Ειδικότερα βρέθηκαν αρχικά στον ιστορικό ναό της Παναγίας στο χωριό Λάμποβο.


Ο ναός της Γέννησης της Θεοτόκου στο Λάμποβο Αργυροκράστρου, είναι από τις παλαιότερες στην Αλβανία και ένα από τα πιο γνωστά πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία στην περιοχή.

Σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε το 554 από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, ο οποίος αφιέρωσε σ’ αυτή ένα τεμάχιο του Σταυρού του Χριστού.

Ωστόσο, η σημερινή δομή της εκκλησίας, όπως προκύπτει από την τεχνοτροπία του τρούλου και του κυρίως ναού – σύμφωνα με τους ειδικούς στην ιστορία και την αρχιτεκτονική – χρονολογείται από τον X -XI αιώνα.

Η καθηγήτρια ιστορίας Μιρέλα Μούχο σημειώνει ότι «αυτή η εκκλησία σώζεται από τον Μεσαίωνα και τη χαρακτηρίζει «κομμάτι του πολιτισμού της Αλβανίας».

Φαίνεται πως υπάρχουν και μεταγενέστερες προσθήκες του νάρθηκα, του καμπαναριού και του χαγιατιού. Ο Ναός είναι βυζαντινού ρυθμού με ψηλό τρούλο στο κέντρο και έχει σχήμα εγγεγραμμένου σταυροειδούς.

Τουλάχιστον 9 ζώνες είναι αγιογραφημένες στα εσωτερικά τοιχώματα. Ένα τόσο σημαντικό εκκλησιαστικό μνημείο, πέρα από την πολιτιστική του αξία, μέσα στο διάβα τόσων αιώνων, δίνει, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σε διαφορετικές συνθήκες, νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη.

Είναι ένα «φρούριο», από το οποίο σαλπίζεται ο πραγματικός προορισμός και σκοπός του ανθρώπου, που είναι η βίωση και η ενσάρκωση της αρετής, η κατόρθωση της πνευματικής τελειότητας και η ένωση με το Θεό.

Ένα «φρούριο», που ασταμάτητα, παρά τις διακυμάνσεις των κοινωνιών, καλλιεργεί την ειρηνική συμβίωση, καθώς είναι όχι μόνο σύμβολο της ιστορίας, αλλά και της έμπρακτης εξάσκησης της αγάπης στο πνεύμα του Χριστού.

Ο ναός της Παναγίας στο Λάμποβο Αργυροκάστρου στέκεται ακλόνητος στο πέρασμα των αιώνων, από τη δημιουργία του και την αναδημιουργία του μέχρι σήμερα, για να θυμίζει ότι η ζωή είναι δωρεά του Θεού, που από σταυρική μετασχηματίζεται σε αναστάσιμη.

Αυτό σημαίνει ότι η πίστη δεν μπορεί να σβήσει ποτέ, ούτε μπορεί να εξαφανιστεί και ό,τι την εκφράζει.

Βρέθηκαν και στον μεγαλοπρεπή και καλλιπρεπή καθεδρικό ναό “Ανάσταση” του Αργυροκάστρου, έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, στους πρόποδες της πόλης του Αργυροκάστρου, δίπλα στην εθνική οδό.
Ένα πραγματικό  κομψοτέχνημα η εκκλησία αυτή, που “στολίζει” το Αργυρόκαστρο.

Το πρωτότυπο αρχιτεκτονικό σχέδιο του ναού είναι έργο του αρχιτέκτονα-καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης  Βασ. Παππά, με καταγωγή από τα Άνω Πεδινά Ζαγορίου.

Ο ναός είναι περίκεντρος, με επιβλητικό τρούλο και διαθέτει περιμετρική στοά, που επεκτείνεται στο ισόγειο  και στο γυναικωνίτη, ενώ οι εικονογραφίες είναι  έργο του σπουδαίου αγιογράφου Γεωργίου Κόρδη.

Η θεμελίωσή του έγινε το 2010 και τα εγκαίνιά του τον Αύγουστο του 2016.
Τότε ο κ. Αναστάσιος είχε σημειώσει πολύ εύστοχα, αποτυπώνοντας το ελπιδοφόρο μήνυμα της ανάστασης εκ της τέφρας της Εκκλησίας της Αλβανίας:

“Πριν από χρόνια, θυμούμαι με συγκίνηση, στις 10 Αυγούστου 1991, έφθασα στο Αργυρόκαστρο. Κάναμε τον εσπερινό και την επαύριον θεία λειτουργία στα Εξάρχεια, μια εκκλησία όπου είχε μετατραπεί σε αποθήκη λιμασμάτων. Ήταν μια εποχή που όλα μύριζαν θάνατο. Όλη η περιοχή γεμάτη πολυβολεία τα οποία μηνούσαν ανησυχία και μίσος. Χρόνια που μας θύμιζαν πως για 24 χρόνια είχαν θάψει το Χριστό και είχαν την εντύπωση πως τελειώσαμε κι εμείς, τόνισε ο Μακαριότατος στο κήρυγμα του μετά τη θεία λειτουργία.

Ευλογούμε το Θεό που μας έδωσε αυτή την ζωντανή ελπίδα. Μια ελπίδα που εμείς την στηρίζουμε γιατί πιστεύουμε στον ζωντανό Θεό, κι όχι σε κάποιον που είναι κλεισμένος κάπου στο σύμπαν, στο Θεό της αγάπης που βρίσκεται ανάμεσά μας”.

Πέριξ του ναού στεγάζεται, από το 2012  το Εννιάχρονο Σχολείο και το Λύκειο «Πνοή αγάπης» , ένα από τα πλέον σύγχρονα εκπαιδευτικά συγκροτήματα στον αλβανικό χώρο.

Ο ναός και το σχολικό αυτό συγκρότημα αποτελούν  ζωντανή και φωτεινή μαρτυρία της δράσης  της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας για την κάλυψη των θρησκευτικών και εκπαιδευτικών αναγκών στο Αργυρόκαστρο.

Οι νέοι/ες από το Ελμπασάν περιηγήθηκαν και στην πόλη του Αργυροκάστρου, όπου η πέτρα είναι το κυρίαρχο αρχιτεκτονικό στοιχείο  και της δίνει μια παραδοσιακή και όμορφη αίγλη και μορφή.

Χτισμένη επάνω σε οκτώ λοφάκια, με κατηφορική ροπή όταν την κοιτάς από πάνω προς τα κάτω και με ανηφορική ροπή όταν την κοιτάς από κάτω προς τα πάνω.

Πέτρινα σπίτια, λιθόστρωτα σοκάκια δημιουργούν μια άλλη διάσταση στον επισκέπτη.

Το Κάστρο, από το οποίο η πόλη πήρε το όνομά της, λέγεται Αργυρόκαστρο γιατί, σύμφωνα με τον θρύλο, η πριγκίπισσα Αργυρώ έπεσε από έναν πύργο του, την στιγμή, που οι Οθωμανοί εισέβαλαν στην πόλη.

Αν κατάλαβαν κάτι οι νέοι/νέες από αυτό το προσκυνηματικό οδοιπορικό είναι ότι ο Θεός τελικά καθορίζει τον προορισμό του ανθρώπου.

Τα πάντα βλέπει, από τη γη μέχρι την άβυσσο. Και κανένα βάθος δεν το αγνοεί.

Γι’ αυτό μυστικά του απηύθυναν την προσευχή: Πατέρα, γίνε και σε μας σπλαγχνικός και δώσε μας τη χάρη παντοτινά να σε λατρεύουμε.