Του π. Ηλία Μάκου
Στον Αυλώνα Αλβανίας, όπου ο άγιος Ελευθέριος ανέλαβε σε ηλικία μόλις 20 ετών (δεν υπήρχαν ακόμη οι συνοδικοί κανόνες, που δεν επιτρέπουν την επισκοποίηση κληρικού κάτω των 35 ετών) εορτάστηκε την Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου πανηγυρικά η μνήμη του.
Να σημειωθεί ότι ο Άγιος Ελευθέριος ορίστηκε Επίσκοπος στον Αυλώνα από τον πάπα Ανίκητο.
Όταν μετά τον θάνατο του Θεοδοσίου Α’ (395) χωρίσθηκε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε ανατολική και δυτική, η σημερινή Αλβανία υπήχθη στις ανατολικές επαρχίες. Μέχρι το Μ. Κωνσταντίνο, η περιοχή εξαρτάτο πολιτικά και εκκλησιαστικά από την Ρώμη.
Μετά, πολιτικά μόνο άνηκε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ εκκλησιαστικά μέχρι το 731 παρέμεινε το παλαιό καθεστώς.
Στον ιερό ναό του αγίου Θεοδώρου Αυλώνας τελέστηκε αρχιερατική θεία λειτουργία, ιερουργούντος του Μητροπολίτη Φίερι Νικολάου, ο οποίος πλαισιωνόταν από ιερείς της περιοχής, αλλά και των Τιράνων.
Κατά το κήρυγμα από αρχιμανδρίτη αναφέρθηκε ο βίος του, που περιλάμβανε εξουθενωτικά μαρτύρια, τα οποία αποτελούσαν μια εμπειρία, που την ζούσε σ΄ όλη την τραγικότητά της. Συγχρόνως, όμως, τη ζούσε και ως αποτέλεσμα της δύναμης της πίστης.
Προς το τέλος της Θείας Λειτουργίας τελέστηκε μνημόσυνο για τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Βησσαρίωνα Τζουβάνη.
Να σημειωθεί ότι το Φεβρουάριο 1929 συγκροτήθηκε Ιερά Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, αποτελουμένη από τους: Βησσαρίωνα (Τζουβάνη) (που είχε χειροτονηθεί επίσκοπος στη Σερβία το 1925) ως Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας και τοποτηρητή της μητροπόλεως Κορυτσάς.
Το πνεύμα της θυσίας, που λείπει στις ημέρες μας και το οποίο έχει υψηλό νόημα, χαρακτήριζε πάντα τις μεγάλες ψυχές, όπως αυτή του αγίου Ελευθερίου.
Το αίμα της θυσίας του αγίου πότισε και γιγάντωσε το ευσκιόφυλλο και πολύκαρπο δένδρο του Χριστιανισμού. Μιμητής Χριστού σε όλα, μιμητής και στη θυσία.
Είχε ως πρότυπό του τη μορφή του Θεανθρώπου και εμπνεόταν από αυτή. Ήταν έτοιμος και καθημερινά αντιμετώπιζε χωρίς πάθος, χωρίς φανατισμό, αλλά με ηρεμία και εσωτερική ειρήνη, τους κινδύνους και τον ίδιο το θάνατο.
Και το έκανε συνειδητά, γι’ αυτό και γεύτηκε το μεγαλείο του μαρτυρίου για το Χριστό και το φωτοστέφανο της αγιότητας.
Ο άγιος Ελευθέριος από τα βάθη των αιώνων μας προσκαλεί σε μια πορεία χριστιανικής εντιμότητας. Η ζωή μας να είναι ζωή πίστης, τιμιότητας και αληθινότητας. Να είναι συνθήκη, συμβόλαιο με το Θεό. Ο Χριστιανός να είναι συνεπής και ακριβής σε όλα. Και στους τρόπους του και στους λόγους του. Ο Χριστιανός να είναι άνθρωπος αξιόπιστος.
