Ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Α’, η σημαντικότερη -κατ’ εμέ- προσωπικότητα στην ιστορία της Λέσβου μας!!!
Ο Γέροντας της Μυτιλήνης, ο ιδανικός Χριστιανός, Άνθρωπος, Ιεράρχης, που επί Αρχιερατείας του (1925-1958) δημιουργήθηκε ο «χρυσούς αιών» της Εκκλησίας μας στη Μυτιλήνη και έγινε πρότυπο Μητροπόλεως, θεμελιώνοντας τον Νεολεσβιακό πολιτισμό. Προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες, διαθέτοντας δραστήριο πνεύμα, κοινωνική αντίληψη. Ανακηρυχθείς Μέγας Ευεργέτης, αγαπώντας και ευεργετώντας το νησί όσο ουδείς. Μέγας Εθνάρχης σκεπτόμενος πως θα φανεί χρήσιμος στην πατρίδα. Αρχιτέκτων της φιλανθρωπίας, δεν άφησε ηλικία απροστάτευτη, εργάσθηκε μέρα και νύκτα για τους άλλους και ουδέποτε για τον εαυτό του. Ο μακράν πάσης πλεονεξίας και φιλοχρηματίας, ο δι’ έργων αγαπών, ο πτωχός, λιτοδίαιτος Δεσπότης, διαμένων σ’ ένα πενιχρό, ετοιμόρροπο δωμάτιο. Ο Πρύτανης της Ιεραρχίας, με όνομα γνωστό εκτός ορίων της Ελλάδας, που η Αρχιερατική του μεγαλοπρέπεια συνδυαζόταν με την παιδική απλότητα. Ο διοργανωτής εορτών, ο συγγραφεύς Ακολουθιών Αγίων και ιδρυτής του περιοδικού «Ποιμήν».
Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος ο από Δυρραχίου ήρθε στο νησί το 1925 όπου ουδέν βρήκε και τα πάντα δημιούργησε εκ του μηδενός σε δύσκολους καιρούς για τη Μυτιλήνη που είχε τότε χιλιάδες πρόσφυγες, αστέγους, ασθενείς, πεινασμένους απ’ τη Μικρασία. Η κρατική κοινωνική περίθαλψη ήταν τότε ανύπαρκτη. Η Εκκλησία θα αναλάμβανε για μια ακόμα φορά να επουλώσει πληγές δοκιμαζόμενων ανθρώπων, προστατεύοντας παιδιά, περιθάλποντας ορφανά, απόρους γέροντες, πτωχούς, ανέργους, φυλακισμένους, θεραπεύοντας φυματικούς, ασθενείς. Όσα ιδρύματα δημιουργήθηκαν οφείλονται στο Δεσπότη.
Ότι δεν φανταζόταν οι Λέσβιοι το είδαν πραγματοποιούμενο.
Ο Μητροπολίτης Ιάκωβος ίδρυσε Φιλόπτωχο ταμείο αντιμετώπισης αναγκών όσων είχαν βοήθεια. Ήταν τόσο μεγάλη η εμπιστοσύνη των Λέσβιων στο πρόσωπό του, ώστε κατέλειπαν στα χέρια του τις περιουσίες τους. Με την αγάπη του συγκινούσε όσους μπορούσαν να βοηθήσουν τον πάσχοντα συνάνθρωπο. Αρχικά δέχθηκε θεόσταλτη δωρεά Ανωνύμου 20.000 χρυσών δραχμών. Ο Π. Λουκάς παραχώρησε γη 28 χιλ.στρεμμάτων.
Στο μνημόσυνο του Μ. Ευεργέτη Π. Βοστάνη, ο αδελφός του Γεώργιος (τ. Δήμαρχος Μυτιλήνης) έδωσε στα χέρια του Μητροπολίτη 40 κλειδιά οικιών και καταστημάτων.
Την δεκαετία 1920-30 η φυματίωση θέριζε τη Λέσβο. Το Σανατόριο Αγιάσου «Η Υγεία» ανεγέρθη εκ του μηδενός από τον Μητροπολίτη Ιάκωβο, λειτουργώντας υποδειγματικά επί δεκαετίες ώσπου εξαλείφθηκε ο κίνδυνος φυματίωσης και μετετράπη σε Ίδρυμα κοινωνικής Πρόνοιας Αγιάσου «Η Θεομήτωρ».
