Του π. Ηλία Μάκου

 Ο ομότιμος καθηγητής της θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μιχάλης Τρίτος (από το Μέτσοβο των Ιωαννίνων) είναι γνωστός ως καταξιωμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος, με ευρεία απήχηση στον επιστημονικό κόσμο για το κύρος και την ποιότητά του, αλλά ξεχωρίζει και για την εθνική αυτοσυνειδησία του.
 
 Αυτό ακριβώς το πατριωτικό του φρόνημα, μακριά από φονταμενταλισμό, φανατισμό και υπερβολές, με αποκλειστικό γνώμονα την ιστορική αλήθεια,  εκφράζεται ολοζώντανα στο βιβλίο του (471 σελίδων, με επαρκέστατη   βιβλιογραφία και πλούσιο φωτογραφικό υλικό), που κυκλοφόρησε πρόσφατα, με τίτλο “Θέματα Εθνικής Αυτοσυνειδησίας”, το οποίο προλογίζουν ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης και ο πρώην υπουργός Στυλιανός Παπαθεμελής.
 
 Οι θεματικές ενότητες είναι τρεις: Βορειοηπειρωτικά, Μακεδονικά, Κουτσοβλάχικα.
 
 Και το μήνυμα του συγγραφέα σαφές και συγκεκριμένο: Δεν πρέπει να χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα, κάποια βασικά στοιχεία της οποίας κινδυνεύουν να απωλεσθούν (για το σκοπό αυτό άλλωστε εισαγωγικά αναφέρεται στον αγώνα του αλησμόνητου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου προς την κατεύθυνση αυτή).
 
 Και το κυριότερο φωτίζει, όχι με “λαδοφάναρο”, αλλά με τους φωτεινότατους προβολείς της σκέψης, του λόγου και της δράσης του, καθώς και   μέσα από πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις της σύγχρονης ιστορίας, τον δρόμο της επιστροφής,  με την αποφασιστική και…προστακτική  επίκληση να επανέλθει, να γυρίσει η ψυχή μας, ορθά προσανατολισμένη, στην Ελλάδα και στον Έλληνα και άνθρωπο..
 
 Παρών στη Μοσχόπολη, που παλαιότερα ήταν κέντρο του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, και σε άλλες περιοχές, όπου ζει η Ελληνική Μειονότητα.  Δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, βοηθός στο αναγεννητικό του έργο και θαυμαστής του. Θερμός συμπαραστάτης, όταν όλοι τον είχαν εγκαταλείψει, του διωκόμενου Αρχιεπισκόπου Αχριδών Ιωάννη.
 
 Αναδεικνύει με ολοκληρωμένο τρόπο πρόσωπα με ιδιαίτερη  συνεισφορά στην
 Πατρίδα (άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, ιερομάρτυρας Κοσμάς Αιτωλός, Νεκτάριος Τέρπος,  Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου Σοφιανός, παπα Μιχάλης Ντάκος, Μητροπολίτης Κονίτσης Σεβαστιανός, Μητροπολίτης Γρεβενών Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄, Γεώργιος Αβέρωφ,  Αχιλλέας Λαζάρου).
 
 Τεκμηριωμένα και ξεκάθαρα αναφέρεται στην ιστορική εξέλιξη  του  Βορειοηπειρωτικού και υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών, του Μακεδονικού, καταδικάζοντας  τις παραχαράξεις των Σκοπιανών, του λεγόμενου “Τσάμικου”, βάσει του οποίου ακραίου κύκλοι της Αλβανίας εγείρουν διεκδικήσεις σε βάρος της Ελλάδας, παρά τα αναγνωρισμένα εγκλήματα των “Τσάμηδων” σε βάρος του Ορθόδοξου πληθυσμού της Θεσπρωτίας, και του Κουτσοβλάχικου Ζητήματος, εστιάζοντας στους Έλληνες Βλάχους των Σκοπίων, της Βορείου Ηπείρου, στους Βλαχόφωνους εθνικούς ευεργέτες, στην προσφορά των Βλαχόφωνων κατά την επανάσταση του 1821, στη Ρουμανική προπαγάνδα κ. ά.
 
 Στο ωραίο βιβλίο του Μιχάλη Τρίτου, γραμμένο με τους παλμούς της καρδιάς του, βρίσκουμε μια αριστοτεχνική περιγραφή της αξίας της Ελληνορθοδοξίας.
  Μας δίνει, χωρίς ωραιοποιήσεις, βάζοντας τη σφραγίδα των βιωμάτων, της προσωπικότητας και των πολύπλευρων γνώσεών του τη μορφή, την ακριβή απεικόνιση αυτής της αξίας, που απειλείται στις ημέρες μας από την επέλαση της μάζας.
 
 Κατορθώνει ο κ. Τρίτος να αποκαλύψει μπροστά μας το πολύχυμο, πολυδύναμο και πολυώδυνο ξεπέταγμα της ελληνικής ψυχής και την προφυλάσσει από οποιοδήποτε βέβηλο στραπατσάρισμα.
 
 Κα κάνει, είναι επιτυχία του μεγάλη αυτή, το νεοέλληνα να νιώθει προσδιορισμένα και πολύ ζωηρά ένα είδος ευλάβειας για τον εσώτερο εαυτό του, για τις ρίζες του, χωρίς τη σκιά κάθε τι ξένου και ανόσιου.
 
 Και ξυπνά, σε εποχή νυχτιάς, μνήμες αόρατες, αλλά πανταχού παρούσες,  όπου μπορούν να βρουν καταφυγή τα όνειρα και οι πόθοι των Ελλήνων.
 
 Ο καθηγητής Μιχάλης Τρίτος ξετυλίγει σελίδες λάμψης και ακτινοβολίας του Ελληνικού Γένους, αλλά και το χάρισμά του να επιβιώνει είτε σε συνθήκες σκλαβιάς, είτε κάτω από ένα πέπλο  πυκνού και αδιαπέραστου και υλοκρατούμενου πολιτισμού.