Του π. Ηλία Μάκου
Το Μοναστήρι του αγίου Ναούμ είναι ένα από τα σπουδαιότερα Ελληνορθόδοξα θρησκευτικά μνημεία της Οχρίδας στα Σκόπια και το επισκέπτονται πολλοί τουρίστες.
Αρκεί να σημειωθεί ότι είναι η πιο επισκέψιμη μονή στη γειτονική χώρα.
Εκτός, όμως, από την τουριστική του ανάδειξη είναι και ένας χώρος, όπου οι πιστοί βρίσκουν την έκφρασή τους.
Μέσα σ’ ένα περιβάλλον, που εξακολουθεί να διώκει και να χλευάζει την Ορθοδοξία, παίρνει ξεχωριστή σημασία το μοναστήρι αυτό. Θυμίζει το χρέος του Χριστιανού να μένει σταθερός και ακλόνητος στις αρχές του, παρά τους σεισμούς της εχθρότητας και των εθνικιστικών εξάρσεων.
Βρίσκεται στο νότιο άκρο της λίμνης της Οχρίδας, στις εκβολές του Μαύρου Δρίνου, πάνω σε μια μικρή βραχώδη προεξοχή θεμελιωμένο τον 10ο αιώνα, όταν όλη η περιοχή ήταν έδρα της τοπικής Ελληνορθόδοξης αρχιεπισκοπής. Δέκα χρόνια αργότερα κάηκε, για να ξαναχτιστεί το 14ο αι. Βρίσκεται σε ένα μοναδικό περιβάλλον.
Στο καθολικό της Μονής, που είναι είναι αφιερωμένος στους Αρχαγγέλους και ξεχωρίζουν οι κομψές αρχιτεκτονικές γραμμές του, σώζονται υψηλής τεχνοτροπίας τοιχογραφίες, έργα των διακεκριμένων αγιογράφων Μιχαήλ Αστραπά και Ευτυχίου.
Πάνω από την είσοδο υπάρχει η επιγραφή:«Ανιστορήθη ο Παρών Ούτος και Σεβάσμιος Ναός του Οσίου Ημών Ναούμ του Θαυματουργού… Επιστασίας του Πανοσιωτάτου Καθηγουμένου Κυρού Φιλιππουπόλεως του και Νέου Κτίτορος επί των Ημερών του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Αγίου Πρεσπών Κυρού Καλλινίκου και του Συνδρόμου (sic) Χατζή Κυρίου Ιακώβου και του Επιτρόπου της Ιεράς Ταύτης Μονής Κύρου Ιωάννου Γαβριήλ. ΑΩΕΖ, Σεπτεμβρίου Στ’».
Το εντυπωσιακό ξύλινο επιχρυσωμένο τέμπλο γράφει: “1711, Χειρ Κωνσταντίνου Ιερομονάχου. Καταζωγραφισμένο το εσωτερικό του ναού «διά Χειρός Εμού Τέρπου Ζωγράφου Υιού Κωνσταντίνου Ζωγράφου εκ Κορυτζάς”.
Η Κορυτσά δεν απέχει από εδώ περισσότερο από 50 χλμ. Ενσωματωμένο στην κυρίως εκκλησία ένα μικρό παρεκκλήσι, όπου υπάρχει το λείψανο του αγίου Ναούμ.
Πίσω από το ιερό, ο τάφος του παπα-Γιώργη, ηγουμένου της μονής, που κοιμήθηκε το 1905. Η ελληνόγλωσση επιγραφή και ο χρόνος: 1905, παραπέμπουν στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα.
Δεκάδες παγώνια κυκλοφορούν στην αυλή του Μοναστηριού, τα οποία προσελκύουν το ενδιαφέρων των προσκυνητών.
Το περιβάλλον είναι παραδεισένιο. Το υπέροχο πράσινο, τα δύο ρομαντικά νησάκια (το ένα καλύπτεται από πυκνό δάσος, με πολλά σπάνια πουλιά, που φωλιάζουν εκεί), τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά των 45 πηγών του Δρίνου, δημιουργούν μια εξωτική εικόνα ουράνιας μακαριότητας.
Ο Όσιος Ναούμ υπήρξε μαθητής και συνεργάτης των Κυρίλλου, Μεθοδίου και Κλήμη, τον 9ο αιώνα (842 μ.Χ.), στους αγώνες τους για τη διάδοση της χριστιανικής πίστης στη Βουλγαρία.
Και στο βαρύ αυτό έργο, όπου συνάντησαν μεγάλα εμπόδια και επικίνδυνες αντιστάσεις, η παρουσία του Ναούμ είχε μεγάλη επίδραση, γιατί εκτός από το κήρυγμα έκανε και θαύματα.
Ο όσιος Ναούμ είναι θαμμένος σε αυτή τη Μονή. Ο θρύλος θέλει την καρδιά του να ακούγεται ακόμη να χτυπά, αν βάλει κανείς το αυτί του προσεκτικά πάνω από τον τάφο του.
