Επειδή κατά το τελευταίο αποκαλυπτικό έτος, που η ευλογία του λεγόμενου Ουκρανικού Εκκλησιαστικού Ζητήματος έγινε η από Θεού αφορμή να αποκαλυφθούν τα κρύφια των καρδιών και να ξεκαθαρίσει ο χρυσός από τα άχυρα, έχουμε -μεταξύ άλλων εξωφρενικών και εκκλησιολογικώς ανορθόδοξων απόψεων- ακούσει και το ότι το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι -ή θα έπρεπε να είναι- το πρώτο τη τάξει ως η «Μήτηρ των Εκκλησιών», θεωρήσαμε σκόπιμο να υπενθυμίσουμε μια υπέροχη και θεολογικότατη Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, εκφωνηθείσα στις 31 Αυγούστου 2005, στο Φανάρι, ενώπιον του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, κατά την επίσκεψη στη Μητέρα Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία ομίλου προσκυνητών από την Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου.
Ο Σεβασμιώτατος κ. Ιερόθεος, με παραθέσεις από λόγους του μεγάλου διδασκάλου του Οικουμενικού Θρόνου Ιωσήφ του Βρυεννίου, σημειώνει, μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικά:
«Για μας τους Ορθοδόξους Χριστιανούς η Νέα Ρώμη ταυτίζεται με την Νέα Ιερουσαλήμ και αυτή είναι “η μήτηρ των Εκκλησιών”.
Από το Οικουμενικό Πατριαρχείο λαμβάνουν όλες οι Εκκλησίες της Οικουμένης ζωή και συγκροτούν την ενότητά τους, διότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι ο Πρόεδρος της Συνόδου των ανά την Οικουμένην Ορθοδόξων Εκκλησιών, που έχει συντονιστικό, ενοποιητικό και πρωταγωνιστικό ρόλο, χωρίς βεβαίως να καταργή το συνοδικό σύστημα, όπως έχει καθιερωθή από τους πατέρας των Οικουμενικών Συνόδων. Διακονεί με αυτοθυσιαστικό ήθος την ενότητα πασών των Εκκλησιών του Θεού, παρεμβαίνοντας φιλάνθρωπα και διακριτικά όταν και όπως πρέπει».
Παραθέτομε την περισσότερο παρά ποτέ επίκαιρη Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου, όπως έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα της Μητροπόλεώς του:
Προσφώνηση
του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο,
κατά την επίσκεψη ομίλου προσκυνητών
από την Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου στο Πατριαρχείο
(Τετάρτη, 31-8-2005)
*
Στο παρελθόν, Παναγιώτατε Πάτερ και Δέσποτα, και προ και μετά την εις Επίσκοπο χειροτονία μου, είχα την εξαιρετική ευλογία να επισκεφθώ προσκυνηματικώς την Νέα Ρώμη, την επονομαζομένην και Κωνσταντινούπολη από τον ιδρυτή της, την έδρα του Οικουμενικού Πατριάρχου.
Καταγόμενος από τα Ιωάννινα που ανήκουν στις Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα και έχουν δοθή “επιτροπικώς” στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, έτρεφα πάντοτε μια αγάπη και έναν σεβασμό προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Προκαθήμενό του. Μια αγαθή ανάμνηση των μαθητικών μου χρόνων είναι η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρού Αθηναγόρου, Ηπειρώτου την καταγωγή, στα Ιωάννινα και την γενέτειρά του Βασιλικόν και η πανηγυρική Πατριαρχική θεία Λειτουργία στον Μητροπολιτικό Ναό των Ιωαννίνων.
Σήμερα, όμως, επισκέπτομαι προσκυνηματικώς την Νέα Ρώμη και την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου με μέρος του Ποιμνίου μου, της κατά την Ναύπακτο και τον Άγιον Βλάσιο Εκκλησίας, της οποίας έχω την εξαιρετική τιμή να είμαι Μητροπολίτης. Και λέγω εξαιρετική τιμή διότι η παλαίφατη και ιστορική αυτή Μητρόπολη ανέδειξε μια μεγάλη χορεία Επισκόπων και Μητροπολιτών με Ορθόδοξο και εκκλησιαστικό φρόνημα, αλλά και παιδεία, μεταξύ των οποίων σημαντική θέση κατέχουν ο Επίσκοπος Μαρτύριος, που συμμετείχε στην Σύνοδο της Σαρδικής και οι Επίσκοποι Καλλικράτης, Ειρηναίος και Ιωάννης, που συμμετείχαν και υπέγραψαν τα πρακτικά της Γ’ εν Εφέσω Οικουμενικής Συνόδου, της Δ΄ εν Χαλκηδόνι Οικουμενικής Συνόδου και στην Σύνοδο επί μεγάλου Φωτίου.
