Έχουν γραφεί τόσα και τόσα για την παχουλούτσικη με τα φουσκωμένα στήθη και το ασημί φωτοστέφανο, που παρίστανε τον Ιησού στην παραλλαγή Μυστικού Δείπνου του Παρισιού 2024. Προσωπικά επιθυμώ να προσθέσω την εκδοχή μιας άθεης που την βρήκε κακόγουστη. Παραπάνω από κακόγουστη. Γνωρίζουμε τις αντιδράσεις της Καθολικής εκκλησίας και των ακραίων συντηρητικών. Φυσικά ο εκτσιρκισμός της κορυφαίας θρησκευτικής σκηνής ήταν βούτυρο στο ψωμί της Ακροδεξιάς. Εκ μέρους όσων το συνέλαβαν και το πραγματοποίησαν ήταν ένα τόλμημα και ένα λάθος.

 Παρακολουθώ από καιρό με πολύ σκεπτικισμό τη βέβηλη χρήση των θρησκευτικών συμβόλων. Όχι μόνο επειδή έχει ξεσηκώσει ιερό πόλεμο (από τη μουσουλμανική πλευρά πολύ μεγαλύτερο), αλλά και επειδή προκαλεί σε εμένα την ίδια μια παράξενη αντίδραση. Δεν θρησκεύομαι, όπως είπα, δεν έχω την ελάχιστη σχέση με την προσδοκία για τη βασιλεία των ουρανών. Κι όμως όταν βλέπω παιχνίδια, αστεϊσμούς ή συνειδητή επιθετικότητα με τον σταυρό του Ιησού, από τους Μόντι Πάιθον έως τον πίνακα με την εκσπερμάτωση που εκτέθηκε σε αθηναϊκό εκθεσιακό χώρο, νιώθω ένα είδος πόνου. Όχι αγανάκτηση, όχι αποτροπιασμό, όχι εξέγερση για τα ιερά και τα όσια, αλλά κάτι που λέει «όχι αυτό!».

 Γιατί «όχι αυτό»; Επειδή ο Σταυρός είναι μια συμπύκνωση του ανθρώπινου πόνου, του υπέρτατου βασανιστηρίου που μπορεί να υποστεί άνθρωπος από άνθρωπο. Κουβαλάει όλες τις ατελείωτες μνήμες μαρτυρίου, οδύνης, αδικίας, που έχουν υποστεί οι άνθρωποι στους αιώνες και που υφίστανται ακόμα. Η εσταυρωμένη ανθρωπότητα, ακόμα και τα εσταυρωμένα ζώα (τα γατιά και τα σκυλιά που βασανίζονται συνειδητά από τους αφέντες τους – και πόσα άλλα), συμβολίζονται στο σώμα του πάσχοντος Ιησού. Τα καρφιά μπήγονται και στα δικά μας χέρια.

 Γι’ αυτό δεν αντέχω τα αστειάκια με τον Σταυρό. Αντίθετα, η εσταυρωμένη έγκυος γυναίκα που εικονίστηκε πρόσφατα στην αφίσα μιας κινηματογραφικής ταινίας, ξεσηκώνοντας τις αντιδράσεις της Εκκλησίας, βρίσκω πως ταιριάζει με το νόημα του Σταυρού. (Αν τώρα στο φωτοστέφανο της εγκύου είχαν τοποθετηθεί τα αστεράκια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό ήταν μια από τις συνηθισμένες αντιδυτικές ανοησίες, που δεν αναιρεί ωστόσο το γεγονός ότι η γυναίκα ως γυναίκα πάσχει, ακόμα και στο πλαίσιο του πιο ευνομούμενου κόσμου.)

 Και ο Μυστικός Δείπνος; Διάβασα μια συγκινημένη ανάρτηση στο διαδίκτυο, όπου ο συντάκτης της έλεγε ότι για τους χριστιανούς ο Μυστικός Δείπνος συμβολίζει τον τελευταίο αποχαιρετισμό, τη στιγμή όπου οικογένεια και φίλοι λένε το ύστατο χαίρε στον άνθρωπο που πεθαίνει. Όχι στον θεό, αλλά στον δικό μας, στη δική μας, που δεν θα ξαναδούμε πια. Δεν το είχα σκεφτεί ώς τώρα. Καταλαβαίνω λοιπόν ότι τα παιχνιδάκια με τον Μυστικό Δείπνο είναι μια εξίσου σοβαρή υπόθεση όπως και με τον Σταυρό. Κάποιοι μπορεί να θιγούν πολύ βαθιά.

 Είναι κάποια όρια που ως κοινωνία δεν είναι καλό να δρασκελούμε. Είναι αυτά που θίγουν τον βαθύ πυρήνα της ύπαρξης. Δεν μπορούν όλα να γίνονται θέαμα, δεν μπορούν όλα να θεατρίζονται. Γι’ αυτό με πείραξε και η αποκεφαλισμένη Μαρία Αντουανέτα που κρατούσε το κεφάλι της με κωμικό μορφασμό έκπληξης στην τελετή έναρξης. Η κόκκινη της φωτιάς τουαλέτα της και οι φλέβες που φαίνονταν στον αποκεφαλισμένο λαιμό της ήταν φτιαγμένα για να προκαλέσουν αισθητική τέρψη, έκπληξη, μειδιάματα. Φυσικά το αστειάκι έγινε σε βάρος της μισητής βασίλισσας. Δεν θα μπορούσε να γίνει σε βάρος κανενός άλλου. Κι όμως έτσι επανερχόμαστε, με τη σφραγίδα της πρωτοπορίας, τάχα, στη βαναυσότερη από όλες τις χαρές της αιμοδιψούς ανθρωπότητας: στη χαρά που αποκόμιζαν τα πλήθη από τους απαγχονισμούς και τους αποκεφαλισμούς που πραγματοποιούνταν στους δημόσιους χώρους.

 Όρια. Πού πάει μια κοινωνία που δεν έχει όρια; Που δεν μπορεί να αποστεί από τον πειρασμό να τα μετατρέψει όλα σε θέαμα. Που δεν θέλει να ξεχωρίσει ανάμεσα στο κωμικό και στο σοβαρό, που δεν έχει πια τίποτα το σοβαρό να υπερασπιστεί.

Και τι θα γίνει λοιπόν; Πρέπει να ασκηθεί λογοκρισία; Άπαγε! Όχι σε μας, στη δυτική κοινωνία της ελευθερίας και των δικαιωμάτων. Το ζήτημα της περίσκεψης, της αυτοσυγκράτησης, του αυτοελέγχου είναι εσωτερικό.