Σε τηλεοπτική εκπομπή μίλησε ο Επίσκοπος Μπάτσκας Ειρηναίος (Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία).
Για το Ουκρανικό ζήτημα ήταν λάβρος και μεταξύ άλλων είπε:
«Λυπούμαστε βαθύτατα που ο Οικουμενικός Πατριάρχης με δική του ευθύνη, και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως σύνολο, έχουν κάνει (κατά την δική μου γνώμη και κατά την γνώμη της πλειονότητας των θεολόγων και των ιεραρχών μας), το μεγαλύτερο λάθος σε ολόκληρη την ιστορία του Οικουμενικού Θρόνου του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.
Το λέω εδώ για πρώτη φορά, δεν το έχω πει ποτέ ξανά στα μέσα ενημέρωσης: Πριν από δέκα χρόνια, ίσως και περισσότερα, παρακάλεσα ιδιαιτέρως τον Οικουμενικό Πατριάρχη να μην επέμβει στο Ουκρανικό ζήτημα διότι αυτό θα προκαλέσει μια τεράστια τραγωδία, όχι μόνο εκεί αλλά σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο.
Δεν είμαι προφήτης, γνώριζα όμως αρκετά για την κατάσταση και την ιστορία και ήταν εύκολο να το προβλέψει κανείς. Δυστυχώς, το έκανε.
Είναι δύσκολο να πούμε για ποιους λόγους. Ορισμένοι θεωρούν ότι θα μπορούσε να οφείλεται σε κάποιο παράπονο, κάποια πίκρα εναντίον του Πατριάρχη Μόσχας και εναντίον της Ρωσικής Εκκλησίας επειδή απουσίασαν από την Σύνοδο της Κρήτης. Πολλοί όμως πιστεύουν επίσης ότι οφείλεται στην πίεση της Δύσης, ιδιαίτερα των Αμερικανών, και ότι αυτό είναι μόνο ένα σκέλος στην γενική κατεύθυνση της Δυτικής πολιτικής όσον αφορά την Ουκρανία, και μια προσπάθεια για περαιτέρω εμβάθυνση του χάσματος που θα διαλύσει τον Ρωσικό κόσμο και θα εξασφαλίσει ότι η Ουκρανία και η Ρωσία δεν θα είναι μόνο διαχωρισμένα κράτη, αλλά εχθρικά κράτη.
Φοβάμαι ότι αυτό, τουλάχιστον εν μέρει, αληθεύει. Είναι ενδιαφέρον ότι την άποψη αυτή συμμερίζονται επίσης μερικοί Έλληνες φίλοι μου, οι οποίοι δεν έχουν κανέναν λόγο να προσφέρουν υπηρεσία στην Εκκλησία της Μόσχας.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο πήρε τοιουτοτρόπως μία απολύτως αντικανονική απόφαση -ή τουλάχιστον, μια απόφαση που δεν βασίζεται στους κανόνες: να εισέλθει στο έδαφος μιας ήδη υπάρχουσας Εκκλησίας, της Ουκρανικής αυτόνομης Ορθόδοξης Εκκλησίας, μέσω διαπραγματεύσεων με την Ουκρανική πολιτική εξουσία.
Όπως γνωρίζετε, οι Ουκρανοί πολιτικοί ηγέτες δεν είναι πολύ Ορθόδοξοι: υπάρχουν Ορθόδοξοι στο κοινοβούλιο, αλλά και Ουνίτες και σχισματικοί.
Η πορεία των ενεργειών είναι αλλόκοτη: η αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν συζητά με την νόμιμη Τοπική Εκκλησία, που είναι η πλειοψηφία στην Ουκρανία. Για τη νόμιμη Εκκλησία η εθνικότητα των μελών (Ουκρανοί, Ρώσοι κλπ.) δεν έχει σημασία. Δεν υπάρχει καμία εθνική ή πολιτική σύνδεση αλλά μόνο η αίσθηση των μελών ότι είναι μία Εκκλησία, όπως ήταν για αιώνες. Δεν εμποδίζει κανέναν να είναι Ουκρανός ή οτιδήποτε άλλο -είναι δύσκολο να πει κανείς πόσα έθνη υπάρχουν στην Ρωσική Εκκλησία, εκατό, εκατόν πενήντα.
[Οι εκπρόσωποι της Κωνσταντινούπολης] δεν επισκέφθηκαν ούτε μία φορά τον Μητροπολίτη Ονούφριο. Όλες οι συζητήσεις έγιναν με πολιτικούς και σχισματικούς. Και δεν μιλάμε εδώ για περιστασιακούς σχισματικούς αλλά για ανθρώπους σαν τον Φιλάρετο Ντενισένκο, ο οποίος ήταν κάποτε υποψήφιος να γίνει ο νέος Πατριάρχης της Μόσχας. Δεν έγινε όμως Πατριάρχης για γνωστούς λόγους -την προσωπική και ηθική του ζωή και για άλλους λόγους.
