Ο επικοινωνιολόγος Σωτήρης Τζούμας σε μία συνέντευξη για την εκκλησία, τους Αρχιερείς και την Χιακή Εκκλησία.

Όσοι ασχολούνται με το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ πρέπει να βάζουν φρένο στην ασυδοσία των αρχιερέων και αυτό ο «π» το έχει καταφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό».

Το όνομά του είναι έντονα συνδεδεμένο με τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, δίπλα στον οποίο στάθηκε από τη στιγμή της ανάδειξής του στο τιμόνι της Ελλαδικής Εκκλησίας μέχρι και τη στιγμή που εκοιμήθη. Από τότε μέχρι και σήμερα ο συμπατριώτης μας Σωτήρης Τζούμας αποτελεί ένα από τα λιγοστά πρόσωπα που ασχολούνται με το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ, γνωρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις όσο λίγοι.

Τα γνωστά «σφηνάκια» του στην ιστοσελίδα exapsalmos.gr αλλά και οι παρεμβάσεις του, συχνά αποκαλύπτουν στους αναγνώστες το παρασκήνιο των εκκλησιαστικών ειδήσεων, κάνοντας το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ να φαντάζει σε πολλές περιπτώσεις πιο ενδιαφέρον ακόμα και από το πολιτικό.

• Γεννήθηκα στη Χίο και παρέμεινα στο νησί μέχρι και την 3η Λυκείου. Στη συνέχεια πήγα στην Αθήνα όπου έμεινα για κάποια χρόνια για πανεπιστημιακές σπουδές και μετά συνέχισα στη Νέα Υόρκη για μεταπτυχιακά. Εκεί είχα την ευκαιρία να γνωριστώ και να είμαι μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο, δίπλα στον οποίο θήτευσα για ένα πολύ μεγάλο διάστημα στο γραφείο του και διδάχθηκα πάρα πολλά.
• Αν γυρίσω πίσω τον χρόνο θα πω ότι έχω μετανιώσει που έφυγα από τη Νέα Υόρκη και δεν έμεινα εργαζόμενος, όπως μου σύστησαν τότε. Έπειτα ήρθα Ελλάδα έχοντας την ευκαιρία να δουλέψω σε πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, όπως ήταν η βιομηχανία «Μεταξά», η Interamerican όπου υπηρέτησα 19 ολόκληρα χρόνια κι έπειτα στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha.
• Από τότε ασχολήθηκα περισσότερο με τη συμβολή ανθρώπων σε θέματα επικοινωνίας. Διδάσκω ως επισκέπτης καθηγητής στην επικοινωνία και στη διαχείριση κρίσεων σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας και της Κύπρου. Τώρα βρίσκομαι σε έναν κύκλο ανθρώπων στους οποίους προσφέρω τις υπηρεσίες μου και παράλληλα συγγράφω τις απόψεις μου σε εκκλησιαστικά και πολιτικά site ευρείας αποδοχής και αναγνωσιμότητας.

Οι πολιτικοί μας κάποιες φορές είναι αρσακειάδες μπροστά σε αυτά που κάνουν οι Αρχιερείς μας».

Η επαφή με την Εκκλησία και το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ

• Η πρώτη επαφή με την Εκκλησία ξεκινά από τη Χίο. Είχα την ευκαιρία να είμαι δίπλα σε έναν πολύ σπουδαίο Μητροπολίτη που πέρασε από το νησί, άσχετα αν παρεξηγήθηκε, τον Χρυσόστομο Γιαλούρη. Αυτός ο άνθρωπος ήταν πολύ σημαντικός γιατί ήθελε να προωθήσει την αναβάθμιση του Κλήρου και να τον οδηγήσει σε λιμάνια ηρεμίας. Με μύησε αλλά ποτέ δεν με έσπρωξε να γίνω κληρικός ή να ασχοληθώ με τη Θεολογία.
• Το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ το αγαπώ χωρίς να έχω υπάρξει ποτέ εκκλησιαστικός συντάκτης. Νιώθω όμως ότι πρέπει να λέει αλήθειες. Όταν υπηρετείς το χώρο της Εκκλησίας δεν μπορείς να χτίζεις πάνω στο ψέματα. Είχα γνωρίσει μεγάλες μορφές του εκκλησιαστικού ρεπορτάζ όμως δεν έλεγαν αλήθειες αλλά εξυπηρετούσαν σκοπιμότητες. Εξυπηρετούσαν γεγονότα από τα οποία είχαν συμφέρον. Είπα λοιπόν ότι, εάν θα ασχοληθώ με αυτό, δεν θα πρέπει να μοιάσω σε αυτούς τους ανθρώπους.
• Η λογική που επικρατεί σήμερα είναι ότι, αν θέλεις να τα έχεις καλά με τη διοικούσα Εκκλησία, τότε πρέπει να χαϊδεύεις τα αυτιά της, να είσαι μία μορφή που ακολουθεί το βηματισμό των αρχιερέων και δεν τον ελέγχει. Το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ πρέπει να σταματά την ασυδοσία των αρχιερέων και να τους λέει ότι δεν είναι υπεράνω του Θεού, ότι δεν είναι καν εκπρόσωποί Του, ότι είναι άνθρωποι σαν εμάς και ότι, αν δεν ήταν ο λαός, δεν θα υπήρχαν ούτε αυτοί. Διότι η Εκκλησία είναι κλήρος και λαός. Θα πρέπει να σταματήσουν να θεωρούν την Εκκλησία τσιφλίκι τους, να τη θεωρούν κλειστή κάστα και να βάλουμε το λαϊκό στοιχείο μέσα σε αυτή, να βάλουμε μέσα τους παντελονάδες, όπως έλεγε ο αείμνηστος Χριστόδουλος. Αν αυτό δεν το κάνουμε, τότε η Εκκλησία θα έχει ημερομηνία λήξεως και θα είναι Εκκλησία γερόντων.
• Το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ είναι αυτό που δίδαξε την ίντριγκα για να υπάρξει στη συνέχεια το πολιτικό ρεπορτάζ. Αυτό το ρεπορτάζ συντίθεται από το μυστικισμό, τη Βυζαντινολογία και τη σκοπιμότητα. Αυτά τα οποία κάνει η διοίκηση της Εκκλησίας μας μερικές φορές είναι πιο πολύπλοκα από αυτά που κάνουν οι πολιτικοί μας.

