Σπύρος Β. Μπαζίνας | Romfea.gr

τ. Ανώτερο Στέλεχος της Νομικής Υπηρεσίας της Γραμματείας του Ο.Η.Ε.

Στον δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα (και όχι μόνο), ο έπαινος θεωρείται συνήθως επωφελής και η κριτική επιβλαβής.

Ενώ το αντίθετο ισχύει, ιδίως στον χώρο της επιστήμης αλλά και της πίστης (το Γεροντικό και εν γένει η Ιερά Παράδοση γέμουν σχετικών αναφορών).

Η κριτική κάνει καλό, τουλάχιστον όταν είναι καλόπιστη και δημιουργική (πλην της κριτικής για αίρεση), και ο έπαινος συνήθως βλάπτει, τουλάχιστον όταν οφείλεται σε φόβο, υστεροβουλία η και κακή πρόθεση (πάντα δε διακινδυνεύει να οδηγήσει αυτόν που επαινείται στον εγωισμό και στην πτώση).

Ως μέλος της Εκκλησίας με πολλή αγάπη και σεβασμό για το Οικ. Πατριαρχείο, την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησίας που τελεί εν αιχμαλωσία, αποτολμώ μια σύντομη και πρόχειρη πρώτη κριτική και κατά το δυνατόν ρεαλιστική αποτίμηση των αποτελεσμάτων της επίσκεψης του Οικ. Πατριάρχη και της τιμίας συνοδείας του στις ΗΠΑ.

Η επίσκεψη μπορεί να χαρακτηριστεί κατ´αρχήν επιτυχής. Καλλιέργησε τις σχέσεις του Οικ. Πατριαρχείου με την πολιτική και θρησκευτική ηγεσία των ΗΠΑ.

Και αυτό είναι σημαντικό αφού, εν μέσω του Βατικανού, της Αγκύρας και της Μόσχας, το Οικ. Πατριαρχείο χρειάζεται την στήριξη των ΗΠΑ και όλων των ανθρώπων με καλή διάθεση.

Επίσης, ενεβάθυνε τις σχέσεις του Οικ. Πατριαρχείου με την Αρχιεπισκοπή των ΗΠΑ, κλήρο και λαό, και εξασφάλισε την οικονομική στήριξη της Ομογένειας, που αποτελεί την βακτηρία του Οικ. Πατριαρχείου, κατα την έκφραση του μακαριστού πρώην Οικ. Πατριάρχη κυρού Αθηναγόρα.

Εξασφάλισε όμως την πιο ουσιαστική στήριξη των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας σε σχέση με το νομικό και περιουσιακό καθεστώς του Οικ. Πατριαρχείου, καθώς και την επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης; Ξέρουμε ότι το ζήτησε. Ο χρόνος θα δείξει αν το πέτυχε.

Νομίζω όμως ότι αυτό είναι από πολύ δύσκολο έως αδύνατο. Και αυτό γιατί οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τις σχέσεις τους με την Τουρκία για την Χάλκη, ιδίως αυτή την εποχή που θέλουν να αποσπάσουν την Τουρκία απο τον χώρο επιρροής της Ρωσίας και να ζητήσουν την βοήθεια της Τουρκίας στην διένεξη τους με την Κίνα.

Η δε τυχόν απομάκρυνση του χειμαζόμενου Ερντογάν και η επιστροφή των κεμαλιστών στην εξουσία θα αποκαταστήσει τις στενές σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία, και έτσι θα δυσχεράνει την θέση και του Οικ. Πατριαρχείου και της Ελλάδας.

Βεβαίως, οι ΗΠΑ θέτουν στις συζητήσεις τους με την Τουρκία το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Οικ. Πατριαρχείου, αλλά πολύ ήπια και χαλαρά, πράγμα που φαίνεται απο το γεγονός ότι μέχρι τώρα μικρή πρόοδο έχουμε. Και βεβαίως οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν ξεχάσει προς το παρόν την μισή Τουρκία που είναι στην φυλακή η υπό διωγμόν  (γκιουλενιστές, Αλεβίτες, Κούρδοι, κ.α.).

Ένας τρόπος υπάρχει για να επαναλειτουργήσει η Χάλκη, που δεν είναι εύκολος για την Ελλάδα. Να αποδεχθεί η Ελλάς ότι τα θέματα του Οικ. Πατριαρχείου δεν είναι διεθνή αλλά διμερή και να δώσει το αντάλλαγμα που ζητά η Τουρκία, δηλαδή το δικαίωμα της εκλογής των Μουφτήδων από τους μουσουλμάνους στην Θράκη (ενώ ακόμη και στην Τουρκία τους ορίζει το κράτος).

Αυτό βέβαια θα ισοδυναμούσε με ένα ακόμη βήμα προς την αυτονόμηση της Θράκης. Και για αυτό οι τέσσερεις μητροπολίτες της Θράκης απέστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας στον ΠΘ για το ενδεχόμενο διακομματική επιτροπή της Βουλής να συστήσει μια τέτοια παραχώρηση.

