Ο Τίμιος Σταυρός ο οποίος φυλάσσεται στην Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο, είναι αυτός ο οποίος ήταν κτήμα του Αυτοκρατορικού Θησαυροφυλακίου του Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Εμμανουήλ του Γ΄ του Μεγαλοκομνηνού. Το 1390  τον προσέφερε ως δώρο και ευλογία στην Ιερά Μονή της Παναγίας του όρους Μελά του Πόντου.

Από το 1390 έως το 1923 δια αυτού ευλογούν οι πατέρες τα πάντα. Με τον ξεριζωμό-διωγμό των Ελλήνων του Πόντου τάφηκε μαζί με τα άλλα δύο σπουδαία κειμήλια: τη θαυματουργή εικόνα της Σουμελιώτισσας και το Ευαγγέλιο του οσίου Χριστοφόρου.

Η αθάνατη Ποντιακή ψυχή ξαναφέρνει τα κειμήλια στο φως το 1931 και τα τοποθετεί στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Η φώτιση του Φίλωνα Κτενίδη και η ίδρυση του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» το 1952 και η δημιουργία  της νέας Μονής Σουμελά  στο Βέρμιο Βεροίας εις ιερή ανάμνηση της παλαιάς, φέρνει και την θαυματουργή εικόνα στο Βέρμιο και αργότερα με προσπάθειες του Αρχιμ. Παύλου Αποστολίδη, Ηγουμένου τότε  της Μονής και μετέπειτα Μητροπολίτου Δράμας και του Προέδρου του Ιδρύματος Παναγιώτη Τανιμανίδη , με παρέμβαση και εντολή του τότε Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, φέρνουν το 1993 τα άλλα δύο κειμήλια το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο του Εμμανουήλ Κομνηνού και το Ευαγγέλιο,το χειρόγραφο Eυαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου.

Η καρδιά του Πόντου πλέον ξαναχτυπά και πάλι στη νέα Σουμελά στο Βέρμιο. Ο Πόντος ζει και μεγαλουργεί και πάλι σε μία  κοινή και ιερή προσπάθεια για ένα καλύτερο αύριο.