ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ Μ. ΤΖΟΥΜΑ
Καλόν είναι, οι άνθρωποι που συμβουλεύουν τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών στα σημαντικά θέματα που διαχειρίζεται να πάψουν να το κάνουν, γιατί τον παρασύρουν και τον εκθέτουν ανεπανόρθωτα.
Είναι προφανές οτι δεν διαθέτουν οι άνθρωποι αυτοί προηγούμενη εμπειρία και τον οπλίζουν με τζούφια επιχειρήματα, που αντί να αμβλύνουν τα προβλήματα, τα διογκώνουν χειρότερα. Και οι συνέπειες όλων αυτών των ανεύθυνων χειρισμών θα εξελιχθούν ως απρόβλεπτες.
Αν παρ´ελπίδα οι χειρισμοί του Αρχιεπισκόπου δεν οφείλονται σε συμβουλές άλλων αλλά είναι αποτέλεσμα των δικών του σκέψεων και αποφάσεων, τότε τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά από όσο φαίνονται.
Το θέμα που αυτή τη στιγμή έχει προκαλέσει την ψυχρότητα των δύο Εκκλησιών και έχει προκαλέσει τις εκατέρωθεν ανακοινώσεις, για το αν οι λόγοι για τους οποίους δεν συμμετείχε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος στη Σύναξη της Γενεύης ήταν… ” προσωπικοί “, έχει μία προϊστορία η οποία έχει τις ρίζες της στο παρελθόν, στα χρόνια της Αρχιεπισκοπείας Χριστοδούλου.
Ναί, η υποβόσκουσα ρήξη που υπάρχει αυτή τη στιγμή μεταξύ της Μητέρας Εκκλησίας, του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου και της θυγατρός και αδελφής Εκκλησίας της Ελλάδος, μπορεί να οφείλεται σε νέα γεγονότα αλλά έχει παλαιό υπόβαθρο.Αλλά ας δούμε πώς δημιουργήθηκε η νέα κατάσταση που διέρρηξε το άλλοτε αρραγές δίδυμο Βαρθολομαίου- Ιερωνύμου.
Η διένεξη αυτή όλοι γνωρίζουμε οτι ξεκίνησε από κακούς χειρισμούς και των δύο πλευρών, σε θέματα που μπορούσαν να έχουν λυθεί με την απλή συνεννόηση και τον διάλογο.Θα μας επιτρέψετε να σας τα θυμίσουμε.
Όταν η Μητρόπολη Ιωαννίνων εχήρευσε, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, έδειξε για πρώτη φορά, στα 25 έτη Πατριαρχίας του, το ενδιαφέρον να εκλεγεί ένας κληρικός της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον οποίο πρότεινε ο ίδιος, ως νέος Μητροπολίτης Ιωαννίνων.
Ο κληρικός αυτός δεν ήταν άγνωστος στους Ιεράρχες και “ειδικά” στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.
Υπήρξε στενός συνεργάτης του κ. Ιερωνύμου, για πολλά χρόνια.
Μαζί σχεδίαζαν και μηχανορραφούσαν κατά του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, στη Μονή Μάζι στα Μέγαρα, η οποία είχε μετατραπεί στα χρόνια Αρχιεπισκοπείας Χριστοδούλου, σε “γιάφκα” και σε “ορμητήριο” της αντιπολίτευσης, κατά του Μεγάλου Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, που ό,τι και αν έκανε και αν έλεγε, δεν προλάβαινε να το ολοκληρώσει και έπεφταν πάνω του ως λύκοι για να τον κατασπαράξουν. Ενώ τώρα επικρατεί άκρα του τάφου σιωπή.
Ο κληρικός αυτός που αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος στη διένεξη των δύο Προκαθημένων, είναι ο νύν Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιος. Πρόκειται για έναν κληρικό με σπουδαία θεολογική παιδεία και με άρτια νομική κατάρτιση. Χαίρεται κανείς να συνεργάζεται μαζί του.
