Ἀγαπητέ κ. Τσαγκάρη,
Διαβάζοντας τὰ σχόλιά σας, μόνον θλίψη μποροῦν νὰ προκαλέσουν σ᾿ ἕναν σκεπτόμενο ἄνθρωπο. Δὲν εἶχα καμμιά διάθεση νὰ σᾶς ἀπαντήσω, γιατί τέτοια κείμενα εἶναι ἀνάξια ἀπαντήσεως. Ὅμως, ἀλλεπάλληλα τηλεφωνήματα θεολόγων ποὺ ἀνήκουν καὶ στὴν Ἕνωσή σας, πρὸς τιμήν τους κι ἐπειδή μὲ γνωρίζουν, ἐξέφρασαν τὴν ἀγανάκτησή τους γιὰ τὰ γραφόμενά σας, καὶ ἐπέμεναν φορτικά θὰ ἔλεγα, νὰ σᾶς ἀπαντήσω.
Μοῦ προκάλεσε λοιπόν θλίψη τὸ κείμενό σας. Ὄχι γιὰ τὶς κατηγορίες. Ἄλλωστε τὶς ἔχω συνηθίσει. Ἡ Ἕνωσή σας ἀρκετές φορές τελευταῖα μ᾿ ἔχει στοχοποιήσει. Ὅποτε σᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία“φιλοφρόνως” ἐπιτίθεστε κατά τοῦ “αἱρετικοῦ” Ἀργολίδος καὶ μάλιστα μὲ ὕπουλο καὶ βρώμικο τρόπο. Δυστυχῶς κ. Τσαγκάρη. Ἀπό τὴν ἐπιστολή μου στὸν Σεβασμιώτατο Πειραιῶς οὔτε ὁ ἴδιος, οὔτε κι ἐσεῖς καταλάβατε τίποτα. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴ δεύτερη ἐπιστολή μου. Τίποτα δὲν καταλάβατε. Ἑπόμενο ἦταν. Γιατί ἡ ἐπιστολή αὐτή ἀπευθυνόταν στοὺς “καλοπροαίρετους”. Δὲν ἀπευθυνόταν σὲ σᾶς. Διορθώστε πρῶτα τὸν διεστραμμένο καὶ κακό λογισμό σας (ὅπως θὰ ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος) καὶ μετά ξαναδιαβάστε την.
Ἡ ἐπιστολή αὐτή περιεῖχε συγκεκριμένα κείμενα συγχρόνων ἁγίων γιὰ τὰ θέματα τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ, τοῦ φανατισμοῦ, τοῦ ρατσισμοῦ κτλ. Δὲν τὰ εἴδατε κ. Τσαγκάρη; Γιατί δὲν τὰ σχολιάσατε; Γιατί δὲν κατηγορήσατε ὡς αἱρετικό τὸν ἅγιο Λουκᾶ καὶ τὸν ἅγιο Νεκτάριο; Ἐπειδή σᾶς πόνεσαν καὶ σᾶς ἀναστάτωσαν; Γιατί τὰ ἀποκρύπτετε;
Κατά τὴν προσφιλῆ σας μέθοδο ἀπομονώσατε μία φράση καὶ κτίζετε ὁλόκληρο οἰκοδόμημα ( τὸ ἴδιο μπορούσατε νὰ κάνετε καὶ μὲ τὴν Ἁγία Γραφή. Τὸ ξέρετε ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή λέει: «οὐκ ἐστι Θεός»; Ἀπομονῶστε αὐτή τὴ φράση χωρίς τὴν προηγούμενη «εἶπεν ἄφρων ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ» καὶ κτίστε τὴν ἀθεΐα σας!). Καὶ μάλιστα, αὐτή τὴ φράση τὴ βάζετε καὶ προμετωπίδα: «καλύτερα νὰ μὴν ἐρχόταν ὁ Χριστός…» Αὐτό ἐννοοῦσα κ. Τσαγκάρη: Ἄν αὐτό δὲν εἶναι φασιστική προπαγανδιστική μέθοδος, τότε τὶ εἶναι; (Αὐτό συνιστοῦσε καὶ ὁ Γκέμπελς: “πὲς, πὲς, πὲς, στὸ τέλος κάτι θὰ μείνει”).
