Μητροπολίτου Φαναρίου Ἀγαθαγγέλου, Γενικοῦ Διεθυντοῦ τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

«Ἐμοί δέ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου ὁ Θεός, λίαν ἐκραταιώθησαν αἱ ἀρχαί αὐτῶν». 

Μέ αὐτόν τόν στίχο τοῦ Δαβίδ ἀρχίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τό ἐγκώμιό του στόν Μυροβλύτη ἅγιο Δημήτριο, πού ὡς Μεγαλομάρτυς ἀνήκει καί αὐτός στίς «ἀρχές», δηλαδή στήν ἡγεσία τῶν Ἁγίων καί Φίλων τοῦ Θεοῦ.

«Ἐγώ μέ πολλή τιμή περιβάλλω τούς φίλους σου, Θεέ μου, μεγάλη ἐξουσία καί παρρησία ἔχουν ἐκεῖνοι πού προεξάρχουν μεταξύ τους», θά λέγαμε κι ἐμεῖς σήμερα, δίνοντας ὅμως στά ἴδια αὐτά λόγια τοῦ Προφητάνακτος πολύ πιό εὐρύ περιεχόμενο. Διότι γιά μᾶς Φίλος τοῦ Θεοῦ εἶναι καί ὁ ἅγιος Δημήτριος, ἀλλά ἀκόμη καί οἱ φίλοι τῶν Φίλων τοῦ Θεοῦ, ὅλοι ἐσεῖς, τό εὐλαβές του ποίμνιο, πού μέ τόν θεῖο ζῆλο τους γιά τήν τιμή καί τόν ἔπαινο τῶν Ἁγίων δέν παύουν ἀπό τοῦ νά ἐπισύρουν ἄθελα ἐπάνω τους τόν δίκαιο ἔπαινο καί τήν ἀγάπη τῆς στρατευόμενης ἀλλά καί τῆς θριαμβευούσης Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

«Ὁ μέν πόθος μᾶς παρακινεῖ νά μιλήσουμε ἀνάλογα μέ τή δύναμή μας, καί ἡ περίσταση ἀπαιτεῖ τόν ἐπίκαιρο λόγο καί τό ὀφειλόμενο χρέος βιάζοντάς μας δέν μᾶς ἀφήνει νά θαυμάσουμε ἄνευ λόγων τό ὑπέρ λόγον μεγαλεῖο τοῦ Μάρτυρος», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.

Πολλαπλᾶ τά χαρίσματα τῆς ἁγιότητος τοῦ Δημητρίου. Ἡ μετά εὐχαριστίας ἀποστέρηση τῆς κατά κόσμον εὐτυχίας καί δόξης τόν κατατάσσουν μεταξύ τῶν δικαίων, μέ τούς ὁποίους ὅμως συγκρινόμενος –καί μάλιστα μέ τόν Ἰώβ– βρίσκεται πολύ ἀνώτερος. Ἀξιώθηκε καί προφητικῆς χάριτος, ὅπως φαίνεται ἀπό τούς λόγους του πρός τόν Νέστορα, πού εὐλαβικά μᾶς διέσωσε ἡ παράδοση: «Καί τόν Λυαῖον νικήσεις καί ὑπέρ Χριστοῦ μαρτυρήσεις». Ἡ πρό τοῦ μαρτυρίου ἱεραποστολική του δράση ἀπό τήν ἐπίσημη μάλιστα θέση τοῦ ὑπάτου, ἀλλά καί ἡ μετά θάνατον διά τῶν θαυμάτων τοῦ ἁγίου μεταστροφή ὁλοκλήρου τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης στόν Χριστιανισμό εἶναι μάρτυρες τῆς ἀποστολικῆς χάριτος καί ἀξίας πού τοῦ ἐδόθη. Ἡ παρθενία του καί ἡ ἄμεμπτη πρό τοῦ μαρτυρίου ζωή του τόν κατατάσσουν αὐτοδικαίως καί στίς τάξεις τῶν ὁσίων. Ἡ σπουδή τῆς σοφίας καί ἡ παιδεία, πού τόν κοσμοῦσαν σάν ἀνώτατο ἀξιωματοῦχο τοῦ κράτους, τοῦ δίδουν τό χρῖσμα τοῦ διδασκάλου. Μάλιστα στόν «ὠρατίωνα», τόν κοντό ἐκεῖνο ἀγορευτικό μανδύα πού φοροῦσαν στούς ὤμους οἱ Ρωμαῖοι ἀξιωματοῦχοι, καί στόν ὑπατικό δακτύλιο του, πού μετά τό μαρτύριό του ἄρχισαν νά θαυματουργοῦν, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας βλέπουν κάποιο συμβολισμό τῆς «μυστικῶς δεδομένης διδασκαλικῆς ἀξίας καί προεδρίας». Εἶναι ἔτσι χαρακτηριστικός ὁ παραλληλισμός τοῦ ἁγίου Δημητρίου μέ τόν Χριστό, ἡ ἐπισήμανση δηλαδή στό πρόσωπο τοῦ Μεγαλομάρτυρος ἑνός τύπου Χριστοῦ μετά Χριστόν, ἄν εἶναι δυνατόν νά λεχθεῖ κάτι τέτοιο. Τό στοιχεῖο αὐτό δέν εἶναι κάτι καινούριο, διότι γιά κάθε Ἅγιο ἰσχύει τό τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός». Στόν ἅγιο Δημήτριο ὅμως ὅλα τά συναξαριστικά στοιχεῖα μέ ἀφορμή καί ἀφετηρία τήν λόγχευση τῆς πλευρᾶς συντείνουν σέ μία ὄχι μόνο μυστική, ἀλλά καί ἐξωτερική ἐξεικόνιση τοῦ Χριστοῦ στό πρόσωπό του: Τό νεανικό τῆς ἡλικίας, ἡ παρθενία, ἡ διδασκαλική δράση πού ἐπιστεγάζεται ἀπό τό ἑκούσιο μαρτύριο, ἡ τετρωμένη πλευρά, πού γίνεται πηγή μύρου καί ἰάσεων, ὁ ἐξιλαστικός χαρακτῆρας πού παίρνει τό μαρτύριο τοῦ ἁγίου ὑπέρ μιᾶς ὁλοκλήρου πόλεως εἶναι βασικά σημεῖα τῆς παρουσίας του.

