Μέσα σε κλίμα κατάνυξης και περισυλλογής, τηρώντας τα μέτρα κατά της πανδημίας του κορωνοϊού, ξεκίνησε το απόγευμα της Κυριακής 6 Μαρτίου 2022 για την Ορθόδοξη Εκκλησία η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή με τον A΄ Κατανυκτικό Εσπερινό, που καλείται και «Εσπερινός της Συγγνώμης».

Το απόγευμα στις 6 επικεφαλής του Ιερού κλήρου και του λαού, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης υποδέχθηκε στα προπύλαια του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Νικολάου Τρικάλων την Ιερά Εικόνα της Παναγίας «Φανερωμένης» την οποία κόμισαν οι Ιερείς από τον ομώνυμο Ναό τον Τρικάλων.

Εν συνεχεία τελέσθηκε ο Εσπερινός Χοροστατούντος του Μητροπολίτου Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης κ. Χρυσοστόμου με την συμμετοχή Ιερέων της Ιεράς Μητροπόλεως.

Ο σεπτός Ποιμενάρχης στο κήρυγμά του ανέφερε τα εξής:

«Ἔφτασε καιρὸς ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή…», (Τριώδιον)

Τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά!

Ἄρχεται σήμερα ἀπὸ τὸν Ἑσπερινὸ ἡ ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Μιὰ περίοδος ποὺ χαρακτηρίζεται στὴν ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπὸ ἀθλητικοὺς ὅρους. Ἀκοῦμε περὶ «τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή», «τὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε». Παραλληλίζεται μὲ τὴν εἰκόνα ἑνὸς ἀθλητοῦ ποὺ κοπιάζει γιὰ τὴν εὐρωστία τοῦ σώματός του πρὸς τὴν ἐπίτευξη ὑψηλῶν ἀθλητικῶν ἐπιδόσεων, ὥστε, ἐν τέλει, νὰ λάβει τὸ στεφάνι τῆς νίκης.

Ἀντιστοίχως, κόπο καὶ ἱδρῶτα ἐπιβάλλει ἡ πνευματικὴ ἄσκηση αὐτῆς τῆς ἁγίας περιόδου, ὥστε νὰ ἀποκτήσει ὁ ἅνθρωπος τὴν ψυχικὴ εὐρωστία. Τὰ πνευματικὰ ἀθλήματα ποὺ προτείνει ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ ἐλεημοσύνη. Ἐργαλεῖα καὶ ὄργανα πνευματικὰ ποὺ στοχεύουν στὴν ἀποβολὴ τοῦ ἐγωισμοῦ καὶ τὴν ἐγκαθίδρυση τῆς ταπεινώσεως. Τῆς μεγίστης τῶν ἀρετῶν ἡ ὁποία ἔχει τὴν δύναμη νὰ ἔλκει τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καὶ νὰ μεταμορφώνει τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη σὲ δοχεῖο τῆς χάριτός Του. Δὲν εἶναι τυχαῖο, ὅτι ὁ σημερινὸς Ἑσπερινὸς ὀνομάζεται «Ἑσπερινός τῆς συγχωρήσεως».

Ἡ συγχώρηση ἀποτελεῖ τὴν προϋπόθεση τῆς ἀγάπης, ἀλλὰ καὶ τὸ τέλος της. Δὲν μπορεῖ, ἀλλὰ δὲν ἔχει καὶ νόημα ὁ χριστιανὸς νὰ προσεύχεται ἤ νὰ νηστεύει ἐνῶ ἔχει ὀφειλόμενα, δηλαδή, ἁμαρτίες στὸν συνάνθρωπό του. Ἡ Κυριακὴ προσευχή, ἡ γνωστὴ σὲ ὅλους ὡς «Πάτερ ἡμῶν…», τὸ ἐπισημαίνει σαφῶς. Παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νὰ μᾶς συγχωρήσει, ἐνῶ ἤδη ἔχουμε ἐμεῖς πράξει νωρίτερα τὸ ἴδιο, «καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν». Ἑὰν ἔχομε ἁμαρτίες, δηλαδή, ὀφειλόμενα χρέη σὲ κάποιο συνάνθρωπό μας, πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ τὰ ξεχρεώσουμε ζητῶντας ἤ δίνοντας τὴν συγγνώμη.