Αρχικά ήταν αντίθετος στον Ουκρανικό διαχωρισμό (στο επίπεδο της Εκκλησίας και σε άλλα επίπεδα), πολύ περισσότερο από πολλούς στην Ουκρανία. Αλλά μετά όταν δεν εξελέγη Πατριάρχης θυμήθηκε ότι ήταν Ουκρανός. Και βέβαια αθέτησε τον όρκο του στον Πατριάρχη να μην δημιουργήσει σχίσμα, και πήγε και δημιούργησε. Στην συνέχεια καθαιρέθηκε, αφορίστηκε και αναθεματίστηκε.
Και τώρα, οι άνθρωποι του Φαναρίου έρχονται και λένε ότι αυτό είναι σκουπίδια: «Την αναγνωρίσαμε [την απόφαση της Μόσχας] αλλά όχι πλέον.»
Διάβασα μια επιστολή από τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην οποία γράφει στον Πατριάρχη της Μόσχας ότι αναγνωρίζει και στηρίζει την απόφασή του, και ότι δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Και τώρα λέει ότι αυτή του η ενέργεια είναι άκυρη. Είναι αδύνατο αυτό στην Εκκλησία μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Εκκλησία μας αποφάσισε να στηρίξει την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, ειδικά όσον αφορά το Ουκρανικό ζήτημα.
Δυστυχώς στην Κωνσταντινούπολη και σε μερικούς κύκλους νομίζουν ότι είναι παράξενο. Λένε ότι οι Σέρβοι που ήταν πάντα πιστοί σε αυτούς και είχαν αδελφικές σχέσεις μαζί τους, τώρα τους πρόδωσαν και πήγαν με τους Ρώσους.
Αυτό καθρεπτίζει μια πολύ ανθυγιεινή αντίληψη της εκκλησιαστικής ζωής. Η Εκκλησία είναι μία, είναι το θεϊκό και το ανθρώπινο σώμα του Χριστού, είναι ο ναός του Αγίου Πνεύματος και το σπίτι του ουράνιου Πατέρα. Δεν είναι ένας ιδεολογικός, πολιτικός ή κοινωνικός οργανισμός. Η αυτοκεφαλία δεν είναι οντολογική αλλά διοικητική έννοια. Είναι ένας τρόπος οργάνωσης των Εκκλησιών στον κόσμο. Οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες δεν είναι ξεχωριστές Εκκλησίες: είναι ένας τρόπος οργάνωσης για την μία και μοναδική Εκκλησία.
Με αυτήν την έννοια δεν μπορούμε να δεχτούμε αυτήν την προσέγγιση, στην οποία εμείς οι ίδιοι βλέπουμε τους εαυτούς μας ως Έλληνες Ορθοδόξους, Φαναριώτες, και ότι εκεί πέρα υπάρχουν οι Μοσχοβίτες, οι Σλάβοι, κ.λπ. Όχι: η Εκκλησία είναι μία. Δεν υπάρχουν Έλληνες, Ρώσοι, Σέρβοι, είμαστε όλοι ένα, αν είμαστε Ορθόδοξοι. Εάν αυτό δεν το καταλαβαίνουμε, δεν είμαστε αρκετά Ορθόδοξοι.
Θεωρώ ότι δεν είναι υγιές, δεν είναι εκκλησιαστικό όταν μας κατηγορούν ότι έχουμε γίνει Ρώσοι ή υπηρέτες των Ρώσων. Δεν είμαστε εναντίον του άλλου, ούτε υπέρ του άλλου. Λαμβάνουμε υπόψιν την κανονική τάξη. Μια υγιή εκκλησιαστική ζωή, αυτό μας ενδιαφέρει.
Αν αυτό που κάνει τώρα η Κωνσταντινούπολη το έκανε η Μόσχα ή το Κίεβο, θα αντιδρούσαμε και σε αυτούς. Δεν μπορούμε να είμαστε εναντίον των άλλων για εγωιστικούς λόγους ή σκοπούς. Πράγματα μπορούν να συμβούν σε εμάς ή στις άλλες Εκκλησίες που υπάρχουν.
Αλλά εδώ θεωρούμε ότι η Κωνσταντινούπολη ενήργησε με άδικο και, δυστυχώς, ανεύθυνο τρόπο. Βλάπτουν όχι μόνο την Ρωσική ή την Ουκρανική Εκκλησία, αλλά και τους ίδιους τους εαυτούς τους και ολόκληρη την Ορθοδοξία. Και ταπεινωνόμαστε και γελοιοποιούμαστε από Ρωμαιοκαθολικούς και οπαδούς άλλων θρησκειών, ακόμα και από ανθρώπους που δεν πιστεύουν σε καμία θρησκεία.
Δυστυχώς, αυτό οφείλεται στις μονομερείς ενέργειες της Κωνσταντινούπολης.»