Το Βοστάνειο Ιερό Νοσοκομείο Μυτιλήνης, στα πρότυπα μεγάλων νοσοκομείων, ήταν το μεγάλο όνειρο του Δεσπότη. Από τη στιγμή που αποφάσισε την ανέγερση σύγχρονου Νοσοκομείου άνευ της ελαχίστης κρατικής βοηθείας, εμφανίστηκαν με την παρακίνησή του Μεγάλοι Ευεργέτες, όπως οι αδελφοί Βοστάνη κ.ά.
Το 1936 λειτουργεί το Βοστάνειο Ιερό Νοσοκομείο Μυτιλήνης ξεπερνώντας πολλά μεγάλα επαρχιακά νοσοκομεία.
Το 1939 το Υπουργείο Υγιεινής τίμησε 4 Νοσοκομεία με χρυσό βραβείο: Ερυθρό Σταυρό, Ευαγγελισμό, Κοτσίκειο Αλεξανδρείας και Βοστάνειο Μυτιλήνης!
Η τιμή ανήκε ολοκληρωτικά στον ακάματο Δεσπότη που στους δύσκολους καιρούς και σε ηλικία 70 ετών για να μην κλείσει το Νοσοκομείο του και μείνουν χωρίς περίθαλψη οι άρρωστοι, αψηφά φοβερή τρικυμία και ξεκινάει απ’ το Σίγρι μ’ ένα παληοκάϊκο για την Αθήνα μέσω Κύμης! Αγνοείται τρία ημερονύκτια ώσπου βρέθηκε σώος σ’ ένα ξερονήσι των Κυκλάδων!
Με πρωτοβουλίες του Δεσπότη ιδρύθηκε Νοσοκομείο στην Αγιάσο (Χατζησπύρειο) και 3 Γηροκομεία (Δαμάνδρι, Αγιάσο, Πλωμάρι).
Το 1940 εγκαινιάζει 3 νεόκτιστα κοινωφελή ιδρύματα (Σχολή και σπίτι Νοσοκόμων, Νοσοκομείο λοιμωδών «Ο Σωτήρ», Γηροκομείο Μυτιλήνης). Στον αλβανικό πόλεμο η Λέσβος ήταν το μεγάλο εργαστήρι πλεκτικής για τους φαντάρους που πολεμούσαν. Το μισό και πλέον Νοσοκομείο γίνεται στρατιωτικό, με 350 αρρώστους και τραυματίες καθημερινά! Όλα υπό προστασία και έλεγχο του Ιακώβου! Το 1944 ο Γερμανός διοικητής Λέσβου εξέδωσε απόφαση πυρπόλησης Αγιάσου και Μανταμάδου.
Ο Δεσπότης Μυτιλήνης προέβαλε πολλά επιχειρήματα ειδικά για τα αρχαία χριστιανικά προσκυνήματα της Παναγίας και του Ταξιάρχη. Χάρη στην επέμβασή του σώθηκαν και οι δύο κωμοπόλεις.
Η «Παιδόπολις Άγιος Ιάκωβος» δημιουργήθηκε την εποχή του εμφυλίου πολέμου για να σωθούν από το εθνοκτόνο παιδομάζωμα τα απροστάτευτα ελληνόπουλα βόρειων ακριτικών περιοχών.
Ο Μητροπολίτης αφιερώθηκε ψυχή τε και σώματι. Ήρθαν 1062 μικρά παιδιά στη Μυτιλήνη (1948) και τακτοποιήθηκαν στα κτίρια του Διδασκαλείου για 2 χρόνια, χωρίς τίποτα να λείψει από τα μακεδονόπουλα που βρήκαν πρότυπες εγκαταστάσεις, διατροφή, αγωγή, εκπαίδευση, εκκλησιασμό, τεχνική απασχόληση, εργαστήρια, ψυχαγωγία, στοργή απ’ όλους, ιδίως ενός πονετικού πατέρα-Δεσπότη. Ακολούθως, καταφθάνουν διωγμένοι και κατατρεγμένοι ομογενείς Έλληνες-Ελληνίδες ζητώντας προστασία. Η Παιδόπολη γίνεται καταυλισμός 400 προσφύγων.