Ἡ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό, μέσω τῆς προσευχῆς, προϋποθέτει τὴ συγχώρηση, ὥστε μὲ καθαρὴ καρδιὰ νὰ τὸν συναντήσουμε, «μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται». Ἡ ἐτοιμολογία τῆς λέξης «συγχώρηση» εἶναι ἀποκαλυπτικὴ τοῦ νοήματός της. Τὸ ρῆμα «συγχωρῶ» εἶναι σύνθετη λέξη, «σὺν καὶ χῶρος». Ὅταν ἕνας ἄνθρωπος γιὰ ὁποιοδήποτε λόγο ἐναντιώνεται στὸν συνάνθρωπό του, καταλήγει νὰ τὸν ἀπομακρύνει ἀπὸ τὸ χῶρο του, ἀπὸ τὸ περιβάλλον του, ἀπὸ τὴν καρδιά του. Ἀκούγεται συνήθως ἡ ὀργισμένη φράση, «δὲν θέλω νὰ σὲ ξαναδῶ μπροστά μου». Δὲν τὸν ἀγαπᾶ πλέον.

Συγχώρηση-συγχωρῶ σημαίνει, ὅτι τὸν ἐπαναφέρει στὸν χῶρο του, στὸ περιβάλλον του, μέσα στὴν καρδιά του· κάνει χῶρο γι’ αὐτόν «σὺν-χῶρος» καὶ ἐν τέλει τὸν ἀγαπᾶ καὶ πάλι. Ἡ ἀγάπη μόνον συγχωρεῖ. Κατὰ συνέπεια κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ νηστεύει καὶ νὰ προσεύχεται, ὅταν δὲν ἔχει ἀγάπη γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν συγχωρεῖ, μπορεῖ νὰ νηστεύει, νὰ προσέυχεται, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τὰ πράττει γιὰ νὰ θρέψει τὸν ἐγωισμό του καὶ νὰ καυχᾶται, ὅπως ὁ Φαρισαῖος τῆς παραβολῆς, χωρὶς κανένα πνευματικὸ ὄφελος. Γιὰ τὴν καθαρὴ προσευχή, ποὺ εἰσακούεται ἀπὸ τὸν Θεό, ὁ Χριστὸς στὴν ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία Του ἐπισημαίνει, «ἐὰν οὖν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον, κἀκεῖ μνησθῇς, ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου», (Ματθ. 5,23-24). Καμιὰ πνευματικὴ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου δὲν γίνεται ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὸ Θεὸ, ἐὰν πρῶτα ἀπ’ ὅλα δὲν ὑπάρχει ἡ ἀγάπη, ἤ ἔστω ἡ πρόθεση τῆς ἀγάπης, ἡ συγχωρητικότητα.

Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, σοφῶς, ὅρισε στὸν σημερινὸ Ἐσπερινὸ οἱ χριστιανοὶ νὰ ἀλληλοσυγχωροῦνται. Ξεκινᾶ ἡ σημαντικότερη πνευματικὴ περίοδος τοῦ ἔτους καὶ πρέπει νὰ ἐξασφαλιστεῖ ἡ ἀποτελεσματικότητά της.