Και σήμερα οι Ορθόδοξοι των Σκοπίων, τους αγώνες του τους νιώθουν μαργαριτάρια χριστιανικών αρχών, τις οποίες έχουν την υποχρέωση με κάθε τρόπο να κρατούν ψηλά.
ΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΟΧΡΙΔΑΣ
Στην τουριστική Οχρίδα των Σκοπίων (με 50.000 περίπου κατοίκους), υπάρχουν σε εκτεταμένη κλίμακα στοιχεία του βυζαντινού πολιτισμού και της βυζαντινής ιστορίας, που είναι μνημεία και εκκλησιές.
Αποκαλύπτονται, και σε τωρινές ανασκαφές, και άλλα βυζαντινά απομεινάρια.
Διασχίζοντας τον κεντρικό πεζόδρομο του Αγίου Κλήμεντος της παλιάς πόλης, που είναι προστατευόμενη από την Unesco, καταλήγει ο επισκέπτης σε βυζαντινούς ναούς.
Μεταξύ αυτών η Αγία Σοφία, που έχει χτιστεί τέσσερις φορές στο συγκεκριμένο σημείο, με την καθισμένη Παναγία στην κόγχη του ιερού να δεσπόζει και να εντυπωσιάζει.
Πρόκειται για μια εκκλησία ρυθμού μεγάλης βασιλικής, με τοιχογραφίες του 11ου και 14ου αιώνα. Ανάμεσα στις υψηλής τεχνικής τοιχογραφίες, στέκεται ένας τουρκικός άμβωνας από την εποχή που ναός είχε μετατραπεί σε τζαμί. Ο Άγιος Παντελεήμονας, είναι η πιο παλιά εκκλησία της Οχρίδας.
Μέσα στο Φρούριο του Σαμουήλ, ένα από τα μεγαλύτερα της ευρύτερης περιοχής με καταπληκτική θέα, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Κλήμεντος, η οποία ανήκει στην Παλαιολόγειο εποχή.
Ολοκληρώθηκε στο τέλος του 13ου αιώνα, υπήρξε Μητρόπολη και είναι φιλοτεχνημένη με ένα νέο τρόπο διακόσμησης, που ξεφεύγει από τις ανατολικές επιδράσεις.
Κοντά και το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη, χτισμένο στα βράχια της λίμνης. (Να σημειωθεί ότι η λίμνη Οχρίδα, το 1/3 της ανήκει στην Αλβανία, είναι μια από τις αρχαιότερες φυσικές τεκτονικές λίμνες του κόσμου (σχηματίστηκε πριν από το 4 εκατ. Χρόνια. Είναι, επίσης, η μεγαλύτερη των Βαλκανίων, 2770 χλμ. μήκος, 2 χλμ. πλάτος και 286 μέτρα βάθος).
Είκοσι εννέα χλμ. νότια της Οχρίδας, δίπλα στα αλβανικά σύνορα, υπάρχει το μοναστήρι του Οσίου Ναούμ.
Η Οχρίδα είναι η έδρα της λεγόμενης «Μακεδονικής Εκκλησίας», που δημιουργήθηκε το 1958 για πολιτικούς κυρίως λόγους, και δεν αναγνωρίζεται επισήμως από καμία Ορθόδοξη Εκκλησία, καθώς θεωρείται σχισματική.
Το 2005 το Πατριαρχείο της Σερβίας προχώρησε στην επανίδρυση της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Αχρίδας, τοποθετώντας ως Αρχιεπίσκοπο τον Ιωάννη, που υπέστη μια σειρά διωγμών από τις αρχές του κρατιδίου.
Ο φυσικός πλούτος της Οχρίδας βοήθησε τους ανθρώπους να αναπτύξουν πολιτισμούς από τη νεολιθική και προϊστορική κιόλας εποχή. Οι Φρύγες και οι Αχαιοί ήταν οι παλαιότεροι κάτοικοί της.
Η πόλη της Οχρίδας, κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Λυχνίς (πόλη του φωτός, από την διαύγεια και καθαρότητα των κρυστάλλινων νερών της λίμνης της) και από τον 9ο αιώνα μ.Χ. έγινε γνωστή με την ονομασία Αχρίδα.
Κατακτήθηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα από τον Φίλιππο τον ΙΙ, αργότερα από τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς και τους Βούλγαρους.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, έφτασε στην Οχρίδα ο Απόστολος Παύλος, στη διάρκεια του ταξιδιού του για τη διδασκαλία και διάδοση της χριστιανικής πίστης.
Έτσι έγινε το κέντρο του χριστιανισμού στην περιοχή και εκεί το 893 ιδρύθηκε το πρώτο πανεπιστήμιο των Σλάβων από τον Επίσκοπο Κλημέντιο της Οχρίδας, μαθητή των Αγ. Κύριλλου και Μεθόδιου.
