του Σωτήρη Τζούμα
Υπήρξε το προσωπικό στοίχημα του κ.Ιερωνύμου αλλά και η προϋπόθεση- όπως ο ίδιος εξομολογήθηκε- που έθεσε στους συνεργάτες του, οι οποίοι τον παρότρυναν να διεκδικήσει για δεύτερη φορά τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο το 2008. Και πέτυχε και τα δύο.
Χθες το απόγευμα στο Δήλεσι, λίγο πιο πέρα από τον γενέθλιο τόπο του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου, τα Οινόφυτα Βοιωτίας, την ώρα που άρχιζε η Δύση του ηλίου, ανέτειλε με ανεξίτηλα γράμματα μία σφραγίδα που γράφει το όνομα με το οποίο θα μείνει στην ιστορία: «Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος ο Β´».
Και η σφραγίδα αυτή αποτυπώθηκε σε ένα έργο ζωής, που ανήγειρε εκ θεμελίων ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος και εγκαινιάσθηκε με τις ευλογίες του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Υπήρξε το προσωπικό στοίχημα του κ.Ιερωνύμου αλλά και η προϋπόθεση- όπως ο ίδιος εξομολογήθηκε- που έθεσε στους συνεργάτες του, οι οποίοι τον παρότρυναν να διεκδικήσει για δεύτερη φορά τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο το 2008. Και πέτυχε και τα δύο.
Και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών εξελέγη και το έργο ζωής που οραματίστηκε κατάφερε να το δει έτοιμο και να εγκαινιάζεται σήμερα από τον ίδιο τον Πατριάρχη.
Σε μία δύσκολη για τον τόπο μας εποχή, στην οποία περισσεύει ο ψόγος και αναζητείται απεγνωσμένα ο καλός λόγος και ο δίκαιος έπαινος, ο Ιερώνυμος έρχεται να απαντήσει στους κατά καιρούς επικριτές του έργου του (μεταξύ των οποίων και ο υπογράφων) με ένα έργο που όμοιό του δεν συναντάει κανείς στον τόπο μας τόσο ως ιδέα και σύλληψη, όσο και και ως κατασκευή. Το πώς χτίστηκε και πως εξασφαλίστηκαν οι πόροι για να γίνει αυτό το σύγχρονο κέντρο, έγινε γνωστό από τους ομιλητές.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μεσούσης της οικονομικής κρίσης, κατάφερε με τρόπο αθόρυβο αλλά αποτελεσματικό, να θεμελιώσει και να αποπερατώσει ένα πρότυπο ίδρυμα από αυτά που συναντά κανείς μόνο στο εξωτερικό.
Γιαυτό σήμερα ήταν μία από τις λίγες φορές που τον είδα να χαμογελά αδιάκοπα. Η ικανοποίηση ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. Ούτε όταν εξελέγη Αρχιεπίσκοπος το 2008, δεν χαμογελούσε έτσι. Και στη χαρά του αυτή σήμερα, έδωσαν όλοι το παρών.
Πρώτος και κορυφαίος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, τον οποίο προσκάλεσε προσωπικά ο Αρχιεπίσκοπος, στέλνοντάς του την πρόσκληση όχι με το ταχυδρομείο, αλλά με το… περιστέρι ειρήνης και καταλλαγής που έχει κοντά του, ως δεξιό του βραχίονα και βοηθό, τον Πρωτοσύγκελλό του,Επίσκοπο Θεσπιών Συμεών, πολλά υποσχόμενο Ιεράρχη.
Και η κίνηση αυτή δεν ήταν τυχαία. Διότι τίποτα δεν κάνει τυχαία ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος.
Επίσης η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος τίμησε με την παρουσία της την εκδήλωση. Ελάχιστοι Αρχιερείς δεν ήταν παρόντες και αυτοί αιτιολογημένα.
Η μόνη ηχηρή απουσία ήταν του Σεβ. Μεσσηνίας Χρυσοστόμου, όχι τόσο γιατί δεν παρέστη σε μία εκδήλωση που ήταν ευθύνη του Αρχιεπισκόπου( με τον οποίο εσχάτως δεν διέρχεται την καλύτερη περίοδο σχέσεων), όσο γιατί την εκδήλωση αυτή λάμπρυνε με την παρουσία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης-και είναι γνωστοί οι δεσμοί του Σεβ. Μεσσηνίας με το Φανάρι.