Εἰδικά δέ ἡ πολλαπλῆ λόγχευση τῆς πλευρᾶς τοῦ ἁγίου Δημητρίου, θεωρεῖται ἀναπλήρωση τῶν ὑστερημάτων τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο, ἡ ὁποία γίνεται ἀπό τούς Ἁγίους ὑπέρ τοῦ Σώματος Τοῦ πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία.

«Τελειωθείς ἐν ὀλίγῳ ἐπλήρωσε χρόνους μακρούς». Ἐρωτᾶ ὁ ἀφηγητής τῶν θαυμάτων τοῦ ἁγίου Δημητρίου Σταυράκιος: «Ἀφοῦ τόσο σύντομος ἦταν ὁ μαρτυρικός ἀγώνας του καί ἀκαριαῖο τό μαρτύριό του καί μόνη ἡ πλευρά του ἐπλήγη, τί ἦταν αὐτό πού τοῦ προεξένησε τήν τόση ἀφθονία τῶν μύρων;».Ὑπάρχουν πολλοί μάρτυρες πού καί περισσότερα καί δριμύτερα καί πιό μακροχρόνια βάσανα ὑπέμειναν καί παρθένοι ἦσαν καί ἴσως νά ἐτελειώθησαν καί μέ λόγχευση τῆς πλευρᾶς κατά μίμησιν τοῦ Χριστοῦ. Τί εἶναι ἐκεῖνο πού ἀνέδειξε μεγαλομάρτυρα καί οἰκουμενικό θαυματουργό τόν Δημήτριο;

«Ἐπί τῷ Δημητρίω ἀκραιφνῶς τά πάντα συνέδραμον». Διότι οὔτε στό νοῦ του, λέγει, δέν καταδέχθηκε ποτέ νά βάλει (ὁ Ἅγιος) κάτι ἀπό τά ἀντίθετα στόν Θεό, οὔτε ξεκίνησε νά κάνει καμιά πράξη ὄχι θεάρεστη. Ἀλλά ἀφοῦ φύλαξε ἀμίαντη στόν ἑαυτό του τήν Θεία Χάρη τοῦ κατά Χριστόν βαπτίσματος, εἶχε πάντοτε τό θέλημά του σύμφωνο μέ τόν νόμο τοῦ Κυρίου.

Ὁ ἅγιος Δημήτριος εἶχε ἕναν πολύ ὄμορφο, θεϊκό, ἐσωτερικό κόσμο, τόν ὁποῖο βλέποντας ὁ καρδιογνώστης Θεός τόσο αἰχμαλωτίσθηκε ἀπό τό νοερό κάλλος του, ὥστε νά εὐδοκήσει νά σκηνώσει μέσα σ’ αὐτόν καί νά ἀποτελέσει ἕνα πνεῦμα μέ αὐτόν, καί ξεκινῶντας ἀπό ἐκεῖ νά τόν κάνει ὁλόκληρο θεῖο.