Βεβαίως, δὲν σᾶς πῆρε ὁ πόνος γιὰ τὶς «αἱρετικές» θέσεις μου. Ἀλλοῦ βρίσκεται ἡ αἰτία. Ὅπως συνήθιζε νὰ λέει παλιός καὶ πολύ ἀγαπητός μου θεολόγος – καθηγητής «ἀλλοῦ στάζει τὸ βουτσί». Ἡ αἰτία λοιπόν, εἶναι ἡ στάση ποὺ κράτησα στὴ διένεξή σας μὲ τὸν ΚΑΙΡΟ. Καὶ ἐδῶ θέλω νὰ διευκρινήσω κάποια πράγματα τουλάχιστον γιὰ τοὺς καλοπροαίρετους πάλι. Ἡ ΠΕΘ ἐκφράζει ἐδῶ καὶ ἀρκετά χρόνια τοὺς θεολόγους καθηγητές. Πολύ καλά. Ἀπό ἕνα σημεῖο καὶ πέρα κάποιοι θεολόγοι θέλησαν νὰ διαχωρήσουν τὴ θέση τους γιατί ἡ ΠΕΘ δὲν τούς ἐξέφραζε. Δημιούργησαν λοιπόν τόν ΚΑΙΡΟ. Κι ἐδῶ θά πῶ, πολύ καλά. Καί σᾶς ρωτῶ λοιπόν ἐσᾶς πού θέλετε νά μοῦ κάνετε μαθήματα δημοκρατίας καί ἐλευθερίας: δέν ἔχουν τό δικαίωμα νά δημιουργήσουν κάτι ποὺ τούς ἐκφράζει; Πιστεύω νά μή διαφωνεῖτε. Κι ἔρχομαι στό καίριο ἐρώτημα: Ποῦ ἀκούστηκε σέ μία δημοκρατική χώρα, μία ὁμάδα θεολόγων, στή συγκεκριμένη περίπτωση ἡ ΠΕΘ, νά μηνύει καί νά σέρνει στά δικαστήρια μία ἄλλη ὁμάδα, τόν ΚΑΙΡΟ καί νά ἀπαιτεῖ (ἄκουσον ἄκουσον) τή διάλυσή της; Καί μετά ἀπ’ αὐτή τήν ἀντιδημοκρατική καί ἐντελῶς ἀντιχριστιανική ἐνέργεια ἔρχεστε νά μοῦ κάνετε μαθήματα δημοκρατίας; Νά μέ κατηγορήσετε γιά φασιστική νοοτροπία! Ἔ, ὄχι κ. Τσαγκάρη. Σᾶς ἐπιστρέφω τίς κατηγορίες. Γι’ αὐτή λοιπόν τήν ἀντιδημοκρατική ἐνέργειά σας ἀναγκάστηκα νά κάνω τήν παρέμβασή μου τότε στό δικαστήριο. Ὅμως νά εἴστε σίγουρος θά ἔκανα τό ἴδιο ἄν ὁ ΚΑΙΡΟΣ ἔσερνε ἐσᾶς στά δικαστήρια. Εὐτυχῶς οἱ δικαστές κατάλαβαν.