Επίσης παρόντες ήταν οι εκπρόσωποι των πρεσβυγενών Πατριαρχείων και πλήθος κληρικών και μοναχών από την Αθήνα και Μονές της Βοιωτίας.
Αλλά και η Πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας μας, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρο της Βουλής, Υπουργούς και βουλευτές από όλα τα κόμματα, έδωσαν με την παρουσία τους στην εκδήλωση μίαν άλλη διάσταση και απάντησαν εμμέσως πλην σαφώς ότι Εκκλησία και Πολιτεία σε αυτόν τον τόπο δεν θα χωρίσουν ποτέ! Πάντα μαζί θα πορεύονται ακόμη και αν μερικές φορές αντιμάχονται η μία την άλλη.
Εκείνο ωστόσο που μας εντυπωσίασε ήταν η παρουσία της τοπικής κοινωνίας. Σύσσωμη η κοινωνία του Δήλεσι, αλλά και κάτοικοι από όλα τα χωριά του δήμου Τανάγρας, με επικεφαλής τον δήμαρχο Βασίλειο Περγαλιά ( που μίλησε πολύ θερμά και ανθρώπινα για τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο), ήλθαν να παραστούν στα εγκαίνια ενός σημαντικού έργου που θα κοσμεί εφεξής την περιοχή τους, αλλά και να τιμήσουν τον «δικό τους άνθρωπο», τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, που στο επίγειο πέρασμά του αφήνει πίσω του τη σφραγίδα ενός έργου ζωής, προσφορά στον τόπο του, αλλά και στην Ιερά Αρχιεπισκοπή.
Το εγκαινιασθέν έργο
Το Πρότυπο Κέντρο Γεροντολογίας και προνοιακής υποστήριξης «ο Άγιος Πορφύριος» του Δήλεσι, όπως ονομάζεται το εγκαινιασθέν έργο, θα αποτελεί τον συνδετικό κρίκο, τον μεσότοιχο που θα συνδέει για πάντα, νοητά αλλά και πραγματικά την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών με την Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.
Διότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μπορεί να εξελέγη Αθηνών το 2008, αλλά ουδέποτε απέβαλε από τη σκέψη του το… από Θηβών και Λεβαδείας, από το οποίο προήλθε.
Και είναι παροιμιώδης και μοναδική η αγάπη του στον γενέθλιο τόπο του.
Από τον… λάκκο με τα φίδια του Χριστοδούλου,στην Ζάλτσα του Ιερωνύμου
Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν, κανείς άλλος Αρχιεπίσκοπος από τη στιγμή που εξελέγη Αθηνών, δεν έδινε τόση σημασία και φροντίδα στην Μητρόπολη από την οποία εξελέγη, ή στον τόπο καταγωγής του, όσο ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Είναι ο πλέον τοπικιστής Αρχιεπίσκοπος. Από την πρώτη στιγμή που εξελέγη, μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Αρχιεπισκοπή και στα Οινόφυτα και την Ζάλτσα,εκεί όπου ανήγειρε τον προσωπικό του ησυχαστήριο, τα δικά του Μετέωρα,έναν επίγειο παράδεισο που όσοι τον επισκέπτονται μένουν άφωνοι και ενεοί. Μπορεί ο Χριστόδουλος να είχε αποκαλέσει φωναχτά την Αθήνα «ως τον λάκκο με τα φίδια», αλλά ο Ιερώνυμος βρίσκει πάντα χρόνο να αποδρά απ´αυτό τον …λάκκο και να πηγαίνει στον τόπο του, εκεί οπου αισθάνεται ασφάλεια και ηρεμία και ισορροπεί ψυχικά.