Πολιτικοί και Αρχιερείς

• Οι πολιτικοί μας είναι κάποιες φορές αρσακειάδες μπροστά στους Δεσποτάδες, είναι άτομα που προσπαθούν να τους μιμηθούν τους Αρχιερείς αλλά δεν τα καταφέρνουν. Οι περισσότεροι Δεσποτάδες δεν είχαν στον προηγούμενο βίο τους  ολοκληρωμένες προσλαμβάνουσες παραστάσεις, ήταν άτομα με στερημένη ζωή και στερημένα νιάτα. Όταν λοιπόν βάζουν τα άμφια και γίνουν πρίγκιπες της Εκκλησίας, αυτό  τους δίνει εξουσία και ειλικρινά είναι επικίνδυνο.
• Το σύμπλεγμα είναι πολύ κακό συναίσθημα όταν το βιώνει κάποιος και δεν το καταλαβαίνει. Θέλουν να δείχνουν ταπεινοί αλλά δεν είναι, θέλουν να δείχνουν φτωχοί αλλά δεν είναι, θέλουν να δείχνουν ότι είναι άτομα που νοιάζονται τον πλησίον τους αλλά δεν νοιάζονται όσο δείχνουν.

Το χθες, το σήμερα και το αύριο

• Ο Χριστόδουλος ήταν πατέρας. Και αυτή η λέξη τα περιέχει όλα μέσα. Η λέξη πατέρας σημαίνει ότι είναι και εθνάρχης και αρχιεπίσκοπος και μητροπολίτης. Αποτελεί ένα πραγματικό ξεχωριστό κεφάλαιο για την Εκκλησία, το οποίο δημιούργησε ανατροπές. Το κακό του Χριστόδουλου ήταν ότι κάποιες φορές δεν ήξερε το μέτρο, δεν ήξερε που πρέπει να σταματήσει με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τριβές με τους πολιτικούς.
• Αν ζούσε σήμερα πολλά από αυτά που βίωσε ο λαός μας δεν θα τα ζούσε. Ο Χριστόδουλος θα έκανε τις ανατροπές του και θα έβγαζε το λαό στο πεζοδρόμιο γιατί μπορούσε να μιλήσει στη γλώσσα του. Ήταν ένας άνθρωπος που δεν μιλούσε από τα χαρτιά, στόχευε στην καρδιά του κόσμου. Σήμερα η Εκκλησία έχει ένα άλλο μοντέλο διοίκησης, καθαρά εκκλησιαστικό και αυτό γιατί ο Ιερώνυμος δεν θέλει να ταράζει τις σχέσεις του με την πολιτική και δεν θέλει καμία επαφή με τα Μ.Μ.Ε..
• Ο Ιερώνυμος έχει ακόμα αρκετά χρόνια μπροστά του. Όταν φθάσουμε στη μετά Ιερώνυμου εποχή τότε θα μιλήσουμε για όσους μπορούν να τη διαδεχθούν. Υπάρχουν βέβαια προσωπικότητες στον χώρο της Ιεραρχίας που διαθέτουν τη χρυσή τομή, δηλαδή δεν θα είναι ούτε Χριστούδουλος αλλά όχι και Ιερώνυμος. Τέτοιοι Ιεράρχες είναι ο Σύρου Δωρόθεος, ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, ο Μεσογέας Νικόλαος, ο Ν. Ιωνίας Γαβριήλ, ο Πατρών Χρυσόστομος και ο Ύδρας Εφραίμ. Σε κάθε περίπτωση τον επόμενο Αρχιεπίσκοπο ούτε καν τον έχουμε φανταστεί, θα τον βρει η πρόνοια του Θεού.

