Οι εκδηλώσεις των «Λ΄ Παυλείων» συνεχίστηκαν το πρωί της Δευτέρας, 17ης Ιουνίου, στην αίθουσα «Μητροπολίτης Σταυροπηγίου Αλέξανδρος» στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά Βεροίας, όπου έλαβε χώρα η Ημερίδα Πνευματικών με θέμα: «Το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως».
Την ημερίδα, στην οποία συμμετείχαν οι κληρικοί που διακονούν με την άδεια και την ευλογία του Σεβασμιωτάτου το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως, προλόγισε και παρουσίασε ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς μας Μητροπόλεως Αρχιμ. Αθηναγόρας Μπίρδας, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Ποιμενάρχης μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων.
Προσκεκλημένοι ομιλητές ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος και ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κερνίτσης κ. Χρύσανθος, οι οποίοι μίλησαν για τη ζωή και το έργο του νέου Αγίου της Εκκλησίας μας, Οσίου Γερβασίου των Πατρών και έκαναν ιδιαίτερη αναφορά στο ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως μέσα από τον νέο Άγιο.
Ο Ποιμενάρχης μας κ. Παντελεήμων εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες του προς τους δύο Αγίους Αρχιερείς, τους απένειμε το μετάλλιο των Παυλείων, λέγοντας μεταξύ άλλων: Πρίν ἀπό δύο περίπου ἑβδομάδες, στό πλαίσιο τῶν Λ´ Παυλείων, πού ἔχουν φέτος ὡς γενικό θέμα «Ἡ λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας», ἡ Ἱερά μας Μητρόπολη εἶχε διοργανώσει καί πραγματοποιήσει τήν Ἡμερίδα τῶν ἱερέων. Καί τό θέμα της ἦταν «Λειτουργοί τοῦ Ὑψίστου».
Δέν ὑπάρχει βεβαίως καμία ἀμφιβολία ὅτι τό ὑψηλότερο ἔργο τό ὁποῖο ἀνεθέτει καί ἡ μεγαλύτερη τιμή τήν ὁποία προσφέρει ὁ Μέγας Ἀρχιερεύς Χριστός στόν χοϊκό ἄνθρωπο, τόν ὁποῖο ἐνδύει διά τοῦ Παναγίου Πνεύματος μέ τή χάρη τῆς ἱερωσύνης, εἶναι ὅτι τόν ἀξιώνει νά ἱερουργεῖ τῶν ἀχράντων καί φρικτῶν του μυστηρίων, νά τελεῖ τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, νά μεταδίδει σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ.
Εἶναι ὄντως μέγιστο τό μυστήριο καί μέγιστη ἡ τιμή καί ἡ χάρις, καθώς τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι «φάρμακον ἀθανασίας» καί μεταδίδεται «εἰς ζωήν αἰώνιον».
Σέ αὐτήν, τήν αἰώνιο δηλαδή ζωή, ἀποβλέπει ὅλο τό ἔργο καί ἡ διακονία τῆς Ἐκκλησίας ,καί σέ αὐτήν προσπαθεῖ νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο μέ τή λειτουργική ζωή καί μέ τά ἱερά της μυστήρια ἡ Ἐκκλησία μας. Ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι καί τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως.
Ἡ σημασία καί ἡ σπουδαιότητά του γίνεται προφανής ἀπό τό γεγονός ὅτι εἶναι τό μόνο ἀπό τά ἱερά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας, τό ὁποῖο δέν μπορεῖ νά τελεῖ ὁ κάθε ἱερέας, ἀλλά χρειάζεται ἡ ἄδεια τοῦ Ἐπισκόπου καί ἡ εἰδική χειροθεσία καί εὐχή τήν ὁποία ἔχει καθιερώσει ἡ Ἐκκλησία μας. Καί αὐτό συμβαίνει γιατί μέσα στό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως τελεσιουργεῖται, μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πάντοτε, τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κάθε ἀνθρώπου.