Μάλιστα ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είχε ιδιαίτερο σύνδεσμο τόσο με τον ίδιο, όσο και με τον Ηγούμενο της Μονής Μάζι Αρχιμ. Χρυσόστομο, τον οποίο επροόριζε ως διάδοχο του Μεγάρων Βαρθολομαίου, πλην, όμως, η διένεξη αυτή άνοιξε τον δρόμο στον εκλεγέντα Μεγάρων Κωνσταντίνο (Γιακουμάκη).
Ο Αμφιλόχιος, όντας Αρχιμανδρίτης και το νούμερο 2 στην Μονή Μάζι,επρωτοστάτησε στην εκλογή του Ιερωνύμου σε Αρχιεπίσκοπο το 2008. Κατόρθωσε με τις ικανότητες που τον διακρίνουν να πλαγιοκοπήσει όλους τους εχθρούς του και να απομονώσει κάθε αρνητική δύναμη που θα εμπόδιζε την εκλογή του Ιερωνύμου σε Αρχιεπίσκοπο και να μειώσει, με κάθε τρόπο, τις δυνάμεις των υποστηρικτών των δύο ισχυρών αντιπάλων του στην Αρχιεπισκοπική κούρσα, των Μητροπολιτών Σπάρτης Ευσταθίου και Θεσσαλονίκης Ανθίμου.
Και αφού εξελέγη Αρχιεπίσκοπος ο Ιερώνυμος, για να ανταμείψει τον κληρικό αυτό για τις πολύτιμες και…”ιερές” υπηρεσίες του, θα τον τοποθετούσε Αρχιγραμματέα της Συνόδου, απομακρύνοντας τον έως τότε Αρχιγραμματέα, νύν Μητροπολίτη Κηφισίας Κύριλλο.
Επικράτησαν, όμως, πιο συνετές και ωριμότερες σκέψεις και δεν διαταράχθηκε η ισχύουσα κατάσταση. Απλά του ανετέθησαν καθήκοντα Συμβούλου παρά τη Αρχιγραμματεία- θέση που θεσπίστηκε γιαυτόν, αφού έως τότε δεν υπήρχε.
Δεν κράτησε,όμως, για πολύ αυτή η συνεργασία. Πολύ γρήγορα απεχώρησε οικειοθελώς. Οι νέοι Ηρακλείς του θρόνου, έκριναν οτι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έπρεπε να κάνει μία νέα αρχή και να απαλλαγεί το γρηγορότερο δυνατό από τα “βαρίδια” του παρελθόντος. Και κατάφεραν να τα απομακρύνουν, ένα προς ένα από κοντά του.
Ο συγκεκριμένος αυτός κληρικός ήταν, όμως, αναμεμιγμένος και στη σκοτεινή και ιδιαίτερα ομιχλώδη διένεξη Αθηνών- Φαναρίου στα έτη του Χριστοδούλου. Φρόντιζε μαζί με την τότε ισχυρή αντιπολίτευση να γεμίζει την φαρέτρα του Πατριάρχη με τα κατάλληλα όπλα κατά του Χριστοδούλου.
Μάλιστα οι πληροφορίες από εκείνη την περίοδο λένε οτι για πολλά από τα…”όπλα”της εποχής εκείνης, που δυναμίτιζαν τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών, υπεύθυνος-οπλουργός ήταν ο νύν Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ως Μητροπολίτης Θηβών τότε και οτι σήμερα τα κρατάει στο αρχείο του ο Πατριάρχης για να τα παρουσιάσει την κατάλληλη στιγμή και αφού του δοθεί η πρώτη δυνατή ευκαιρία .
Και αυτό είναι το κομβικό σημείο, που ενώνει αλλά κυρίως..” χωρίζει”, τις δύο πλευρές.
Στη συνέχεια και αφού εξελέγη Μητροπολίτης Ιωαννίνων ο εκλεκτός του Αρχιεπισκόπου, νύν Μητροπολίτης Μάξιμος, ο Πατριάρχης δεν ήθελε να αφήσει τον δικό του εκλεκτό παραπονεμένο.
Ζήτησε το απόλυτήριό του από την Εκκλησία της Ελλάδος, με το αιτιολογικό οτι θα τον αξιοποιήσει στο Πατριαρχείο. Μετά από λίγο τον εξέλεξε Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως και τον όρισε Διευθυντή του Πατριαρχικού γραφείου στην Αθήνα.