Η ίδρυση του Κατσακούλειου Ορφανοτροφείου θηλέων που και σήμερα συντηρεί η Μητρόπολη, καθώς και το κτίσιμο φυλακών για να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής κρατουμένων, οφείλεται στη συνεργασία του Μ. Ευεργέτου Α. Κατσακούλη και του Μητροπολίτου. Με τη μέριμνά του ιδρύθηκαν συμβουλευτικοί σταθμοί βρεφών, επιτόκων, παιδικά ιατρεία ΠΙΚΠΑ, κατασκηνώσεις, συσσίτια, παιδικός σταθμός Μυτιλήνης απ’ τους πρώτους στην Ελλάδα, παιδικός σταθμός Πλωμαρίου, νηπιοτροφείο Ερεσσού, νυχτερινή σχολή Μυτιλήνης, πρακτική γεωργική σχολή Αχλαδερής, επαγγελματική τεχνική σχολή, ίδρυμα ανιάτων παιδιών, σχολή αδελφών νοσοκόμων, Άσυλο ψυχοπαθών. Προϋπήρχε μόνο το ορφανοτροφείο αρρένων, που ο Νομάρχης Λέσβου Α. Θειακάκης παρεκάλεσε και ανέθεσε τη διοίκησή του στο Δεσπότη! Σημειωτέον, στην Κατοχή τα φιλανθρωπικά ιδρύματα όλης της χώρας είχαν κλείσει, μόνο τα ιδρύματα της Μητροπόλεως Μυτιλήνης λειτουργούσαν έστω και δύσκολα!
Τον απασχολούσε ακόμα και η έλλειψη αίματος. Το 1955 λειτουργεί στο Νοσοκομείο η τράπεζα αίματος Μυτιλήνης – πρωτοποριακή πρωτοβουλία για εκείνη την εποχή- τροφοδοτώντας με αίμα τα νοσοκομεία της Αθήνας!
Διαφύλαξε την περιουσία της Χριστιανικής Κοινότητας, των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Μυτιλήνης. Κατά καιρούς παραχωρήθηκαν οικόπεδα για ανέγερση κεντρικών σχολείων (γυμνασίου – λυκείου Μυτιλήνης), Δημαρχείου, Δημοτικού θεάτρου, Εθνικής τραπέζης, δημοτικού κήπου, πάρκου Αγ. Ειρήνης, Βυζαντινού μουσείου, συντήρηση Νοσοκομείου, ενίσχυση ιδρυμάτων και ατόμων.
Οι Χριστιανοί της Λέσβου ευτύχησαν να έχουν Πνευματικό Πατέρα τον πάμφτωχο κοιμηθέντα το 1958 Ιεράρχη, που ποτέ δεν είπε «κουράστηκα», που ευγνωμονούσαν οι ασθενείς του Νοσοκομείου, οι γέροντες του Γηροκομείου, τα νήπια των Παιδικών σταθμών, οι ασθενείς του Σανατορίου, οι διασωθέντες απ’ την αιμοδοσία. Ο τότε Δήμαρχος Αθηναίων Παυσανίας Κατσώτας είχε πει: «Η Αθήνα και οι άλλες πόλεις της Ελλάδας έχουν να διδαχθούν πολλά απ’ τη Μυτιλήνη. Χρειάζονται προπαντός έναν Μητροπολίτη Ιάκωβο». Και ο διαπρεπής καθηγητής Κ. Χαριτάκης: «…είχα γυρίσει όλη την Ελλάδα και γνώριζα τι είχε γίνει σε κάθε πόλη, αυτό όμως που είδα στη Μυτιλήνη ήταν ασύγκριτο. Καμία άλλη περιοχή της χώρας δεν είχε αυτό το άρτιο πλέγμα ιδρυμάτων και καταστημάτων Κοινωνικής Πρόνοιας. Και όλα αυτά χάρη στην πρωτοβουλία, στο οργανωτικό πνεύμα ενός εμπνευσμένου Δεσπότη…».
Ε.Ανδριώτης
