Πριν από μερικές ημέρες η Αρχιεπισκοπή Αμερικής άρχισε τη διενέργεια έρευνας μέσω ερωτηματολογίου, το οποίο απέστειλε μόνο στην αγγλική γλώσσα λες και δεν μετρά το ελληνόφωνο εκκλησίασμά της, στην Επιτροπή για τη θέσπιση του καινούργιου συνταγματίου της, όπως έγραψε εκτενώς ο «Ε.Κ.» την 1η Φεβρουαρίου 2022
Κατ’ αρχήν ας πούμε δυο λόγια για το συνταγμάτιο ή καταστατικό αν προτιμάτε υπογραμμίζοντας πως δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα κείμενο πρακτικών κατευθυντήριων, οι οποίες λειτουργούν ως όροι και όρια διοίκησης της Αρχιεπισκοπής. Βέβαια οι όροι και τα όρια της λειτουργίας μιας τοπικής Εκκλησίας ορίζονται από το Ευαγγέλιο και την Παράδοση της Εκκλησίας.
Και κάτι άλλο ακόμα, η διοίκηση της Εκκλησίας είναι μία θυσιαστική προέκταση της Ευχαριστίας. Βέβαια αυτά είναι ακατανόητα πράγματα σήμερα και η πραγματικότητα είναι άλλη. Δυστυχώς η τοπική Εκκλησία όχι λίγες φορές από ιερός τόπος αγάπης και ενότητας, μετατρέπεται σε αρένα αντεγκλήσεων και αψιμαχιών σε σημείο που να διερωτάται κανείς μα είναι Εκκλησία αυτό το πράγμα; Είναι Σώμα Χριστού; Αυτό όμως είναι άλλο θέμα για άλλο άρθρο.
Όπως ήδη έχω γράψει στο παρελθόν το συνταγμάτιο ουσιαστικά είναι «δώρο» της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως και το χορηγεί ο Πατριάρχης και η Σύνοδος ως η Πρωτουργός Αρχή και κατ’ ακολουθία μπορούν να το τροποποιήσουν ή αναστείλουν ανά πάσα στιγμή, όπως άλλωστε έγινε και τον Οκτώβριο του 2020. Οσον αφορά τα αναγραφόμενα για «κατόπιν συνεννοήσεως και συναινέσεως» είναι απλώς καταπραϋντικά και κατασταλτικά και φυσικά δεν ισχύουν όπως άλλωστε φανερώθηκε και τώρα εν τη πράξει.
Στο αυτονόητο ερώτημα που εγείρεται: τότε προς τι όλος αυτός ο θόρυβος με τα ερωτηματολόγια, τις επιτροπές και υποεπιτροπές; η απάντηση βέβαια για τους γνωρίζοντες τα θέματα και τις διαδικασίες τους, είναι απλή: κατ’ αρχήν για λόγους εκτόνωσης και δεύτερον για να διασώζονται τα προσχήματα ότι υπάρχει και η συμμετοχή της Εκκλησίας. Θα ήταν βέβαια κωμικό να πιστέψει κάποιος ότι η ογδονταμελής επιτροπή είναι αντιπροσωπευτική της πλήθουσας Εκκλησίας της Αμερικής. Μη γένοιτο.
Εξηγώ λοιπόν πως η Αρχιεπισκοπή Αμερικής είναι Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου και πιο συγκεκριμένα μία από τις πολλές Επαρχίες του Θρόνου εν τω Εξωτερικώ όπως είναι οι Αρχιεπισκοπές Αυστραλίας, Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, Καναδά, οι Μητροπόλεις της Ευρώπης, Δωδεκανήσου κ.λπ. Αυτό σημαίνει ότι ο κατ’ εξοχήν Αρχιεπίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Αμερικής είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ή καλύτερα ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης, εξ’ ονόματος του οποίου συγκροτείται εκκλησιολογικώς και κανονικώς η Αρχιεπισκοπή. Γι’ αυτό όταν ιερουργούν οι ιεράρχες μνημονεύουν στο «εν πρώτοις μνήσθιτι» της Θείας Ευχαριστίας του ονόματός του λέγοντες «εν πρώτοις μνήσθητι Κύριε του Αρχιεπισκόπου και Πατριάρχου ημών Βαρθολομαίου όν χάρισαι ταις αγίαις Σου εκκλησίαις…». Επίσης, η ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών γίνεται εξ’ ονόματος του Οικουμενικού Πατριάρχη και αναγινώσκεται το επίσημο Πατριαρχικό Γράμμα.
