Στις ημέρες μας βιώνουμε την ανησυχητική κατάσταση, η οποία δέσποζε και παλαιότερα, όμως τώρα -με αφορμή την πανδημία του covid-19- αναδείχθηκε ακόμη περισσότερο ως πρόβλημα: Έτσι, ο ένας Πνευματικός κατηγορηματικά αποφαίνεται ότι το εμβόλιο «είναι του διαβόλου και εφευρέθηκε για την καταστροφή του ανθρώπου», ενώ ο άλλος υποστηρίζει ότι το εμβόλιο «προέρχεται εκ της Χάριτος του Θεού και εδόθη για την προστασία της υγείας και της ζωής των ανθρώπων»· για το ίδιο θέμα διχογνωμία υπάρχει και μεταξύ των Επισκόπων, των μοναχών, των γιατρών κ.ο.κ. Το αποτέλεσμα; Όταν κάποιος ρωτά: «Τι να κάνω με το εμβόλιο;», να μην μπορείς πλέον να απαντήσεις: «Κάνε ό,τι σου πει ο Πνευματικός σου και ο γιατρός σου», γιατί δεν είσαι εις θέσιν να γνωρίζεις ότι σίγουρα φρονούν τα του Θεού ή τηρούν τους όρους της επιστήμης τους.

Παράλληλα, αναδεικνύεται και η «προσωπική ευθύνη» του καθενός από εμάς, την οποία όμως φροντίζουμε επιμελώς –από κτίσεως κόσμου- να αποποιούμεθα και να επιρρίπτουμε στους άλλους: στον Θεό, στον διάβολο, στους συνανθρώπους μας.

Όταν ο Θεός ενημέρωσε τους προπάτορές μας Αδάμ και Εύα, για το τι είναι το «αγαθό» και το «κακό» και τους προειδοποίησε για τις συνέπειες μιας λανθασμένης επιλογής τους, ήρθε στη συνέχεια ο «όφις» και τους εισηγήθηκε το ακριβώς αντίθετο! Και ο μεν Θεός εισηγήθηκε το αγαθό, ο δε διάβολος εισηγήθηκε το κακό· απλώς και μόνον! Ο Θεός είχε ευθύνη να ενημερώσει τα παιδιά Του για την αλήθεια και πράγματι τα ενημέρωσε, ενώ ο «όφις» ευθύνεται για την ψευδή, πονηρή και διεστραμμένη εισήγησή του. Στο σημείο όμως αυτό τελειώνει η ευθύνη του Θεού και η ευθύνη του διαβόλου, και αρχίζει η ευθύνη του αυτεξουσίου ανθρώπου. Στην προκειμένη περίπτωση, η βούληση της προμήτορος δεν εκβιάστηκε ούτε από τον Θεό ούτε από τον διάβολο· και γενικότερα, ποτέ δεν εκβιάζεται ούτε από τον Έναν ούτε από τον άλλο. Ο Θεός και ο διάβολος, λόγω του αυτεξουσίου μας, ενεργούν μόνο διά εισηγήσεως: ο μεν Θεός εισηγείται το αγαθό, ο δε διάβολος το κακό. Αλλά η επιλογή είναι στην αποκλειστική ευθύνη εκείνου, ο οποίος έχει την εξουσία της επιλογής, δηλαδή του ανθρώπινου νου.