Ὁ Δημήτριος δηλαδή εἶχε φθάσει διά τῆς νήψεως ἤδη καί πρό τοῦ μαρτυρίου στήν τελειότητα καί στήν θέωση καί ἔτσι, κατά τήν ἀνεξερεύνητη βουλή τοῦ Θεοῦ, δέν χρειαζόταν παρά ἕνα σύντομο μαρτύριο, μέ τό ὁποῖο σάν ἄλλος πνευματικός στάχυς θά θεριζόταν, γιά νά συναχθεῖ στίς οὐράνιες ἀποθῆκες. Τά φοβερά βασανιστήρια ἀπό τά ὁποῖα ἔπρεπε νά περάσουν ἄλλοι Μάρτυρες ὑποβασταζόμενοι ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, γιά νά δοκιμασθεῖ ἔτσι καί νά ἀτσαλωθεῖ ἡ προαίρεσή τους, δέν χρειάζονταν στόν Δημήτριο, γιατί αὐτός, ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες «πρίν ἤ γνῶναι τό κακόν, ἔξελέξατό το ἀγαθόν».

Γι’ αὐτό καί ἦρε τόν ζυγόν αὐτοῦ ἀπό τήν νεότητά του δίδοντάς μας ἰσχυρά ἀντίδοτα, γιά νά καταπολεμηθεῖ ἡ σημερινή γενική δηλητηρίαση. Ἡ ἁγιότητα, ἡ θυσία, τό μαρτύριο εἶναι τά μόνα ἱκανά νά μεταμορφώσουν τόν κόσμο. Ἡ Ἐκκλησία θεμελιώθηκε μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ ἐπάνω στούς τάφους καί τά λείψανα τῶν Μαρτύρων. Χωρίς θυσία, εἶναι ἀδύνατη ἡ προσωπική ἀλλαγή καί ἡ μεταμόρφωσή μας. Αὐτή ἀκριβῶς τήν θυσιαστική διάθεσή μας ἐκφράζει σήμερα ὅσο ποτέ ἄλλοτε τό μαρτύριο τῆς προαιρέσως, τό μαρτύριο τῆς συνειδήσεως στήν καθημερινότητα. Σέ μιά ἐποχή οἰκειώσεως τοῦ κακοῦ, σέ μιά ἐποχή πού ὁ κόσμος φαίνεται νά ζεῖ τό νέο σκοτάδι τῆς γῆς ἀπό ὥρας ἕκτης ἕως ὥρας ἐνάτης, ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι ἄνθρωποι καλούμενα νά διακρατήσουμε τήν ἐλπίδα καί νά ἀντισταθοῦμε στήν παρακμή. Καλούμεθα μέ τόν πνευματικό μας ἀγῶνα καί τήν ἐργασία τῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου νά διαφυλάξουμε ἀμείωτη τήν χάρη τοῦ Θεοῦ στήν ζωή μας. Ἡ παρουσία μας σήμερα ἐδῶ, ἡ συμμετοχή μας στήν Θεία Λειτουργία, ἡ εὐλαβική κατάθεση τῶν πόνων καί τῶν αἰτημάτων μας στήν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, «πολυπλασιάζουν» τήν πανήγυρη στόν Μεγαλομάρτυρα καί ἐνισχύουν τήν πίστη μας. Ἐτσί ἡ μαρτυρία τῆς συνειδήσεώς μας κάθε ἡμέρα γίνεται εὐλογία, γίνεται χαρά, γίνεται ὑπομονή, γίνεται προσευχή, γίνεται πνευματική ἀνδρεία, γίνεται ἐλευθερία πού ὁδηγεῖ μέ ἀσφάλεια στήν ἀλήθεια καί τήν μετάνοια.

Παρακαλέσατε, προσευχηθεῖτε ἀδελφοί, νά ἀξιωθοῦμε, μέ τήν πρός Θεόν ἱκεσία μας καί τίς πρεσβεῖες τοῦ ἁγίου ἔνδοξου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, τῆς ἀτελεύτητης στούς οὐρανούς πανηγύρεως τῶν σωζομένων, τήν ὁποία δυνάμεθα ὅλοι νά γευθοῦμε χάριτι καί φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.