Γιὰ νὰ ἔχουν καρπὸ ἡ νηστεία καὶ ἡ προσευχή, ἀπαραιτήτως, χρειάζεται ἡ συγγνώμη. Διαφορετικά, θα ἀκούσωμε αὔριο τὸ πρωὶ στὴν Ἀκολουθία, τὸν προφήτη Ἠσαΐα νὰ μᾶς ἐπιπλήττει σφοδρά, «οὐκ ἀνέχομαι, νηστείαν καὶ ἀργίαν, καὶ τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου, ἐγεννήθητέ μοι εἰς πλησμονήν, οὐκέτι ἀνοίσω τὰς ἁμαρτίας ὑμῶν. Ὅταν ἐκτείνητε τὰς χεῖρας ὑμῶν πρός με, ἀποστρέψω τοὺς ὀφθαλμούς μου ἀφ’ ὑμῶν, καὶ ἐὰν πληθύνητε τὴν δέησιν, οὐκ εἰσακούσομαι ὑμῶν· αἱ γὰρ χεῖρες ὑμῶν, αἵματος πλήρεις» (Ἠσ. 1,13-15). Δὲν ἀνέχεται ὁ Θεὸς τὴν κοροϊδία. Ἡ καθαρὴ καρδιὰ ἐξασφαλίζει τὴν ἀποδοχὴ τῶν προσπαθειῶν μας ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἡ ἔμπρακτη συγγνώμη πρὸς τοὺς συνανθρώπους, δημιουργεῖ τὶς προϋποθέσεις γιὰ καθαρὴ προσευχὴ καὶ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό. Γι’αὐτὸ ὁ προφήτης προτρέπει, «Λούσασθε, καὶ καθαροὶ γίνεσθε, ἀφέλετε τὰς πονηρίας ἀπὸ τῶν ψυχῶν ὑμῶν, ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου, παύσασθε ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν, μάθετε καλὸν ποιεῖν, ἐκζητήσατε κρίσιν, ῥύσασθε ἀδικούμενον, κρίνατε ὀρφανῷ, καὶ δικαιώσατε χήραν. Καὶ δεῦτε, καὶ διαλεχθῶμεν, λέγει Κύριος», (Ἠσ. 1,16-18) Μόνο ἡ ἀγαπῶσα καρδία ἐκφράζεται μὲ συγχώρηση καὶ συγγνώμη καὶ ἄρα, εἰσακούεται ἀπὸ τὸν Θεό. Ἄς ἀδράξομε, τὴν εὐκαιρία ποὺ μᾶς δίδει ἡ Ἐκκλησία καὶ ἐφέτος, καὶ ἐν ταπεινώσει καὶ ὑπομονή, νὰ ἀθληθοῦμε στὰ παλαίσματα τῆς πίστεως. Ἄς ζητήσουμε συγγνώμη καὶ ἄς δώσουμε συγχώρηση στοὺς ἀδελφοὺς συνανθρώπους μας. Ὥστε διὰ τῆς συγγνώμης, μέχρι τὸ τέλος αὐτῆς τῆς ἁγίας περιόδου, νὰ ἔχουμε μορφώσει τὸν Χριστὸ μέσα μας, τὴν ἀγάπη «ἐνεργουμένην ἐν τοῖς μέλεσιν ἡμῶν». Καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ νὰ βιώσουμε τὴν ἔκφραση τῆς ὑπερτάτης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο, τῆς θυσίας τοῦ σταυροῦ, καὶ τῆς ἀναστάσεώς Του.

Καλὴ μεγάλη τεσσαρακοστή!»

Τελειώνοντας την ομιλία του ζήτησε συγνώμη από όποιον επίκρανε ή στενοχώρησε με τυχόν λάθη ή παραλείψεις του, ενώ παρείχε και τη δική του συγγνώμη σε κάθε συνάνθρωπο.

Πριν το τέλος του Εσπερινού ανέγνωσε την συγχωρητική ευχή στους πατέρες και τους συγκεντρωμένους πιστούς και όλοι αντάλλαξαν μεταξύ τους τον ασπασμό της αγάπης και της συγχωρήσεως, αιτούμενοι και παρέχοντες συχώρεση, όπως ορίζει η τάξη της Αγίας μας Εκκλησίας, ευχόμενοι μεταξύ τους Καλή Τεσσαρακοστή.