Με το ίδρυμα που εγκαινιάσθηκε ο Αρχιεπίσκοπος αφήνει πίσω του μία μεγάλη παρακαταθήκη στους νεότερους, ένα έργο δημιουργίας και προσφοράς, προς όφελος του πάσχοντος συνανθρώπου. Και διδάσκει τους νεώτερους Ιεράρχες πως μόνον με τον τρόπο αυτό μπορούν να νοιώθουν πως εκπλήρωσαν την αποστολή τους.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος δεν έπαψε να ενδιαφέρεται ποτέ για την πρόοδο της περιοχής του και ιδιαίτερα της γενέτειράς του. Και οι κάτοικοι της περιοχής το γνωρίζουν αυτό. Από την τοπική αυτοδιοίκηση και τους βουλευτές, έως τους απλούς ανθρώπους της βιοπάλης και του μόχθου, ξέρουν όλοι ότι ο Ιερώνυμος από τη στιγμή που εξελέγη Αρχιεπίσκοπος έγινε το απάγκιό τους.
Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που αρκετές φορές προσέτρεξαν στη γνώση, στην εμπειρία που διαθέτει και στο συμφιλιωτικό του χαρακτήρα, για να ξεπεράσουν ζητήματα που παρέμεναν βαλτωμένα και φαίνονταν αξεπέραστα.
Και εκείνος με τις συμβουλές που έδινε και τις παρεμβάσεις που έκανε αρμοδίως, εύρισκε πάντα λύσεις.
Το προσωνύμιο… Αρβανίτης
Για όσους γνωρίζουν από παλιά τον Αρχιεπίσκοπο, ξέρουν ότι ο Ιερώνυμος προέρχεται από μία αυθεντική, παραδοσιακή οικογένεια της Βοιωτίας, Αρβανίτικης καταγωγής ( γιαυτό έχει και το προσωνύμιο… Αρβανίτης). Γιός του Αναστασίου και της Δήμητρας (το γένος Καπετάν Λιάπη) από τα Οινόφυτα.
Από μια οικογένεια που απολάμβανε της εκτίμησης και του σεβασμού της κοινωνίας της περιοχής.
Ο Ιερώνυμος έλαχε ως παιδί των κατοχικών χρόνων να πασχίσει μέσα στους τρικυμιώδεις, για την πατρίδα μας χρόνους που έζησε και να ατσαλωθεί από τις συνθήκες, όσο δύσκολες κι αν ήταν.
Γι’ αυτό όρθωσε με δυναμισμό το μπόι του και με πολύχρονους αγώνες κατάφερε να επιβιώσει και στη συνέχεια να δημιουργήσει έναν υποδειγματικό χαρακτήρα ο οποίος τον οδήγησε στην Ιερωσύνη, όχι ως αναγκαίο κακό, αλλά ως φυσική του κλήση.
Ο Ιωάννης Λιάπης μπορούσε να διαπρέψει ως πανεπιστημιακός καθηγητής. Αλλά εγκατέλειψε την καριέρα αυτή για να ενδυθεί το τιμημένο άγιο ράσο και να γίνει κληρικός.
Και δεν είναι τυχαίο το όνομα Ιερώνυμος που έλαβε τότε.Ούτε αυτό ήταν τυχαίο. Γιαυτό είναι σήμερα ο Ιερώνυμος ο Β’. Πέρασε χρόνια πέτρινα, με τις δυσκολίες να έρχονται σε κάθε βήμα της σκληρής και πολύχρονης διαδρομής του. Αλλά αντιμετώπιζε πάντα με σοβαρότητα και ορθολογισμό κάθε είδους θέμα που ανέκυπτε στην πορεία του.
Ως καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης που εργάσθηκε επί σειρά ετών, άφησε πίσω του μία τεράστια παρακαταθήκη στα παιδιά που πέρασαν από τα χέρια του ως μαθητές του. Και κατά μία ευτυχή συγκυρία τα μεγαλύτερα ονόματα του σύγχρονου επιχειρείν και της δημοσιογραφίας υπήρξαν μαθητές του, και πίνουν ακόμη και μέχρι σήμερα νερό στο όνομά του.
Ως Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας, ο Ιερώνυμος άφησε στο ενεργητικό του σημαντικό έργο στον τόπο του, έχοντας γνώμονα, σε κάθε του κίνηση, το κοινό συμφέρον και την προοπτική ανάπτυξης της περιοχής με έργα πρότυπα και πρωτοποριακά, που καταπολεμούσαν την ανεργία των νέων.
