Με ποντιακά τραγούδια και χειροκροτήματα, έξω από τον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Δράμας, αποχαιρέτησε σύσσωμη η τοπική κοινωνία τον Μακαριστό Μητροπολίτη Δράμας κυρό Παύλο.
Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε το απόγευμα της Τρίτης 3 Μαΐου 2022 προεξάρχοντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμου και με τη συμμετοχή πλήθους Αρχιερέων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Παραβρέθηκαν επίσης εκπρόσωποι των Πατριαρχείων Ιεροσολύμων, Ρουμανίας και Βουλγαρίας. Σύσσωμη ήταν η παρουσία των τοπικών αρχών, εκπροσώπων του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας, εκπροσώπων πολιτιστικών συλλόγων και τοπικών φορέων. Παρόντες ήταν ο Υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας και Θράκης) κ. Σταύρος Καλαφάτης, η Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης κα Βούλα Πατουλίδου, ο πρώην Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Αλκιβιάδης Στεφανής, ο επιχειρηματίας κ. Δημήτρης Μελισσανίδης και ο αξιωματικός εν αποστρατεία κ. Σάββας Καλεντερίδης, καλός φίλος και τακτικός συνομιλητής του Μακαριστού Παύλου.
Η Δράμα απεύθυνε το «ύστατο χαίρε» στον Μακαριστό Μητροπολίτη Δράμας κυρό Παύλο, ο οποίος για 17 χρόνια υπηρέτησε την Ιερά Μητρόπολη Δράμας, προσφέροντας πλούσιο πνευματικό έργο, αλλά και ουσιαστικές παρεμβάσεις, οι οποίες θα μνημονεύονται για πολλά χρόνια.
Επικήδειο λόγο εκφώνησε αρχικά ο εκπρόσωπος της Α.Θ.Π. Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων, ο οποίος έχει αναλάβει Τοποτηρητής στη χηρεύουσα Μητρόπολη Δράμας. Ο Σεβασμιώτατος Ξάνθης ανέφερε πως η φυγή του Μακαριστού κυρού Παύλου «μας πόνεσε, γιατί ήταν πρόωρη και αναπάντεχη», τονίζοντας ότι «και ο ίδιος ο Κύριος μπροστά στον τάφο του Λαζάρου δάκρυσε». Ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων υπερθεμάτισε για το σπουδαίο έργο του Μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας στα χρόνια της ποιμαντορίας του. Και όπως επεσήμανε ο Σεβ. Ξάνθης για τον Παύλο ανακαίνισε ναούς, έκτισε ναούς, ανακαίνισε και οικοδόμησε μονές, αλλά και «έγραψε το όνομά του στις καρδιές του ποιμνίου του» κι αυτό διαπιστώνεται «από τη σημερινή αθρόα συμμετοχή του ποιμνίου στην εξόδιο ακολουθία». Επίσης, μετέφερε τα αισθήματα πόνου συμπάθειας και αγάπης της Α.Θ.Π. Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στην Εκκλησία της Ελλάδος, στους κατά σάρκα συγγενείς, στον ιερό κλήρο, στους άρχοντες, στις μοναστικές αδελφότητες και στο λαό του Θεού. Ο Σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων έκανε ιδιαίτερη μνεία στην πνευματική σχέση που είχε ο Μακαριστός Μητροπολίτης κυρός Παύλος με τον Οικουμενικό Πατριάρχη.
Κατά τη διάρκεια του επικηδείου, ο Μητροπολίτης Ξάνθης είπε κάτι που συγκίνησε το εκκλησίασμα ακόμη και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο πως ο ίδιος πίστευε πως ο Μητροπολίτης Δράμας θα αναλάμβανε τοποτηρητής στην Μητρόπολη Ξάνθης, ως αρχαιότερος από τους όμορους Μητροπολίτες και θα τον κήδεψε και όχι αυτός εκείνον…, «αλλά άλλες οι βουλές του Κυρίου μας». Ίσως με αυτό τον τρόπο, συνέχισε ο Σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων να ξεπληρώθηκε ένα χρέος της Μητρόπολης Ξάνθης προς τη Μητρόπολη Δράμας, καθώς ο ίδιος είχε λάβει την ποιμαντορική ράβδο από τον Μακαριστό Δράμας κυρό Διονύσιο. Όσον αφορά τη θέση του τοποτηρητή στην Ιερά Μητρόπολη Δράμας, ο Μητροπολίτης Ξάνθης υπογράμμισε ότι θα μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στις δύο Μητροπόλεις. Και το υποσχέθηκε αυτό ενώπιον όλων!
