Του π. Ηλία Μάκου
Ήταν προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν βρεθήκαμε προσκεκλημένοι στα Ιεροσόλυμα και φιλοξενηθήκαμε στην Πατριαρχική Σχολή για έναν περίπου μήνα.
Για πρώτη φορά ακούσαμε για το νεομάρτυρα άγιο Φιλούμενο, του οποίου η μνήμη εορτάζεται στις 29 Νοεμβρίου (και 16 με το παλαιό στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων) και που το λείψανό του ήταν στην εκκλησία της Σχολής.
Την επομένη της άφιξής μας σπεύσαμε και προσκυνήσαμε το σώμα του, που ήταν τοποθετημένο σε μια γυάλινη λειψανοθήκη. Χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε πολλά πράγματα για το βίο του και το μαρτυρικό και τραγικό τέλος του.
Η πρώτη μας αίσθηση ήταν μια διαπεραστική ευωδιά. Και πώς να μην ευωδιάζει το λείψανό του, αφού μετά από 46 χρόνια αφιέρωσης στην Αγία Γη, υπερασπιζόμενος τα Ορθόδοξα προσκυνήματα, κατακρεουργήθηκε με τσεκούρι, κυρίως στο πρόσωπο (τόσο που η αδελφή του Γαλάτεια δυσκολεύτηκε να τον αναγνωρίσει, παρά τα ραψίματα, που είχαν προηγηθεί), από φανατικό στο Φρέαρ του Ιακώβου, όπου διακονούσε, το 1979. Συμπληρώθηκαν 44 χρόνια από το μαρτύριό του.
Εκεί μάθαμε για την ασκητική βιοτἠ του.Δεν είχε δικό του θέλημα, γιατί είχε ολόκληρο τον εαυτό του παραδομένο στον Κύριο. Ζούσε τη ζωή του Χριστού, τη ζωή της τελειότητας.Επειδή ήταν με το Χριστό ενωμένος, κάθε πράξη του ήταν ηθική και ενάρετη, αλλά και τα ελατήρια και οι βαθύτερες διαθέσεις της ψυχής του ήταν αγνές και καθαρές και η αγάπη του προς όλους ανεξαιρέτως ειλικρινής και άδολη.
Έτσι εξηγείται και το περιστατικό, που μας διηγήθηκαν Αγιοταφείτες πατέρες. Όταν, πέντε ημέρες μετά τη δολοφονία του, ειδοποιήθηκε από το νοσοκομείο της Χάιφας το Πατριαρχείο να παραλάβει τη σορό του, στάλθηκαν τρεις αρχιμανδρίτες.Ο ένας από αυτούς, ο συντοπίτης του από την Κύπρο, ο π. Σωφρόνιος, αποφάσισε να ντύσει κατά την εκκλησιαστική τάξη το λείψανο, το οποίο λογικά θα ήταν σε νεκρική ακαμψία, άρα δεν θα μπορούσε να το κάνει. Εισήλθε στο νεκροτομείο, στάθηκε μπροστά στο λείψανο και ψιθύρισε: Πάτερ Φιλούμενε, σύ ήσουν άνθρωπος υπακοής. Βοήθησέ με να σε ντύσω.Τότε ο νεκρός άπλωσε το ένα του χέρι και στη συνέχεια το άλλο και τον έντυσε! Εκτάφηκε τα Χριστούγεννα του 1984, έξι χρόνια μετά την ταφή του στις 4 Δεκεμβρίου του 1979 και το σώμα του παραμένει αναλλοίωτο και ευωδιαστό.
Όλα του τα εντός, σκέψεις, αισθήματα, πόθοι, αποφάσεις, καθαγιάστηκαν. Και πριν και μετά το τέλος του ο Χριστός ήταν το γέμισμα της ψυχής του.Δεν έλειπε από μέσα του. Η πίστη του στο Χριστό του έδωσε αξία, η ένωσή του με το Χριστό τον έσωσε.