Εξασφάλισε ο Οικ. Πατριάρχης κάποια πρόοδο στα άλλα γενικά πολιτικά θέματα που συζήτησε με την πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ, κλιματική αλλαγή, πανδημία, ανθρώπινα δικαιώματα, κλπ.; Και πάλι ο χρόνος θα δείξει.

Αλλά η συμβολή του, ούτως η άλλως, είναι ηθική και συμβολική, όχι αποφασιστική. Οπότε, εν όψει της πολυπλοκότητας των θεμάτων αυτών και της διεθνούς συγκυρίας, δεν πρέπει να αναμένεται γρήγορα πρόοδος.

Αρθρώνει λόγο το Οικ. Πατριαρχείο κατά του δικαιωματισμού, που αναδεικνύει τα δικαιώματα των μειοψηφιών σε βαθμό καταπιεστικό για την πλειοψηφία, ιδίως σε θέματα όπως η πίστη, η πατρίδα και η οικογένεια;

Σποραδικά και ευκαιριακά, η μόνο soto voce. Αντίθετα ο Μόσχας το έχει αναδείξει σε κύριο θέμα.

Και με την Ουκρανία τι έγινε; Ο Οικ. Πατριάρχης θεωρεί ότι έκανε το καθήκον του έναντι των πιστών της Ουκρανίας και της ιστορίας. Το Πατριαρχείο Μόσχας θεωρεί ότι ο Οικ. Πατριάρχης έκανε εισπήδηση σε θέματα δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου της Μόσχας και εξέθεσε την κανονική εκκλησία της Ουκρανίας σε διωγμούς, και για αυτό διέκοψε την μνημόνευση του.

Και οι ΗΠΑ έχουν κατ´επανάληψη δηλώσει την στήριξη τους για την απονομή αυτοκεφαλίας από το Οικ. Πατριαρχείο σε ένα τμήμα της εκκλησίας της Ουκρανίας.

Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι το σχίσμα στην εκκλησία της Ουκρανίας δεν θεραπεύτηκε. Αντίθετα, έγινε και σχίσμα στην Ορθοδοξία.

Έτσι και μια ατυχής φράση του Οικ. Πατριάρχη στην ομιλία του στο Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο έδωσε ευκαιρία για δυσμενή σχόλια και για εκμετάλλευση από τους διαφωνούντες προς όφελος τους.

Και τώρα τι γίνεται; Αν οι ΗΠΑ τραβήξουν το σχοινί και θελήσουν να εντάξουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, θα έχουμε πόλεμο, αφού η Ρωσία δεν μπορεί να εγκαταλείψει τους Ρώσους η Ρωσόφωνους της Ανατ. Ουκρανίας, ούτε και να αποδεχθεί την εγκατάσταση πυραύλων του ΝΑΤΟ στα σύνορα της (όπως οι ΗΠΑ δεν αποδέχτηκαν την εγκατάσταση σοβιετικών πυραύλων στην Κούβα). Και το Οικ. Πατριαρχείο ως εκ της φύσεως του δεν θα ήθελε να συμβάλει σε ένα πόλεμο, έστω και εν αγνοία του.

Αλλά, αν οι ΗΠΑ θεωρήσουν ότι χρειάζονται την βοήθεια της Ρωσίας στην διένεξη τους με τις ΚΙΝΑ, το ουκρανικό θα μπει στον πάγο και θα διαιωνιστεί το σχίσμα και στην Ουκρανία και στην Ορθοδοξία.

Αυτό θα είναι μια ευκαιρία να επικρατήσει η σοφή άποψη του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας και το Οικ. Πατριαρχείο ως Πατριαρχείο του Διαλόγου να αρχίσει ένα διάλογο με το Πατριαρχείο της Μόσχας με σκοπό την σύγκληση Πανορθόδοξης Διάσκεψης για να συζητηθεί και το θέμα της Εκκλησίας της Ουκρανίας και το θέμα της απονομής αυτοκεφαλίας από το Οικ. Πατριαρχείο μεν αλλά με την σύμφωνη γνώμη όλων των εκκλησιών τουλάχιστον μέχρι την επικύρωση του από Οικουμενική Σύνοδο (για το οποίο είχε επιτευχθεί κατ´ αρχήν συμφωνία επί της ουσίας πριν ακόμη και από την Πανορθόδοξη Σύνοδο του Κολυμπαρίου), και πιθανόν και άλλα θέματα.

Ας προσευχηθούμε λοιπόν υπέρ της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, της ειρήνης (με ελευθερία) και της των πάντων ενώσεως (με αγάπη αλλά και αλήθεια), και βεβαίως υπερ της αποκατάστασης της υγείας του Οικ. Πατριάρχη.