Μέ κατηγορεῖτε γιά τήν ἐπιστολή μου στόν Ἅγιο Πειραιῶς. Ἀλλά σας ρωτῶ: Μόνον ὁ Ἅγιος Πειραιῶς ἔχει τό δικαίωμα νά μιλάει; Δέν ὑπόκεινται ὅλες αὐτές οἱ παρεμβάσεις του σέ καμία κριτική; Γιατί νά ἐνοχλήσει τόσο ἡ δική μου κριτική;
Γιατί θέλετε νά φιμώσετε ὁποιαδήποτε ἄλλη φωνή; Σέ τί διαφέρει αὐτή ἡ νοοτροπία σας ἀπό τὰ ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα;
Κύριε Τσαγκάρη, δέν ἀνήκω οὔτε στήν ΠΕΘ οὔτε στόν ΚΑΙΡΟ. Ἀνήκω στήν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, κι ἔχω, ὅπως ὅλα τά μέλη τῆς ἐκκλησίας, τό δικαίωμα νά παίρνω θέση σέ κάποια πράγματα, στά ὁποῖα ἀμφισβητεῖται τό λιγότερο ἡ ἐλευθερία πού μᾶς χάρισε ὁ Θεός.
Ὅσον ἀφορᾶ τά σχολικά προγράμματα καί ὅλο τό θόρυβο πού ἔχει δημιουργηθεῖ, διευκρινίζω τή θέση μου, γιατί κι ἐδῶ δουλεύει τέλεια ἡ παραπληροφόρηση. Εἶναι μία θέση πού τήν κατέθεσα καί στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Προσωπικά δέν μέ προβληματίζουν τόσο τά προγράμματα, ὅσο κάτι ἄλλο: τό πρόσωπο τοῦ θεολόγου καθηγητῆ. Συχνά ἡ ΠΕΘ ἀναφέρεται στούς ἄθεους θεολόγους πού βρέθηκαν κατά τύχη στή Θεολογική Σχολή, ἐλέῳ πανελληνίων ἐξετάσεων, καί γιά τό κακό πού μποροῦν νά κάνουν. Πολύ σωστά. Ὅμως, ἀποσιωποῦμε τό γεγονός ὅτι ὑπάρχει καί τό ἄλλο ἄκρο: θεολόγοι ἀνεπαρκεῖς, στενοκέφαλοι, μίζεροι καί μέ νοοτροπία ΕΣΑτζή πού μποροῦν νά κάνουν τό ἴδιο καί χειρότερο κακό. (Διαβάστε τό «ἕνα παιδί μετράει τά ἄστρα» τοῦ Μ. Λουντέμη καί πεῖτε μου ἄν εἶχε ἄδικο….). Ἐλπίζω νά μή διαφωνεῖτε. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι τά ἴδια παιδιά μιλοῦν πολλές φορές γιά τήν «ὥρα τοῦ παιδιοῦ» … Ἤ δέν τό ἔχετε ἀκούσει ποτέ; Ἕνας ἰσορροπημένος καί πιστός θεολόγος, μπορεῖ καί μέ τό τραγούδι του Ἄσιμου καί μέσα ἀπό τά χειρότερα προγράμματα νά θεολογήσει καί νά ὠφελήσει. Ἀντίθετα, ἕνας ἀνεπαρκής θεολόγος ἀκόμη κι ἄν μιλάει γιά τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, μπορεῖ νά καταστρέψει καί νά μήν οἰκοδομήσει.
Ἀπό τήν προσωπική μου ἐμπειρία ἔχω νά καταθέσω ὅτι οἱ ἐμπειρίες μου ἀπό τά σχολικά μου χρόνια δέν ἦταν οἱ καλύτερες ἀπό τούς θεολόγους καθηγητές μου. Δέν θά ξεχάσω τόν Μάϊο τοῦ ᾿67, μόλις ἕνα μήνα ἀπό τήν ἐγκαθίδρυση τῆς δικτατορίας, ὅταν ἀπαγορεύονταν οἱ συγκεντρώσεις καί διαδηλώσεις, ὅλο τό 6τάξιο Γυμνάσιο, ἐντελῶς αὐθόρμητα, διαδήλωσε ἐναντίον τοῦ θεολόγου καθηγητῆ. Κάτι πού ἔκανε φοβερή αἴσθηση τότε. Λίγα χρόνια ἀργότερα γνωρίζω ἄλλο πρότυπο σχολεῖο τῆς Ἀθήνας πού τά παιδιά διαδήλωσαν μαζικά, αὐτή τή φορά ὑπέρ τοῦ θεολόγου καθηγητῆ καί ἀπαίτησαν τήν ἀκύρωση τῆς μετάθεσής του.