Επειδή όμως ο Πατριάρχης δεν μπορεί να είναι παρών την ίδια στιγμή στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως, στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, Αυστραλίας, Καναδά, στις Μητροπόλεις, προτάσσει και προτείνει στη Σύνοδο έναν «εκπρόσωπό» του και η οποία τον εκλέγει για να ενεργεί τα της Επαρχίας του Θρόνου του εκ μέρους του, κι αυτός είναι ο Αρχιεπίσκοπος. Στη δική μας εδώ περίπτωση λόγω της γεωγραφικής ευρύτητας, των αποστάσεων και των πολλών ποιμαντικών αναγκών και απαιτήσεων έχουν συσταθεί οι κατά τόπους Μητροπόλεις, οι οποίες δεν είναι αυτόνομες, αλλά συγκροτούν τη μία ενιαία και αδιαίρετη Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Οι Μητροπολίτες με τον Αρχιεπίσκοπο συγκροτούν την Επαρχιακή Σύνοδο. Υπάρχει μ’ άλλα λόγια μία μορφή καταμερισμού ποιμαντικών και διοικητικών ευθυνών και ταυτόχρονα ένας τρόπος «ελέγχου» ώστε τίποτε να μην γίνεται «δίχα της γνώμης του πρώτου», αλλά και τίποτε να μην γίνεται «από τον πρώτον δίχα της γνώμης των πλειόνων».
Να σημειώσω εδώ πως στο παρελθόν είχα αρθρογραφήσει για την ανάγκη αλλαγής της διοικητικής δομής της Αρχιεπισκοπής και την απεμπόληση του Μητροπολιτικού Συστήματος όπως λειτουργούσε, διότι είτε θα έπρεπε να γινόταν σωστό και εκκλησιολογικώς ορθό, είτε να αποσοβηθεί βλέποντας και βιώνοντας την κατάρρευση επί Αρχιεπισκοπίας Δημητρίου, η οποία τελικά οδήγησε την Εκκλησία σε κατ’ άμφω πτώχευση.
Βέβαια η ελπίδα ήταν πως την οιακοστροφία της Αρχιεπισκοπής θα την αναλάμβανε κάποιος ο οποίος θα μελετούσε εκτενώς και ενδελεχώς τα θέματά της, και θα την στελέχωνε με ανθρώπους ικανούς, σωστούς και ισορροπημένους καθ’ όλα.
Η στόχευση για επιστροφή στην Ιακώβειο εποχή του μονισμού και της μονοκρατορίας για την οποία υπάρχει και σχετική ερώτηση στο ερωτηματολόγιο εγείρει πολλές ερωτήσεις. Είναι η σημερινή εποχή όμοια με εκείνης του Ιακώβου; Είναι οι ποιμαντικές, διοικητικές, κοινοτικές δομές και ανάγκες ταυτόσημες με εκείνης της εποχής; Κι ακόμα, αυτό που ερωτούν πολλοί έχοντες γνώση και γνώμη τόσο από την πλήθουσα Εκκλησία της Αμερικής όσο και από εν Φαναρίω Ιεράρχες: είναι ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος ένας άλλος Ιάκωβος;
Βλέπουν οι άνθρωποί μας, σκέπτονται, αξιολογούν και ερωτούν από τις μέχρι τώρα επιλογές του και μάλιστα σε νευραλγικές θεσμικές θέσεις κατά τα διαρρεύσαντα δυόμισι και πλέον χρόνια και απορούν.
Κι ακόμα ερωτούν, μπορεί να αφεθεί ελεύθερος και ανεξέλεγκτος να «ποιεί κατά το δοκούν», χωρίς αντίλογο, έλεγχο πεπραγμένων για τα διοικητικά και οικονομικά;
Κι ας υποθέσουμε ότι καταργούνται οι Μητροπόλεις έστω με τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα χωρίς «αυτονομία και υπερτιμία», με ποιο διοικητικό σχήμα θα αντικατασταθούν που να μπορεί να είναι λειτουργικό και εντός των Ορθόδοξων κανονικών και εκκλησιολογικών πλαισίων, αλλά και «ελεγκτικό» του Αρχιεπισκόπου, δηλαδή αυτό που λένε οι Αμερικανοί checks and balances;
Όσον αφορά τα περί σεβασμού και υπακοής στον Πατριάρχη, πολλοί αρχιερείς εκ Φαναρίου λέγουν πως περισσότερη υπακοή επιδεικνύουν στον Πατριάρχη οι αρχιερείς της Αμερικής, «οι ξένοι Αμερικανοί», παρά το σπλάχνο του Φαναρίου. Αναφέρουν μάλιστα συγκεκριμένο παράδειγμα πως του έχει υποδείξει ο Πατριάρχης πάλιν και πολλάκις, ακόμα και κατά την εδώ επίσκεψή του, να απομακρύνει κληρικό που κουβάλησε μαζί του, επειδή έχει ιδίαν πείρα ο Πατριάρχης των τακτικισμών του ανδρός, αλλά ο Ελπιδοφόρος επιδεικνύει ακατανόητη ανυπακοή στον Πατριάρχη, περιθάλποντας αυτόν τον κληρικό για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους.