Έκτοτε αρχίζει ο ιερός πόλεμος μεταξύ των δύο πλευρών. Ο Αρχιεπίσκοπος αντί να είναι υπόλογος έναντι του Πατριάρχη, για την κοροιδία που του επεφύλαξε με το να μην εκλέξει τον υπ´αυτού προτεινόμενο κληρικό και να επιμείνει στην δική του επιλογή, πέρασε στην αντεπίθεση ο Αρχιεπίσκοπος, θεωρώντας οτι τον ενέπαιξε ο Πατριάρχης με την προαγωγή του Αμφιλοχίου σε Μητροπολίτη και τον διορισμό του σε “μπάστακα”,μέσα στην καρδιά της Αρχιεπισκοπής.
Δημιουργούμε εδώ μία παρένθεση γιατί επιβάλλεται να πούμε οτι στην Εκκλησία της Ελλάδος ισχύει το εξής παράδοξο και τραγελαφικό:
Μπορεί να προτείνει ο Ηγούμενος Εφραίμ και μπορεί να “εκλέγει” με την δύναμη που έχει ο Αρχιεπίσκοπος εντός της Ιεραρχίας, και έναν και δύο και τρείς Αρχιερείς….
Μπορεί ακόμη η περίφημη… Νικόλ, να τροχιοδρομεί εκλογές Αρχιερέων και να οργανώνει τη δημιουργία από την ΔΙΣ( και χωρίς την έγκριση της Ιεραρχίας), προσωποπαγούς Μητρόπολης για την αποκατάσταση(με το αζημίωτο) των φίλων του..
Μπορεί επίσης, η πανεπιστημιακή καθηγήτρια Ιατρικής, ως νέα Επισκοπική Λούλα, να προτείνει και να εκλέγει τον εκλεκτό της ως Μητροπολίτη…
Ολοι αυτοί, ναί μπορούν στην Εκκλησία σήμερα να κάνουν δεσποτάδες… Αλλά ο Πατριάρχης του μαρτυρικού μας Γένους, δεν έχει αυτό το δικαίωμα να προτείνει την εκλογή ενός κληρικού σε επαρχία των νέων χωρών, που πνευματικά ανήκουν στο Πατριαρχείο.
Αν αυτό δεν λέγεται άκρον άωτον της κοροϊδίας, τότε τί λέγεται;
Επανερχόμενος από αυτή την επεξηγηματική παρένθεση και συνεχίζοντας την εξιστόρηση της διένεξης Αθηνών- Φαναρίου θέλουμε να επισημάνουμε οτι ο Αρχιεπίσκοπος εκμεταλλεύτηκε αρνητικά την αποφασιστικότητα του Πατριάρχη να αποκαταστήσει έναν άνθρωπο που είχαν εκμεταλλευτεί και οι δύο στο παρελθόν στα σχέδιά τους, κατά του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου.
Και δεν έκρυψε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος την δυσφορία του.
Δεν δέχθηκε ποτέ στο γραφείο του, μέχρι και αυτή τη στιγμή, τον νέο Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιο, ούτε κάν σε μία ψυχρή και εθιμοτυπική επίσκεψη. Και όχι μόνον αυτό. Του έχει απαγορευτεί και η τέλεση, ή η συμμετοχή σε οποιαδήποτε ιεροπραξία εντός της Αρχιεπισκοπής.
Ο Αμφιλόχιος είναι το μήλον της έριδος, γιατί στην πλάστιγγα που εζύγισε τη σχέση του με τους δύο Προκαθημένους, τα πράγματα έκλειναν προς την πλευρά του Πατριάρχη. Προτίμησε τον Πατριάρχη. Και αυτό ο Αρχιεπίσκοπος όχι μόνο δεν του το συγχωρεί, αλλά το φέρει και βαρέως.
Η συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου στη Σύναξη των Προκαθημένων της Γενεύης, ήταν το πρώτο crash test μεταξύ των δύο πλευρών.