Θυμᾶμαι ἀκόμη, μόλις εἶχα ἀποφοιτήσει ἀπό τό ἑξατάξιο γυμνάσιο, μέ τήν πικρή γεύση ἀπό τούς θεολόγους καθηγητές, ὁ ἀγαπητός μου φίλος π. Χρυσόστομος Παπαθανασίου ὀργάνωσε μία συνάντηση ὅλων τῶν ἀντιδραστικῶν παιδιῶν τῶν τότε «χριστιανικῶν οἰκογενειῶν» τῆς Ἀθήνας. Βρεθήκαμε στό σπίτι ἑνός θεολόγου ἀγνώστου τότε σέ μένα. Ἡ γνωριμία μου μαζί του ἦταν μία ἔκπληξη. Μείναμε κοντά του 4 ὧρες. Ὅλοι οἱ νεαροί τόν ἀντιμετώπισαν μέ φοβερή ἐπιθετικότητα. Ἤθελαν ἄν εἶναι δυνατόν νά τόν συντρίψουν. Ἡ θρασύτητά τους ἦταν ἀπίστευτη. Ὁ καθηγητής αὐτός ὅμως, διακρινόταν γιά τήν ὑψηλή θεολογική ἀλλά καί τήν θύραθεν κατάρτισή του καὶ θαύμαζα τὴ διάκριση καὶ τὸν σεβασμό μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετώπιζε αὐτά τά παιδιά κλπ. Κυρίως ὅμως θαύμασα τήν καλωσύνη του. Εἶπα τότε μέσα μου: «Ἀξίζει νά εἶναι κανείς θεολόγος». Τό ὄνομά του: Ἐλευθέριος Μάινας. Ἕνας ἄνθρωπος μὲ ἐκκλησιαστική συνείδηση, μέ γνησιότητα, μέ φρόνημα πραγματικά ταπεινό, ὄχι ταπεινόσχημο. Τελικά ἦταν ἕνας ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ πού κατάφερε στό τέλος νά γαληνέψει ὅλ᾿ αὐτά τά ἀγρίμια. Θά παραμείνει μέσα μου ὡς πρότυπο θεολόγου.
Ναί κ. Τσαγκάρη, αὐτός ἦταν ὄχι μόνον πτυχιοῦχος θεολογίας, ἀλλά ἕνας ὁμολογητής τοῦ Χριστοῦ. Δέν χρειάστηκε νά ἐπιτιμήσει, νά στηλιτεύσει, νά κατηγορήσει, νά κατακρίνει ὅλα αὐτά τά παιδιά. Ἔδωσε μία γνήσια μαρτυρία καὶ ὁμολογία Χριστοῦ μ’ αὐτόν τόν ὑπέροχο τρόπο, ἀκολουθώντας τό παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως περιγράφει ὁ Ἠσαΐας:
Ἰδοῦ ὁ παῖς μου, ὅν ἡρέτισα,
ὁ ἀγαπητός μου, εἰς ὅν εὐδόκησεν ἡ ψυχή μου
θήσω τό πνεῦμα μου ἐπ’ αὐτόν, καί κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελλεῖ.
Οὐκ ἐρίσει, οὐδέ κραυγάσει,
οὐδέ ἀκούσει τίς ἐν ταῖς πλατείαις τήν φωνήν αὐτοῦ
κάλαμον συντετριμμένον οὐ κατεάξει
καί λίνον τυφόμενον οὐ σβέσει,
ἔως ἄν ἐκβάλη εἰς νῖκος τήν κρίσιν.
Καί τῷ ὀνόματι αὐτῶν ἔθνη ἐλπιοῦσι.