Ο Ιερώνυμος διακρίνεται για την ευστροφία, την μεθοδικότητα, τον στρατηγικό προγραμματισμό, την υπομονή και την αποτελεσματικότητα στις δράσεις του. Και αυτό το ξέρουν οι φίλοι του και κυρίως οι εχθροί του. Το χιούμορ του, πολλές φορές καυστικό, δεν του έλειπε και δεν του λείπει ποτέ με κάθε συνομιλητή του. Ο Ιερώνυμος στις συζητήσεις με τους συγχωριανούς του νοιώθει τα χρόνια της παιδικής του αθωότητας.
Και αυτός είναι ο λόγος που δεν τους αποφεύγει. Αντιθέτως ακόμη και μετά από μία κοπιώδη μέρα προτιμά να αφήσει πίσω του την Αθήνα και να σπεύσει στην αγαπημένη του Βοιωτία. Ακόμη και την ονοματική του εορτή ως Αρχιεπίσκοπος εξακολουθεί να την εορτάζει στην Ζάλτσα. Εκεί περνά τον ελεύθερο χρόνο του και γεμίζει τις μπαταρίες . Μοναδική εξαίρεση στον κανόνα αυτό πέρυσι, μετά από 10 χρόνια που χοροστάτησε στον εσπερινό της εορτής του στην Καθέδρα του. Δεν ξέρουμε αν το επαναλάβει αυτό στη… δεύτερη δεκαετία του.
Η γενιά Ιεραρχών του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ανήκει σε μια γενιά Ιεραρχών η οποία ευρίσκεται πλέον εις τα δυσμάς της. Οι Ιεράρχες στην μικρή κάστα της Ιεραρχίας που έζησε, έδρασε και πρόσφερε και βρίσκονται κοντά, παραπάνω ή λίγο παρακάτω στα χρόνια του, απόμειναν πλέον λιγοστοί. Από τους 81 εν ενέργεια Ιεράρχες μόνον οι 21 πλέον είναι οι εκλεγέντες και χειροτονηθέντες επί Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, η λεγομένη πρεσβυτέρα Ιεραρχία. Ανάμεσά τους συγκαταλέγεται και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ο οποίος εξελέγη Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας στις 4 Οκτωβρίου του 1981, σε ηλικία 43 ετών!
Το έργο αυτών των παλαιών και πολιών Ιεραρχών θα συνεχίσουν οι επόμενες γενιές Ιεραρχών. Και διαθέτουμε, δόξα τω Θεώ, λαμπρούς νέους Ιεράρχες .
Η παρουσία του Πατριάρχη – Ερμηνείες και πραγματικότητες
Η παρουσία του Πατριάρχη στα εγκαίνια και ο ηγετικός ρόλος του, συζητήθηκε από όλους και ερμηνεύθηκε με πολλούς τρόπους. Πολλοί το ερμήνευσαν ως προσπάθεια επανασυγκόλλησης ενός γυαλιού που είχε σπάσει καιρό τώρα. Και αυτό έγινε ύστερα από πρωτοβουλία και πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, επτά μήνες μετά την θορυβώδη ματαίωση της συνάντησης τους τον προηγούμενο Οκτώβριο, όπου ανέβαλε ο ίδιος το προγραμματισμένο ραντεβού τους.
Πολλοί θεώρησαν την πρόσκληση αυτή ως αναδίπλωση του Ιερωνύμου διότι άρχισαν να φθάνουν στα αυτιά του κάποιες πληροφορίες που μιλούσαν για συσσωρευμένη οργή Πατριάρχη που θα ξεσπούσε πάνω του.
Άλλοι πάλι κάνουν λόγο για ύπαρξη διαμεσολαβητικού παράγοντα- δακτύλου και ως τοιούτον δείχνουν τον Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιο που επανέκαμψε προσφάτως στις Αρχιεπισκοπικές αυλές και μάλιστα δριμύτερος από το παρελθόν ώστε να βγάζει σήμερα με άνεση και φωτό σέλφι με τον Αρχιεπίσκοπο.
Τέλος οι πλέον πονηροί ερμηνευτές των κινήσεων του Ιερωνύμου, θεωρούν ότι η πρόσκληση αυτή προς τον Αρχιεπίσκοπο και ο τρόπος που του παρεδόθη, έχει πολλούς συμβολισμούς που συνοψίζονται στην γνωστή πετυχημένη συνταγή της διπλωματίας: για να πάρεις κάτι πολύτιμο πρέπει να δώσεις κάτι πολυτιμότερο για τον άλλον αλλά χωρίς κόστος για σένα.