Δυστυχώς όμως, αυτή την ευθύνη της επιλογής με τίποτα και ποτέ δεν θέλουμε να την αναλάβουμε! Η Εύα επέλεξε ν’ ακούσει, να πιστέψει, να εμπιστευθεί την εισήγηση του διαβόλου. Όταν όμως ο Θεός τη ρώτησε: «Τι τούτο εποίησας;», εκείνη Του απάντησε: «ο όφις ηπάτησέ με, και έφαγον» (Γεν. γ΄,στχ.13). Η Εύα επέρριψε την ευθύνη της πράξης της στον όφι, ενώ η αλήθεια είναι ότι ήταν καθαρά δική της επιλογή να μην πιστέψει και να μην εμπιστευθεί τον Πατέρα της, προτιμώντας ν’ ακούσει τον συκοφάντη του Πατέρα και Δημιουργού της. Εντούτοις, εάν η Εύα αναλάμβανε την ευθύνη της επιλογής της και ζητούσε ταπεινά συγγνώμη, βεβαίως ο Θεός θα τη συγχωρούσε την ίδια στιγμή. Όμως η προμήτωρ υπέδειξε ότι «άλλος» έφταιγε, με αποτέλεσμα να μην αισθάνεται την ανάγκη διόρθωσης του λάθους της. Κατά συνέπεια, επέτρεψε να επέλθουν στον εαυτό της οι οδυνηρές συνέπειες της επιλογής της. Ο Θεός ρώτησε και τον Αδάμ, αλλά και εκείνος Του απάντησε: «η γυνή, ην έδωκας μετ’ εμού, αύτη μοι έδωκεν από του ξύλου και έφαγον» (Γεν.γ΄,στχ.12). Και ο Αδάμ λοιπόν επέρριψε την απολύτως προσωπική ευθύνη της επιλογής του στον Θεό, ο Οποίος δημιούργησε τη γυναίκα και του τη χάρισε για σύντροφο, καθώς και στη γυναίκα, ότι αυτή έφταιξε.  Έτσι και ο Αδάμ αποποιήθηκε την ευθύνη της επιλογής του και δικαίως υπέστη τις συνέπειες. Έκτοτε, εμείς οι απόγονοί τους, μιμούμαστε σταθερά αυτή τη στάση τους και δεν αναλαμβάνουμε την προσωπική ευθύνη της όποιας επιλογής μας, αλλά την επιρρίπτουμε στον Θεό, στους πρωτοπλάστους, στον διάβολο, στους άλλους ανθρώπους…

Αυτή η στάση μας χαρακτηρίζει όλη τη ζωή μας, τις ενέργειές μας, τον λόγο μας. Κάποιος λ.χ. όταν σπάσει από απροσεξία ένα βάζο, λέει: «Έσπασε το βάζο»· δεν λέει: «έσπασα από απροσεξία το βάζο». Η συντριπτική πλειοψηφία των χριστιανών ισχυρίζεται ότι: «Ήρθε ο Χριστός και σταυρώθηκε για χάρη μας». Η αλήθεια όμως είναι ότι ο Χριστός «σαρξ γενόμενος» ήρθε για να σκηνώσει «εν ημίν» και δεν «σταυρώθηκε», αλλά εμείς Τον σταυρώσαμε και χύσαμε το Αίμα Του!

Επιλέγουμε σύζυγο και μετά θεωρούμε αυτήν ή αυτόν προβληματικό· όμως ξεχνάμε ότι ο/η σύζυγος είναι δική μας επιλογή. Ψηφίζουμε κυβέρνηση και αμέσως επιρρίπτουμε σ’ αυτήν το ανάθεμα για καθετί εσφαλμένο που κάνει, αν και η αλήθεια είναι ότι και αυτή αποτελεί δική μας επιλογή. Δίνουμε ψήφο εμπιστοσύνης σε κυβερνήσεις που προωθούν αντίχριστους νόμους, αλλά ταυτοχρόνως απαιτούμε από τη διοικούσα Εκκλησία να σταθεί αντιμέτωπη προς εκείνους που εμείς, ο κυρίαρχος λαός, τους εμπιστευθήκαμε.

Ο Πνευματικός μας, ο ιατρός μας, ο κυβερνήτης μας, ο σύζυγός μας, ο φίλος μας, ο…, ο… είναι δική μας επιλογή και φέρει ο καθένας μας εις το ακέραιον την ευθύνη και της επιλογής του και των συνεπειών της.

Μπορεί ο καθένας από εμάς να εφεύρει χιλιάδες δικαιολογίες για την όποια λανθασμένη επιλογή του, όμως αυτές σε καμία περίπτωση δεν αναιρούν τις ευθύνες μας και τις συνέπειες της εκάστοτε επιλογής μας· αντιθέτως, τις ισχυροποιούν, αφού η προσωπική μας επιλογή δεν είναι προϊόν εκβιασμού, αλλά αποκλειστικό αποτέλεσμα του φρονήματος και του αυτεξουσίου θελήματός μας.

Συχνά, από τον πιο μικρό έως τον πιο μεγάλο, τις συνέπειες των κακών επιλογών μας τις επιρρίπτουμε είτε σε πειρασμό είτε στον διάβολο, δικαιολογώντας τον εαυτό μας και αποποιούμενοι την ευθύνη της επιλογής μας. Η δε πικρή αλήθεια είναι ότι πουθενά σε αγιογραφική μαρτυρία δεν θα βρούμε τον διάβολο να δικαιολογείται για την επιλογή του και την πτώση του.