Ο Μάρκος δεν είναι τυχαία περίπτωση. Ωστόσο θα πρέπει άμεσα να κάνει την αυτοκριτική του και να γίνει ο Μάρκος που όλοι ξέραμε πριν γίνει Δέσποτας».

Ο Μητροπολίτης Μάρκος

• Ο Μητροπολίτης Μάρκος είναι ένας νέος Ιεράρχης χωρίς φιλοδοξίες πέρα από το να ποιμάνει το λαό της Χίου. Έχει εθνικό λόγο που ξεπερνάει το μπόι του και αυτό πολλές φορές του κάνει κακό και θα έπρεπε σε αυτό να είναι πιο μετρημένος. Ο Φλωρίνης Αυγουστίνος έλεγε ότι ένας Αρχιερέας πρέπει να μετριέται, να ζυγίζεται και να βρίσκει το ειδικό του βάρος ώστε να μη φθάνει στο σημείο του εμετρήθεις, εζυγίσθεις και βρέθηκες ελλιπής.
• Σε πολλά πράγματα θα μπορούσε να κάνει θαύματα γιατί είχε θητεύσει δίπλα στον Μακαριστό Διονύσιο, δηλαδή δίπλα σε έναν Ιεράρχη που άφησε το στίγμα του με το χαμόγελό του και το χιούμορ του. Ο Μάρκος νιώθει στο νησί ότι βρίσκεται σε άμυνα ώστε μερικές φορές να αναγκάζεται να γίνεται επιθετικός. Πρέπει να νιώσει βολικά στον τόπο του και να βγάλει τα στοιχεία εκείνα που τον οδήγησαν στον Κλήρο. Αυτά πρέπει να σκεφτεί ώστε να σταματήσει να αποτελεί αντικείμενο δυσμενών συζητήσεων.
• Πρέπει να κερδίσει τον Κλήρο της επαρχίας του, διακόπτοντας τη λογική των ειδικών προσώπων που τον περιβάλλουν και να τους κάνει όλους παιδιά του. Δυστυχώς, αντί αυτούς τους ανθρώπους να τους έχει μέσα στην καρδιά του, θέλει να τους έχει μόνο μέσα στη χούφτα του και αυτό τον οδηγεί σε ατοπήματα.
• Ο Μητροπολίτης Μάρκος δεν είναι τυχαία περίπτωση. Είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει τα γράμματα σε ακαδημαϊκό επίπεδο, που η άπταιστη γνώση της ελληνικής είναι κάτι που είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον τον Μακαριστού Χριστοδούλου και πρέπει να πω ότι ο Μακαριστός συμβουλεύονταν τον Μητροπολίτη Χίου σε ειδικές περιπτώσεις. Αυτά τα στοιχεία τον αναβαθμίζουν σημαντικά και τον κάνουν ξεχωριστό.
• Ο Μάρκος πρέπει να γίνει πιο καθημερινός και πιο ταπεινός. Αυτό δηλαδή που μας δείχνει ότι είναι, να μας το δείξει και εμπράκτως. Πρέπει να γίνει ο πατέρας της διπλανής πόρτας, πρέπει να βγάλει από μέσα του «το Μαρκάκι» που όλοι γνωρίζαμε και τον νοιώθαμε οικείο και τον συμβουλευόμασταν. Ένας ηλικιωμένος ιερέας μου έλεγε: «Ήταν τόσο καλό παιδί και έχει γίνει τόσο δύσκολο. Γιατί έφθασε σε αυτό το σημείο;». Μόνο έτσι θα κεφαλαιοποιήσει την εξουσία του και θα χτίσει αυτό το οποίο είχε κατά το παρελθόν.

Η Εκκλησία του αύριο

• Η Εκκλησία πρέπει να απαλλαγεί από το σύνδρομο της κρατικής αντίληψης στην οποία έχει περιέλθει εξαιτίας της μισθοδοσίας των κληρικών της. Οι παπάδες δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι επειδή λαμβάνουν αξίως από το κράτος ένα μισθό, τον οποίο η Εκκλησία έχει προκαταβάλει. Η Εκκλησία είναι η μάνα όλων μας. Τα σπίτια μας πρέπει να γεμίσουν ξανά αγάπη και στοργή εκκλησιαστική και να νιώσουμε τον παπά ως πραγματικό πατέρα και δάσκαλο, όπως τον νιώθαμε στα παλιοκαιρινά χρόνια.
• Ακόμα και οι μετανάστες που έρχονται στην Ελλάδα θα αγαπήσουν αυτόν τον τρόπο ζωής και από μόνοι τους θα γίνουν Χριστιανοί, επειδή θα αγαπήσουν την Εκκλησία μας γιατί θα την έχουν νιώσει πιο δημοκρατική από τη δική τους, διότι σαφώς η Ορθοδοξία είναι πιο δημοκρατική από τον Μουσουλμανισμό.