(Ματθ. 12, 17)
Ὅσον ἀφορᾶ τά περί «ἐκκαθαρίσεων τῶν ζηλωτῶν, μίζερων, φοβικῶν, διεστραμμένων, φανατισμένων, ἀνέλευθερων χριστιανῶν» αὐτά εἶναι δικά σας συμπεράσματα κ. Τσαγκάρη. Βέβαίως ἡ Ἐκκλησία εἶναι κιβωτός, εἶναι νοσοκομεῖο καί δέχεται τούς πάντες. Ὅμως κ. Τσαγκάρη, ἕναν ἀνθρωπο μέ σοβαρή ψυχοπαθολογία, ὅσο κι ἄν ἀξίζει τή συμπάθεια καί φροντίδα μας, εἶναι ἄκρως ἐπικίνδυνο νά γίνει δάσκαλος τῶν παιδιῶν μας. Καί ἀκόμα χειρότερα νά γίνει ποιμένας ψυχῶν.
Εἶναι πολύ ἐπικίνδυνο τήν μοναδική Ἐλπίδα τοῦ κόσμου νά τήν ἐμπιστευθοῦμε σέ τέτοιες δυστυχισμένες ὑπάρξεις.
Δέν μποροῦμε νά εὐτελίζουμε, δὲν μποροῦμε νὰ παίζουμε μὲ τήν παρ’ ἡμῖν ἐλπίδα, δέν μποροῦμε νά παίζουμε μέ τήν ὑπαρξιακή ἀγωνία τῶν ἀνθρώπων, δέν μποροῦμε νά διακυβεύουμε τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.
Στήν Ἀργολίδα, δόξα τῷ Θεῷ, μέ τούς θεολόγους καθηγητές ἔχουμε ἄριστη συνεργασία. Ποτέ δέν ρώτησα κάποιον ἄν ἀνήκει στήν Π.Ε.Θ. ἤ στόν ΚΑΙΡΟ. Δέν εἶναι αὐτά τά κριτήρια μου. Καί ὅποτε ζήτησαν τήν αἴθουσα τῆς Μητροπόλεως, οὐδέποτε ἀρνήθηκα, ἀντίθετα συμμετείχα «μηδέν διακρίνων». Ἄλλωστε κ. Τσαγκάρη, «Μεμέρισται ὁ Χριστός;»
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μέ λύπησε ἡ στάση σας καί ἡ μονομέρειά σας. Δέν σᾶς κρύβω ὅτι ἐκμυστηρεύτηκα τόν προβληματισμό μου μέ 2-3 θεολόγους ἐκφράζοντας τή θλίψη μου γιά αὐτή τή μιζέρια, τή στενοκεφαλιά, τήν μυωπική ἀντίληψη ἀλλά καί τή μετριότητα τῶν ἐπιχειρημάτων πολλῶν χριστιανῶν, πού ὅλες αὐτές τίς μέρες κυκλοφοροῦν στό διαδίκτυο.
Ἕνα μήνυμα πού ἔλαβα ἀπό θεολόγο καθηγήτρια δέν σᾶς κρύβω ὅτι μέ ἀνέπαυσε.
«Μή στεναχωριέστε. Γιά ὅλους ὅσοι σᾶς ἐκτιμοῦμε καί σᾶς καταλαβαίνουμε μᾶς ἀρκεῖ ὁ λόγος τοῦ Ἐλύτη:
“Μέσα στή θλίψη τῆς ἀπέραντης μετριότητας πού μᾶς πνίγει ἀπό παντοῦ, παρηγοριέμαι ὅτι κάπου σὲ κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες ἀγωνίζονται νά ἐξουδετερώσουν τή φθορά»
Αὐτά τά ὀλίγα. Νομίζω ὅτι ὅσοι εἶναι πραγματικά καλοπροαίρετοι κατάλαβαν. Γιά τοῦς ἄλλους «δέν θά μπορέσουμε…»
Δέν θά ἐπανέλθω. Ἄν θέλετε συνεχίστε τό παιγνίδι μόνος σας.
Ἐν Χριστῷ
† Ὁ Ἀργολίδος Νεκτάριος
