Μία τεράστια γαλανόλευκη κυματίζει εδώ και λίγες ημέρες στον ιερό χώρο του Σουλίου, αναρτημένη σε στύλο 12 μέτρων και δεσπόζει μπροστά στο Βουλευτήριο.

Επί χρόνια η θυσία των ηρωικών Σουλιωτών είναι ξεχασμένη, όπως και η συμβολή τους στον ξεσηκωμό των Ελλήνων, αλλά και η συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821.

Πέρα και πάνω από τις τοπικολογίες, τις λεπτολογίες και τις έριδες, είναι αλήθεια ότι το πυρ, που εξερράγη στο Σούλι, χρόνια νωρίτερα, ψυχολογικά και ουσιαστικά, προετοίμασε και εδραίωσε την Επανάσταση του 1821, κατά την οποία οι Σουλιώτες μπορεί να ήταν καθημαγμένοι, ωστόσο όρθιοι, με τα όπλα θερμά.

Και έρχεται μια συμβολική ενέργεια, όπως αυτή της ύψωσης της μεγάλων διαστάσεων σημαίας,  να μας  θυμίσει τη γενναιότητα των Σουλιωτών και την ματωμένη πολύτιμη συνεισφορά τους στην αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού.

Η λησμονιά της ιστορίας του Σουλίου ευνόησε σε μερικές περιπτώσεις την παραχάραξη της ηρωικής πορείας των Σουλιωτών.

Μάλιστα από κάποιους ιστορικούς (στην Αλβανία κυρίως, αλλά και στην Ελλάδα), χαρακτηρίζονται ως Αλβανοί, αν και Ορθόδοξοι Έλληνες, που μιλούσαν, εκτός από τα ελληνικά, και την αρβανίτικη διάλεκτο (ούτως η άλλως οι όροι Αλβανός και Αρβανίτης δεν ταυτίζονται).

Στην Αλβανία ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Κίτσος Τζαβέλλας και άλλοι Σουλιώτες πολέμαρχοι προβάλλονται σαν Αλβανοί!

Στο μεταξύ υπάρχουν Έλληνες ιστορικοί (παλαιότεροι, αλλά, κυρίως, σύγχρονοι), που εκφράζουν αμφισβητήσεις και αμφιβολίες για ορισμένα γεγονότα του Σουλίου.

Όπως, παραδείγματοις χάριν, για το χορό του Ζαλόγγου, ισχυριζόμενοι ότι οι Σουλιώτισσες δεν αυτοκτόνησαν χορεύοντας, αφού προηγουμένως έσπρωξαν στο θάνατο τα μικρά παιδιά τους,.

Τους διαψεύδει, όμως, η μαρτυρία του αυτόπτη Τούρκου Σουλεϊμάν αγά, αξιωματικού του Αλή πασά, που περιλαμβάνεται στου βιβλίο του “Imbraim Manzour effend” (Παρίσι 1828): «…Πιάστηκαν από τα χέρια και άρχισαν ένα χορό, που τα βήματά του τα κινούσε ένας ασυνήθιστος ηρωισμός και η αγωνία του θανάτου τόνιζε τον ρυθμό του… Στο τέλος των επωδών, οι γυναίκες έβγαζαν μια διαπεραστική και μακρόσυρτη κραυγή, που ο αντίλαλός της έσβηνε στο βάθος ενός τρομακτικού γκρεμού, όπου ρίχνονταν μαζί με όλα τα παιδιά τους».

Ακόμη η ανατίναξη του Κουγκίου δεν είναι μυθοπλασία, αλλά πραγματικότητα, που περιγράφεται σε μαρτυρίες της εποχής, με σημαντικότερη αυτή του Πουκεβίλ.

Αλλά επιβεβαιώθηκε και από ανασκαφές το 1962. Μπορεί να μη βρέθηκαν τα οστά του καλόγηρου Σαμουήλ και των συντρόφων του, αφού η φωτιά τα μετέτρεψε σε στάχτη και σκόνη, όμως ανακαλύφθηκαν ερείπια του ναού της Αγίας Παρασκευής και διάφορα αντικείμενα, μεταξύ των οποίων και ένα λιωμένο βαρίδι, με το οποίο ζυγιζόταν η πυρίτιδα.

«Τα γενόμενα στο Σούλι είναι θαύμα Θεού». Η επιγραμματική αυτή φράση, το νόημα της οποίας νιώθει κανείς ως μυρωμένη πνοή του χθες στο σήμερα, έστω και αν βρεθεί λίγες στιγμές στον ιστορικό τόπο, δεν ανήκει σε Έλληνα επαινέτη και θαυμαστή της δόξας των Σουλιωτών, αλλά στον τότε Γενικό Διοικητή των Ενετών στα Επτάνησα.

Ακριβοπληρωμένος ο αέρας του ηρωισμού πάνω στα μέρη του Σουλιού, όπου στηλίτες ασκητές της λευτεριάς, άξιοι για αιώνιο έπαινο, σε αντίθεση με εμάς τους σύγχρονους, που δε λογαριάζουμε ολότελα τιμή και αξιοπρέπεια, μες της ανήκουστης σκλαβιάς το χειροπιαστό σκοτάδι, έκαναν να καίει ζωηρή η φλόγα σ’ αυτό το βουνίσιο βωμό, όπου το αδούλωτο φρόνημα και ανίκητο ήταν και άπαρτο και σεβαστό και ιερό. Έδρασαν αποφασιστικά στην ξερή και άγονη και τραγικά μεγαλοπρεπή αυτή γωνιά της ελληνικής γης, όπου εμπνεύστηκαν, μετουσίωσαν και ενσάρκωσαν τον φωτερότερο απ’ όλους τους σκοπούς τους, αυτόν της λευτεριάς.

Και από των πυρωμένων βράχων τη λαμπράδα μίλησαν εύγλωττα, με τη γλώσσα των όπλων, ποιοι και από ποιους ήταν και σε τι απέβλεπαν.

Ο χρόνος άφησε την πατημασιά του πάνω στον κακοτράχαλο τούτο βράχο, που η γραμμή του ακουμπάει δυνατά στον ουρανό, φορτωμένη ερειπωμένα αρχοντικά, μισογκρεμισμένα, αλλά και ορθά, σαν τους λαβωμένους Σουλιώτες πολεμιστές, που δεν άφηναν παρά νεκροί τον αγώνα. Τυλιγμένα στην αχλύ του θρύλου και της σιωπής, έχουν αποθέσει στους αιώνες τα μυστικά τους.

Λιθάρια μαυρισμένα από τις μπόρες και τη φωτιά, θυμίζουν στον επισκέπτη, πως εδώ κάποτε κατοικούσαν γίγαντες, πως η ιστορία του Σουλιού, υπήρξε και θα υπάρχει.

Ανήκει στη σφαίρα του τραγουδιού, ως ύμνος ανδρείας, ως συνώνυμο της λεβεντιάς, της ευψυχίας, της ευτολμίας, της αυταπάρνησης μέχρι θανάτου για τη θεϊκιά κι όλο αίματα πατρίδα.

Σε εποχές ηθικών κατεδαφίσεων και δεινής καταλυτικής κατάπτωσης, κάθε τι, που αναδεικνύει του Σουλιού τη δόξα,  εδώ, όπου το όνειρο συναντήθηκε με το θαύμα, εδώ, όπου οξύνεται το πνεύμα και λεπτύνεται η ψυχή με αμόνι την εθελοθυσία και τον πόνο, καταυγάζει και ενθαρρύνει τις πράξεις μας και μας τειχίζει με σθένος στις επάλξεις του καθήκοντος.