Και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος αν είπε στον Πατριάρχη το πολυπόθητο ναι για την Ουκρανία και πρότεινε κάτι συμβιβαστικό και για τους δύο, για τον Προμπονά ,τότε αυτό που θα πάρει θα αξίζει περισσότερα και θα κάνει πολλούς γύρω του ευτυχισμένους. Εκείνο ωστόσο που συζητείται είναι η ενδοτική στάση που κρατά ο Πατριάρχης. Είναι τόσο το άγχος του να επουλώσει όπως-όπως το άνοιγμα της Ουκρανίας που όλα τα άλλα θέματα του φαίνονται ασήμαντα και τα συγχωρεί. Και σε αυτό στάθηκε τυχερός ο Ιερώνυμος.
Το πρόσωπο που διακρίθηκε στα εγκαίνια του κέντρου μετά τους δύο πρωταγωνιστές, Αρχιεπίσκοπο και Πατριάρχη, ήταν ο Επίσκοπος Θεσπιών Συμεών που είχε τον γενικό συντονισμό. Οργανωτικά η εκδήλωση στήθηκε κατά τρόπο άψογο και πρωτοποριακό.
Καμία άλλη εκδήλωση στο παρελθόν δεν είχε τόση οργάνωση. Αλλά και ο Συμεών εκτός από το γενικό πρόσταγμα απέδειξε ως παρουσιαστής ότι κατέχει την τέχνη αφού κατάφερα να γεμίσει τον κενό χρόνο μιλώντας εύστοχα και εποικοδομητικά στα ενδιάμεσα και δεν επαναλάμβανε κοινότυπες φλυαρίες. Σίγουρα ο Συμεών σήμερα ενέγραψε μια μεγάλη προσημείωση, την οποία θα εξαργυρώσει στο μέλλον.
Η μοναδική παραφωνία
Μοναδική κατά τη γνώμη μου υπερβολή η ασφάλεια που συνόδευε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ως το Δήλεσι. Ούτε μετακίνηση του Τραμπ να είχαμε. Προς τί τόσα μέτρα ασφαλείας; Είναι δυνατόν; Οι εμπνευστές αυτών των σχεδίων μόνο κακό κάνουν στον Πρόεδρο. Αλλά και τα συνοδευτικά αυτοκίνητα του Πατριάρχη ήταν πολλά. Ένας επιβάτης σε κάθε αυτοκίνητο; Προς τί; Ήταν στοιχεία που αποτέλεσαν την παραφωνία ενός άψογα οργανωμένου γεγονοτός που θα περάσει στην ιστορία.
Τέλος να καταθέσω κάτι εξομολογητικά για να αιτιολογήσω το κείμενο αυτό…
Κάθε φορά που γράφω και υπογράφω ένα θέμα, με χαρακτηρίζει αυτό που έγραψε στην τελευταία Μονογραφία του ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο πιο καλλιεργημένος Πρόεδρος που είχε ποτέ η Ελληνική Δημοκρατία:
«Δεν γράφω για τους αναγνώστες μου, για να συζητήσω μαζί τους τα θέματα που τους απασχολούν, τα θέματα του καιρού μας, του κάθε καιρού. Γράφω για τον εαυτό μου, γράφω για μένα, για να συζητήσω με τον εαυτό μου τα θέματα που εμένα απασχολούν. Και τα δημοσιεύω για να παρουσιάσω τη δική μου σκέψη. Αν συμφωνείτε μαζί μου έχει καλώς. Αν διαφωνείτε λυπάμαι αλλά δεν μπορώ να το αλλάξω αυτό».
Και το κείμενο αυτό, θέλω να μείνει μια ευχάριστη και δημιουργική ανάμνηση στο πέρασμα του Ιερώνυμου από αυτή τη ζωή! Και να το γευτεί αυτό ως μία γλυκεία γεύση εν ζωή.Αφού τα περισσότερα που έχω γράψει γιαυτόν μέχρι τώρα σίγουρα του έχουν αφήσει μια πικρή γεύση που θέλω στο σημείο αυτό, έστω και πρόσκαιρα, να ανατραπεί αφού το τί θα ακολουθήσει είναι απρόβλεπτο.