Τον επίσημο επικήδειο λόγο εκφώνησε εκ μέρους της Ιεράς Συνόδου ο Επίσκοπος Ωρεών κ. Φιλόθεος, Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Όπως είπε, ο Μητροπολίτης Δράμας Παύλος «δεν υπήρξε μόνο “θρόνων διάδοχος” των όντως σπουδαίων Προκατόχων του Μητροπολιτών, αλλά και “τρόπων μέτοχος” στον βίο και τα καλά τους έργα». Ακόμη, επεσήμανε πως ο Μακαριστός κυρός Παύλος «αγαπούσε την πατρίδα με γνήσιο πατριωτισμό», ήταν «σταθερός στην ελληνική συνείδηση για τη γη της Μακεδονίας» και «άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Πόντο», ήταν «Έλληνας πραγματικός διαρκώς εμπνεόμενος από την ελληνική παιδεία». Μάλιστα, ολοκλήρωσε τον λόγο του παραφράζοντας έναν στίχο στην ποντιακή διάλεκτο, λέγοντας «Παύλος ο Μητροπολίτης Δράμας, εν’ άστρον φωτεινόν οψέ, σήμερον και πάντα».
Επικήδειους λόγους εκφώνησαν ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεοφίλου, Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος και ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Ρουμανίας κ. Δανιήλ( φίλου και συνοδοιπόρου του Παύλου) Επίσκοπος Πράχοβας κ. Τιμόθεος.
Ως εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη εκφώνησε επικήδειο ο Βουλευτής Ν.Δ. Νομού Δράμας ιατρός κ. Κωνσταντίνος Μπλούχος. Επίσης επικήδειους λόγους εκφώνησαν ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χρήστος Μέτιος, ο Αντιπεριφερειάρχης Δράμας κ. Γρηγόρης Παπαεμμανουήλ και ο Δήμαρχος Δράμας κ. Χριστόδουλος Μαμσάκος. Όλοι τους μίλησαν με θερμά λόγια για την προσωπικότητα και το έργο του Μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου. Ο κ. Μπλούχος επεσήμανε ότι ο Μητροπολίτης κυρός Παύλος ήταν «ο πατέρας μας», «αυτός που μας αναγέννησε στη ζωή του Χριστού». Ο κ. Μέτιος χαρακτήρισε τον Μακαριστό κυρό Παύλο ως «άξιο Ποιμενάρχη και φλογερό πατριώτη», κάνοντας λόγο για «δυσαναπλήρωτο κενό». Ο κ. Παπαεμμανουήλ είπε πως «η λεοντόκαρδη καρδιά του τον πρόδωσε», όμως «ο λαός του δεν θα τον προδώσει ποτέ», προσθέτοντας ότι «το έργο του τον καθιστά πάντοτε παρόντα». Ο κ. Μαμσάκος ανέφερε πως «ο αποχωρισμός του πατέρα Ποιμενάρχη είναι η απόλυτη ορφάνια» και τόνισε πως «η Δράμα αποχαιρετά με συγκίνηση τον πνευματικό της ηγέτη, τον ιερωμένο με το γνήσιο ορθόδοξο πνεύμα».
Επικήδειο μήνυμα εκφώνησε φίλος του Μακαριστού Μητροπολίτη κυρού Παύλου από την Τραπεζούντα, ενώ εκ μέρους του ιερού κλήρου και των μοναστικών δομών της Ι.Μ. Δράμας επικήδειο λόγο εκφώνησε ο πατέρας Σεβαστιανός.
Η μετάβαση στην κεντρική πλατεία εν πομπή
Μετά την ολοκλήρωση της εξόδιου ακολουθίας και των επικήδειων λόγων, το σκήνωμα του Μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου μεταφέρθηκε εν πομπή στην κεντρική πλατεία της Δράμας. Προπορευόταν η Φιλαρμονική του Δήμου Δράμας, παιανίζοντας πένθιμα εμβατήρια, ακολουθούσαν εκπρόσωποι πολιτιστικών συλλόγων, φορώντας παραδοσιακές φορεσιές και κρατώντας λάβαρα, ο ιερός κλήρος της Ι.Μ. Δράμας, οι Αρχιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος, το όχημα που μετέφερε το σκήνωμα συνοδεία στρατιωτικού αγήματος, οι επίσημοι και πλήθος πιστών.
Η ταφή στην Ιερά Μονή Αναλήψεως του Σωτήρος
Από την πλατεία το σκήνωμα του Μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου μεταφέρθηκε με αυτοκινητοπομπή στην Ιερά Μονή Αναλήψεως του Σωτήρος στη Σίψα, όπου και έγινε η ταφή του. Τελέστηκε τρισάγιο και ακολούθησε ο ενταφιασμός στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών, παραπλεύρως της Γερόντισσας Ακυλίνας. Παραβρέθηκε στρατιωτικό άγημα, το οποίο απέδωσε τιμές με ριπές στον αέρα. Για ακόμη μια φορά ακούστηκαν ποντιακά τραγούδια…