Ο Αρχιεπίσκοπος εξαιτίας όλου αυτού του παρασκηνίου δε έννοιωθε ψυχολογικά έτοιμος για να συμμετάσχει.
Στην πρώτη επιστολή που απέστειλε στο Φανάρι για να προαναγγείλει το γεγονός της μη συμμετοχής του στη Σύναξη, την απέδωσε σε …”προσωπικούς λόγους”.
Ακολούθησαν δύο ακόμη επιστολές με τις οποίες ενημερώθηκε το Φανάρι για τα πρόσωπα των Ιεραρχών που θα εκπροσωπήσουν την Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά δεν γίνεται πλέον καμμία αναφορά στους …προσωπικούς λόγους, που είχε επικαλεστεί η Αθήνα στην πρώτη επιστολή, για να αιτιολογήσει την μη συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου!
Στο πρώτο ανακοινωθέν που κυκλοφόρησε το Πατριαρχείο, για να προαναγγείλει τα της Σύναξης, γίνεται μνεία αυτών των “προσωπικών λόγων” για την απουσία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου, όπως και για τους δύο άλλους Προκαθημένους που ήταν απόντες από τη Σύναξη, τον Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη και τον Αρχιεπίσκοπο Πολωνίας Σάββα– για τους οποίους ανέφερε το ανακοινωθέν τους λόγους, αντιστοίχως, που επικαλέσθηκε ο καθένας για την μη συμμετοχή του.
Το αυτό συνέβη και με το τελικό ανακοινωθέν με τα πορίσματα και τις αποφάσεις της Σύναξης, η οποία προετοίμασε το γεγονός της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, η οποία αποφασίσθηκε να πραγματοποιηθεί στην Κρήτη, κατά τον μήνα Ιούνιο.
Το τελικό ανακοινωθέν υπεγράφη από όλους τους Προκαθημένους και τους εκπροσώπους των, πλήν του Αντιοχείας.
Εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος υπέγραψε ο Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός, ο οποίος μαζί με τους Μητροπολίτες Περιστερίου Χρυσόστομο και Μεσσηνίας Χρυσόστομο εκπροσώπησαν την Εκκλησία της Ελλάδος και δεν ήγειραν veto, ως είχαν το δικαίωμα να πράξουν, προς διαγραφή των επίμαχων φράσεων “δια προσωπικούς λόγους”.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος για τη δημιουργία εντυπώσεων στη Σύνοδο Φεβρουαρίου της ΔΙΣ, ήλθε και με μία πολύ theatrale κίνηση, εδήλωσε οτι οι λόγοι απουσίας του,” δεν ήταν προσωπικοί”, όπως κακώς εγράφη στο ανακοινωθέν του Πατριαρχείου. Ισως γιατί τις ημέρες της Σύναξης εκείνος εθεάθη στα Ιωάννινα, στον εορτάζοντα Μητροπολιπτη Μάξιμο και μάλιστα εστάλησαν και δελτία τύπου με φωτογραφίες για να απαθανατίσουν την συμμετοχή του στον εορτασμό της τοπικής Εκκλησίας για τα ομομαστήρια του Μητροπολίτη της.
Μάλιστα ο Αρχιεπίσκοπος στη ΔΙΣ,προς επίρρωση των λεγομένων του, παρέδωσε κλειστό και επτασφράγιστο φάκελο, ο οποίος κατά δήλωσή του εμπεριείχε τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους δεν συμμετείχε στη Σύναξη οι οποίοι, όπως είπε, ήταν καθαρά λόγοι υπονόμευσης της Εκκλησίας της Ελλάδος και αμφισβήτησης του κύρους της, από κάποιες δυνάμεις.
