Του π. Ηλία Μάκου
Το κύριο και ουσιαστικό βάρος της συντήρησης μνημείων και κειμηλίων στην Αλβανία, έχει η Ορθόδοξη Εκκλησία, που για το σκοπό αυτό έχει συστήσει και εξειδικευμένο τμήμα, που χρησιμοποιεί τις κατάλληλες μεθόδους.
Ωστόσο παρεμβάσεις συντήρησης των εκκλησιών, εικόνων και αγιογραφιών κάνει και το Ινστιτούτο Πολιτιστικής Κληρονομίας του υπουργείου Πολιτισμού της γειτονικής χώρας.
Η σημασία των ναών-μνημείων, καθώς και των κειμηλίων στην Αλβανία, που δεν είναι λίγα, είναι μεγάλη, όχι μόνο ως λατρευτικών χώρων, αλλά και ως συμβόλων της Ορθοδοξίας στο πέρασμα του χρόνου.
Κάτι, που τους δίνει το ιστορικό βάθος τους, καθώς ήταν καιόμενοι βάτοι του ιερού σκοπού, ο οποίος δεν ήταν άλλος από το ανακύλισμα της ζωής και την αποτίναξη κάθε μορφής τυραννίας, μέσα από την ύψωση της ελεύθερης βούλησης.
Το σύγχρονο μήνυμα από αυτούς τους ναούς, τις εικόνες και τις αγιογραφίες, που υπήρξαν τα αγκωνάρια της Ορθοδοξίας σε χαλεπούς καιρούς, είναι ότι χωρίς Θεό ο άνθρωπος δεν μπορεί να βρει ησυχία και γαλήνη.
Ο Θεός είναι δικός μας, μένει δικός μας όση προσπάθεια και αν κάνουν κάποιοι να τον απωθήσουν.
Είναι Αυτός, που σώζει απ’ όλους τους τρόμους και τους φόβους και κάνει να κατανοηθούν αυτά, που φαίνονται, ακατανόητα.
Είναι Εκείνος, που ελευθερώνει απ’ όλες τις δουλείες. Είναι η Αγάπη Του, που κατατροπώνει όλες τις μορφές μίσους.
Μάταια επιχειρούν να τον απομακρύνουν. Ο Θεός είναι μέσα μας και αν κατέβουμε στο βάθος της ψυχής μας δεν μπορούμε να αποφύγουμε την ολόφωτη συνάντησή Του.
Φάνηκε περίτρανα στα χρόνια του διωγμού της πίστης και της αθεΐας στην Αλβανία.
Και αν εμείς τον εγκαταλείπουμε, ο Κύριος δεν μας εγκαταλείπει. Ακόμη και τους πολεμίους του τους κοιτάζει με οίκτο, γιατί τους έχει παιδιά του.
Αυτό μας φωνάζουν από τα βάθη των χρόνων οι ιστορικοί ναοί στην Αλβανία: Να μην είμαστε τυφλοί μπροστά στην ανοχή Του, να μην περιφρονούμε άλλο την ευσπλαχνία Του.