Αισθάνομαι ιδιαιτέρα τιμή που επισκέπτομαι και πάλιν την Νέα Ρώμη μαζί με τους παρισταμένους Χριστιανούς που εκπροσωπούν το πλήρωμα της Τοπικής μας Εκκλησίας.
Μελετώντας τις πηγές, σχετικά με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, συνάντησα τους λόγους του μεγάλου διδασκάλου του Οικουμενικού Θρόνου Ιωσήφ του Βρυεννίου. Σε μια ομιλία του, αναφερόμενος στην Νέα Ρώμη, την συγκαταλέγει μεταξύ των δώδεκα μεγάλων πόλεων και γράφει: Μεταξύ των δώδεκα “ανά την οικουμένην μεγίστων πόλεων η Νέα Ρώμη αγιωτέρα”. Και λέγει περί αυτής. “Πόλις της οικουμένης το άγαλμα, της καλλονής η εστία, το πρόσκαιρον της τρυφής χωρίον, η ξένη θέα πασών χαρίτων, του ημετέρου γένους το έδαφος, το των αγαθών πρυτανείον, ομόροις το θέλγητρον, και αλλογενέσιν ηδύτατον λάλημα” (Ιωσήφ Βρυεννίου, Τα ευρεθέντα, Β΄ τόμος εκδόσ. Βασ. Ρηγοπούλου σελ. 222-223).
Πέρα από τις φυσικές ομορφιές της και την ένδοξη ιστορία της, η Νέα Ρώμη είναι η έδρα του Οικουμενικού Θρόνου. Γι’ αυτό και ο Ιωσήφ ο Βρυέννιος γράφει: “Πόλις αγία και μητρόπολις πιστή, Νέα τε Ρώμη, και Νέα Ιερουσαλήμ η αυτή· γη αγαθή και καλή, γη ρέουσα μέλι και γάλα, και πηγή παντοδαπών αγαθών” (ένθ. αν). Για μας τους Ορθοδόξους Χριστιανούς η Νέα Ρώμη ταυτίζεται με την Νέα Ιερουσαλήμ και αυτή είναι “η μήτηρ των Εκκλησιών”.
Από το Οικουμενικό Πατριαρχείο λαμβάνουν όλες οι Εκκλησίες της Οικουμένης ζωή και συγκροτούν την ενότητά τους, διότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι ο Πρόεδρος της Συνόδου των ανά την Οικουμένην Ορθοδόξων Εκκλησιών, που έχει συντονιστικό, ενοποιητικό και πρωταγωνιστικό ρόλο, χωρίς βεβαίως να καταργή το συνοδικό σύστημα, όπως έχει καθιερωθή από τους πατέρας των Οικουμενικών Συνόδων. Διακονεί με αυτοθυσιαστικό ήθος την ενότητα πασών των Εκκλησιών του Θεού, παρεμβαίνοντας φιλάνθρωπα και διακριτικά όταν και όπως πρέπει. Γι’ αυτό και πάλι ο Ιωσήφ ο Βρυέννιος γράφει: “Εντεύθεν γαρ πανταχού, πάσαι και προς αξία μερίζονται, πατριάρχαι, μητροπολίται, επίσκοποι, ηγούμενοι, ιερείς, διάκονοι, υποδιάκονοι, και παντός κλήρου σύστημα”. Και συνεχίζει: εντεύθεν “παίδευσις, φρόνησις, ευγένεια, δόξα και πάσα αρετή. Ανατολή και Δύσις, Άρκτος και Μεσημβρία, ο τετραπέρατος κόσμος, σταυροειδώς ενταύθα συνάπτεται” (ένθ. αν. σελ. 223).
Βλέποντας δε ο ιερός αυτός διδάσκαλος την Νέα Ρώμη της εποχής του αναφωνεί: “Θεάται πάς ο φιλοθεάμων… τα κάλλη της Πόλεως ταύτης… τας αγίας μονάς…. των ευγενίδων την σωφροσύνην…. την ευλάβειαν των μοναστριών, τους παννύχους ήχους των μοναχών, την ευταξίαν του κλήρου, αρχιερέων την σεμνότητα, ιερέων χορούς, και την των καθ’ αυτούς ζώντων εν Χριστώ κεκρυμμένην ζωήν…. τας συνεχείς εορτάς, των αγίων τα θαύματα, το των θείων εικόνων σεβάσμιον, και των αγίων παθών την υπεροχήν” (ένθ. αν. σελ. 224).