Με την ατυχή και εντελώς αψυχολόγητη αυτή κίνηση ο Αρχιεπίσκοπος κατάφερε δύο τινά:
1. Να εγκαινιάσει μία νέα, πρωτόγνωρη αλλά και επικίνδυνη για το Συνοδικό σύστημα της Εκκλησίας μας μέθοδο, να καταθέτει στη ΔΙΣ,όποιο Συνοδικό μέλος θέλει, κλειστούς φακέλους με άγνωστο περιεχόμενο στα λοιπά Συνοδικά μέλη, προκειμένου να παρασύρει τους άλλους Ιεράρχες στην δική του άποψη για ένα επίμαχο θέμα. Και…
2. “Άδειασε” την αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Ελλάδος και πρωτίστως τον υπογράψαντα το τελικό ανακοινωθέν της Σύναξης Μητροπολίτη Ηλείας Γερμανό, ο οποίος δεν ζήτησε να αφαιρέσουν τις λέξεις που δεν εξέφραζαν τελικώς τους πραγματικούς λόγους απουσίας του Αρχιεπισκόπου.
Μπροστά σε όλη αυτή την ….”υπερπαραγωγή” που σκηνοθέτησε η Αθήνα, για να δημιουργήσει κλίμα ψυχρότητας και ρήξης με το Φανάρι , το Οικουμενικό Πατριαρχείο απάντησε εμπράκτως και μάλιστα με αποδείξεις που άδειασαν την Αρχιεπισκοπική κίνηση.
Έδωσε στη δημοσιότητα την ίδια την επιστολή του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, στην οποία επικαλείται τους “προσωπικούς λόγους”,για να αιτιολογήσει την μη συμμετοχή του.
Ο Αρχιεπίσκοπος δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Οι Αρχιερείς όταν μαλώνουν ξέρουν να μαλώνουν καλά! Δεν πλήττει ποτέ κανείς μαζί τους.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος πέρασε στην αντεπίθεση και απάντησε– με ανακοίνωση του γραφείου Τύπου της Αρχιεπισκοπής και όχι της Συνόδου όπως θα έπρεπε– στην Πατριαρχική πρόκληση, παρουσιάζοντας μίαν ακόμη επιστολή του, που ακολούθησε της πρώτης επιστολής, στην οποία δεν αναφέρεται πλέον ο όρος “προσωπικοί λόγοι”.
Κύκλοι του Πατριαρχείου ανταπαντώντας στην Αρχιεπισκοπική παρέμβαση, επεσήμαναν οτι και στις δύο επόμενες επιστολές που απέστειλε η Εκκλησία της Ελλάδος δεν υπάρχει πλέον η χρήση του όρου “προσωπικοί λόγοι”, αλλά δεν ανακαλείται κιόλας.
Επομένως ίσχυε.
Αλλά και αν δεν ίσχυε, γιατί δεν ζήτησε η αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Ελλάδος να απαλειφθεί από το ανακοινωθέν; Επομένως αφέθηκε ως είχε.
Και άραγε τί ήταν προτιμότερο για τον Αρχιεπίσκοπο και την Εκκλησία της Ελλάδος, αντί των “προσωπικών λόγων” που ο ίδιος επικαλέστηκε στην πρώτη επιστολή και ουδέποτε το αναίρεσε ευθέως ή εμμέσως, να υπήρχε στο ανακοινωθέν το … “αδικαιολογήτως απών”,που θα τον καθιστούσε υπόλογο έναντι των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών και της Ιστορίας; Το σκέφτηκε ποτέ οτι θα μπορούσε το ανακοινωθέν της Συνόδου να περιλαμβάνει αυτό τον όρο του… “αδικαιολογήτως απόντος”, που θα εξέθετε διπλά τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος; Το μη χείρον βέλτιστον λοιπόν….!!
Ας βάλλουν επομένως μια άνω τελεία και ας κάνουν μία νέα αρχή. Άλλωστε η επερχόμενη Σύνοδος για τον μήνα Ιούνιο του 2016, δεν αφήνει άλλα περιθώρια.
Γιαυτό εν κατακλείδι επαναλαμβάνουμε αυτό που επισημάναμε στην αρχή του κειμένου μας: να πάψουν , να συμβουλεύουν οι άσχετοι για θέματα που δεν διαθέτουν εμπειρία γιατί δημιουργούν χειρότερα προβλήματα.
Δεν διορθώνεται ένα λάθος , κάνοντας ένα νέο λάθος, αλλά λέγοντας αλήθειες.
Η Ιστορία συχνά μας εκδικείται και μάλιστα κατά τρόπο νομοτελειακό.