Στο ευαγγελικό κείμενο διαβάζουμε ότι στη χώρα των Γεργεσηνών οι δαίμονες ευρισκόμενοι έναντι του Ιησού, Του απευθύνουν το εξής ερώτημα: -Ιησού, Υιέ του Θεού, «ήλθες ώδε προ καιρού βασανίσαι ημάς;» (Ματθ.Η΄,29). Επειδή γνωρίζουν ότι κατά τον καιρό της Κρίσεως θα παραδοθούν στον οριστικό βασανισμό τους, το μόνο που ρωτούν είναι μήπως τελικά ήρθε ο Θεός προ του καιρού της Κρίσεως, για να «επιτάξη αυτοίς εις την άβυσσον απελθείν…» (Λουκ. Η΄,31), χωρίς να προβάλουν καμία δικαιολογία.

Είναι λοιπόν άξιο θαυμασμού εμείς να επιρρίπτουμε τις εσφαλμένες επιλογές μας και τις συνέπειές τους στον εκπεσόντα Εωσφόρο, ενώ εκείνος να μην επιρρίπτει την επιλογή της πτώσης του σε κανέναν άλλο!

Επιπλέον, ενώ οι καθαρά δικές μας επιλογές έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδα κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής μας και ολόκληρο τον πλανήτη, ζητάμε ευθύνες από τον Θεό, λέγοντας: «Τι κάνει ο Θεός;». Όμως ο Θεός -επειδή είμαστε αυτεξούσιοι, δηλ. έχουμε υπό την εξουσία μας την όποια επιλογή μας- σέβεται απόλυτα τις επιλογές μας, παραχωρεί δε να μας βρουν οι συνέπειες των επιλογών μας, ώστε εν τέλει ή να μετανοήσουμε ή τουλάχιστον να αναλάβουμε την ευθύνη των επιλογών μας και να υποστούμε τις συνέπειές τους.

Έτσι, από τη μία έχουμε τον Κύριό μας, τον Υιό και Λόγο του Θεού, που μας συμβουλεύει ότι χωρίς τη δική Του παρουσία δεν μπορούμε να πορευθούμε αγαθά και γι’ αυτό, μας λέει, «ζητήστε με με όλη σας την ψυχή και τότε θα παρακαλέσω τον Πατέρα μου» και «άλλον παράκλητον δώσει υμίν, ίνα μένη μεθ’ υμών εις τον αιώνα… Εκείνος (ελθών) διδάξει πάντα και υπομνήσει υμάς πάντα α είπον υμίν… Εκείνος οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν…». Από την άλλη όμως, έχουμε τον λογισμό μας… Ποιον θα ακούσουμε, ποιον θα πιστέψουμε, ποιον θα υπακούσουμε, αυτό είναι καθαρά δική μας επιλογή. Σταθερά πάντως, από το βάθος των αιώνων μέχρι σήμερα, αποδεικνύουμε ότι πιστεύουμε αδιακρίτως στον λογισμό μας, δεν ενδιαφερόμαστε να δούμε ποιο είναι το θέλημα του Θεού και δεν αισθανόμαστε την ανάγκη να έλθει Εκείνος, ώστε να μας διδάσκει και να μας οδηγεί εις πάσαν την αλήθειαν. Έχουμε αναγάγει τους εαυτούς μας σε οδηγούς και διδασκάλους. Έτσι, φέρουμε εις το ακέραιον την ευθύνη των επιλογών μας, αλλά και των συνεπειών και αδιεξόδων που αυτές επιφέρουν.

Δυστυχώς όμως, από το να επιλέγουμε εμείς και να επιρρίπτουμε τις ευθύνες στους άλλους, υπάρχει και «τρεις χειρότερο»: Είναι η ισχυρογνωμοσύνη και η υψηλοφροσύνη, διά της οποίας εκβιάζουμε ποικιλοτρόπως τους άλλους να αποδεχθούν τη δική μας γνώμη, εκβιασμό που ούτε ο Θεός ούτε ο διάβολος ενεργούν, σεβόμενοι την αυτεξούσια βούληση του κάθε ανθρώπου.

Αρχιμ. Χριστόδουλος Αγγελόγλου

Πνευματικός και Λειτουργός του Ι. Ησυχαστηρίου

«Παναγία, η Φοβερά Προστασία»