Θα έχουμε, λοιπόν, την χαρά να δούμε αυτές τις ημέρες και εμείς την Πόλη των θρύλων, των ονείρων και των παραδόσεών μας, να αισθανθούμε πνευματικώς την χάρη, τους λόγους και τις προσευχές των αγίων που έζησαν εδώ, τις ολονύκτιες προσευχές των ευσεβών λαϊκών της Πόλης και της Περιοχής, το ανύστακτο ενδιαφέρον για την οικουμένη που επέδειξαν οι αείμνηστοι άγιοι προκάτοχοί σας.
Πέρα από αυτά θα έχουμε την χαρά να δούμε τα σεβάσμια οικοδομήματα των αγίων αυτών προγόνων μας, τα οποία ανοικοδομήθησαν με αίμα και προσευχή, δάκρυα και στεναγμούς, δόξα και ατιμία, χαρά και κλάμα, δοξολογία και ικεσία, μέσα στο πνεύμα της ένδοξης και πονεμένης ρωμηοσύνης μας.
Ήδη εισήλθαμε και βαδίζουμε με σεβασμό στο Κέντρο του μαρτυρικού Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, και στο κέντρο της ανά την Οικουμένη Εκκλησίας, την οποία Οικουμενική Εκκκλησία το Πρωτόθρονο Οικουμενικό Πατριαρχείο διοικεί με σύνεση για να διαφυλάσσεται η ενότητα όλων των κατά τόπους Εκκλησιών.
Βεβαίως, πάνω από όλα θα δούμε, ήδη βλέπουμε Εσάς, Παναγιώτατε Πάτερ και Δέσποτα, και θα λάβουμε την Πατριαρχική ευχή και ευλογία Σας. Γνωρίζουμε τα χαρίσματα με τα οποία Σάς επροίκισεν ο Θεός. Έχετε προσλάβει αφομοιωματικά όλη την εκκλησιαστική πείρα των Προκατόχων Σας, και γι‘ αυτό βλέπει κανείς επάνω Σας το συνετό και το σύννουν, την εργατικότητα και την ψυχραιμία, το ισχυρό και το φιλάδελφο, την αυστηρότητα και την γλυκύτητα, το σκεπτικό και το χαρίεν, το δίκαιο και το φιλεύσπλαχνο. Χαιρόμαστε για την ύπαρξή σας και δοξάζουμε τον Θεό γι’ αυτήν.
Συγχρόνως, προσευχόμαστε να Σάς δίνη ο Θεός υγεία, και να αυξάνη την δύναμη και την έμπνευσή σας στην σταυρική σας πορεία, για να εκφράζετε και να ομολογήτε το σταυρικό φρόνημα της Εκκλησίας, που οδηγεί στην αναστάσιμη ζωή. Γνωρίζουμε ότι ο Σταυρός συνδέεται με τον πόνο και την οδύνη, αλλά μόνον μια εσταυρωμένη Εκκλησία εκφράζει την αυθεντικότητά της. Ο Ορθόδοξος θεολόγος εργάζεται, ομιλεί, κηρύττει, θεολογεί, ευρισκόμενος στον Σταυρό, και εμπνεόμενος από το ζωήρρυτο πνεύμα του Σταυρού, γιατί όπως έχει λεχθή “ο σταυρός είναι η καθέδρα της Ορθοδόξου θεολογίας” και μακάριοι όσοι ευρίσκονται στην ευλογημένη αυτή καθέδρα.
Παρακαλώ, Παναγιώτατε Πάτερ και Δέσποτα, υψώσατε τας Πατριαρχικάς Σας χείρας και ευλογήσατε τον Επίσκοπο που ποιμαίνει τους Χριστιανούς της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου, αλλά ευλογήσατε και τους Κληρικούς και λαϊκούς εν τω προσώπω των παρισταμένων Χριστιανών και συνοδοιπόρων του, στο ιερό αυτό προσκύνημα του Γένους και της Ορθοδοξίας.
Βαρθολομαίου του Παναγιωτάτου και Οικουμενικού Πατριάρχου πολλά τα έτη.