Ὁ ἄνθρωπος πού προσέρχεται στό μυστήριο εἰσφέρει τή μετάνοιά του, τήν εἰλικρινῆ ἐξομολόγηση τῶν πράξεων καί τῶν λογισμῶν του, καί θά μποροῦσε καί μόνη αὐτή νά τοῦ δώσει τήν ἄφεση. Ὅμως τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως ἔχει καί μία ἄλλη παράμετρο. Kαί αὐτή εἶναι ὅτι δι᾽ αὐτῆς ὁ πνευματικός δέν καθοδηγεῖ μόνο τήν ψυχή στήν ἀληθινή μετάνοια ἀλλά καί τήν θεραπεύει ἀπό τά τραύματα καί τίς πληγές πού ἀφήνει πολλές φορές ἡ ἁμαρτία καί ἀκόμη καθοδηγεῖ τόν ἄνθρωπο, πάντοτε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά ἀντιμετωπίζει τούς πειρασμούς καί νά ἀποφεύγει τίς παγίδες τοῦ πονηροῦ, προκειμένου νά αὐξάνεται πνευματικά «εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτριον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ», ὅπως γράφει ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος.
Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι μέσα στό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως τελεσιουργεῖται τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κάθε ἀνθρώπου, τῆς κάθε ψυχῆς, διά τοῦ πνευματικοῦ. Φυσικά δέν σώζει ὁ πνευματικός τόν ἄνθρωπο. Ἡ θεία χάρη τοῦ Θεοῦ τόν σώζει, ἀλλά ὁ πνευματικός ἔχει εὐθύνη ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πῶς διαχειρίζεται αὐτή τή χάρη, ὥστε νά βοηθήσει τήν ψυχή νά προσεγγίσει τόν Θεό καί ὄχι νά ἀπομακρυνθεῖ ἀπό Αὐτόν.
Γι᾽ αὐτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Χρειάζεται προσευχή. Χρειάζεται διάκριση. Χρειάζεται καί προσωπικός ἀγώνας, ὥστε νά μπορεῖ ὁ πνευματικός νά καταλάβει τό πρόβλημα τῆς κάθε ψυχῆς, νά κατανοήσει τήν ψυχοσύνθεσή της καί νά βρεῖ τόν τρόπο νά τήν βοηθήσει. Δέν εἶναι ζήτημα αὐστηρότητος ἤ ἐπιεικείας, δέν εἶναι ζήτημα ἐφαρμογῆς τῶν κανόνων τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά εἶναι θέμα διακρίσεως καί συνέσεως, πῶς θά χειρισθεῖ ὁ πνευματικός τήν κάθε ψυχή, ὥστε νά μπορέσει νά τήν βοηθήσει γιά νά προχωρήσει στήν ἐν Χριστῷ ζωή καί ἐν τέλει στή σωτηρία.
Ἡ σωτηρία δέν εἶναι μία «μαζική» ὑπόθεση. Κάθε ἄνθρωπος εἶναι διαφορετικός, εἶναι μοναδικός. Καί αὐτή τή μοναδικότητά του καλούμεθα καί ἐμεῖς ὡς πνευματικοί νά σεβασθοῦμε ἀλλά καί νά ἀξιοποιήσουμε γιά τή σωτηρία του, μέ τή χάρη, ἐπαναλαμβάνω, τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία, ὅπως λέμε καί στή θεία Λειτουργία, ἐνεργεῖ «κατά τήν ἑκάστου ἰδίαν χρείαν».
Αὐτή ἡ θεία χάρη ἐνεργεῖ καί στόν πνευματικό, προκειμένου νά κατευθύνει ὀρθά τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, ἐνεργεῖ ὅμως καί κατά τή δική του πνευματική κατάσταση καί προσπάθεια. Ἐάν ἐμεῖς εἴμαστε ἀδιάφοροι στή ζωή μας ἤ ἀδιάφοροι ἀπέναντι στό μυστήριο ