθουσιασμό ξεκινά και την Επανάστασή του.

Η πυρκαγιά της ελευθερίας έκαιγε μέσα του, για να απομείνει σε λίγες ώρες η στάχτη της. Αυτό τον πρόσταξε η συνείδησή του να κάνει, αυτό έκανε. Για να σταματήσει να στάζει το δάκρυ του ραγιά και να κελαρύζει η σκλαβιά.

Εμψύχωνε τα παλληκάρια του: «Προχωρήστε και μην πτοείστε από τίποτε. Πολεμάμε για να ελευθερώσουμε το λαό από τα βάσανα. Θα νικήσουμε. Μα και νικημένοι, νικητές θα είμαστε».

Το φεγγάρι λάμπει μέσα στην τυραννία. Ο τόπος, απ’ όπου περνούν, βγάζει το στεναγμό της υποδούλωσης.

Οδοιπορούν μέσα στη δροσερή νυχτιά, την ώρα που χαμηλώνουν τ’ άστρα και τα χορτάρια ανασαίνουν τη γαλήνη. Ένα πένθιμο εμβατήριο ακούγεται στο βάθος, αλλά αυτοί δεν του δίνουν σημασία.

Ο παιάνας είναι νικητήριος στις καρδιές τους. Πριν ξημερώσει, στις 11 Σεπτεμβρίου, οι Έλληνες Επαναστάτες του Διονυσίου φθάνουν στα Γιάννινα και ορμούν εναντίον των Τούρκων στην Καλούτσιανη, όπου έκαψαν το Διοικητήριο και στο πάρα ένα γλίτωσε ο Ασλάν πασάς.

Όμως οι πύλες του Κάστρου δεν άνοιξαν και το πρωί οι Τούρκοι έκαναν αντεπίθεση, με καβαλάρηδες και πεζούς καλά οπλισμένους στρατιώτες και «τσαλαπάτησαν» τους σχεδόν άοπλους μαχητές του Διονυσίου!

Οι δύο Παραμυθιώτες υπαρχηγοί ο Γιώργος και ο Λάμπρος Ντελής θανατώθηκαν με φρικτό τρόπο! Τον Γιώργο Ντελή τον σταύρωσαν και τον έκαψαν ζωντανό δημόσια!

Τον Λάμπρο, αφού του κατακρεούργησαν το πρόσωπο, τον έκαψαν επίσης ζωντανό! Άλλους 200 τους έσφαξαν σαν αρνιά. Οι υπόλοιποι πρόλαβαν και πήραν τα βουνά.

Όχι, όμως, και ο Διονύσιος, ο πολέμαρχος, που έσμιξε τόσο αρμονικά το σταυρό και το όπλο.

Μετά από τρεις ημέρες, που κρυβόταν σε μια σπηλιά, τον έπιασαν οι Τούρκοι και τον έγδαραν ζωντανό, σέρνοντάς τον στους δρόμους της πόλης.

Η ψυχή του, όμως, ολάνθιστη ατένιζε στις όμορφες κορυφές της λευτεριάς, που ήρθε 210 χρόνια αργότερα. Καθυστέρησε, αλλά ξεπρόβαλε μέσα από μια οδυνηρή ανάβαση.

Η ΜΟΝΗ ΔΙΧΟΥΝΙΟΥ

Η ιστορική Ιερά Μονή Διχουνίου ήταν το εφαλτήριο του Διονυσίου του Φιλόσοφου.

Ο χρόνος της ίδρυσης του πρώτου μοναστηριού είναι άγνωστος, ωστόσο, στη σημερινή του μορφή, σύμφωνα με εντοιχισμένη κεραμίδια χρονολογία, αριστερά και πάνω από την πόρτα του καθολικού του, χτίστηκε το 1763.

Πρωτοκτήτορες του μοναστηριού ήταν οι ιερομόναχοι Ζαχαρίας και Άνθιμος, οι οποίοι εικονίζονται στο δυτικό τοίχο του πρόναου (νότιο μέρος).

Στην εικόνα του κυρίως κτήτορα Ζαχαρία, ο οποίος απεικονίζεται να κρατάει στα χέρια του την εκκλησία, υπάρχει η επιγραφή «Ζαχαρίας ιερομόναχος και ηγούμενος του μοναστηριού και κτήτωρ της αγίας μονής ταύτης», ενώ σ’ αυτή του Ανθίμου η επιγραφή: «Άνθιμος ιερομόναχος και ευημερεύοντος της αγίας μονής ταύτης».

Στο εσωτερικό του καθολικού, σώζονται μαυρισμένες και μισοκαταστραμμένες τοιχογραφίες του 18ου αιώνα και στο βόρειο τοίχο του κυρίως ναού είναι αγιογραφημένος ο άγιος Ιωάννης ο εξ Ιωαννίνων.

Το τέμπλο, με εμφανή τα ίχνη από τη φθορά του χρόνου και την εγκατάλειψη, είναι ξυλόγλυπτο με ανάγλυφες κληματαριές, φίδια και άλλες παραστάσεις.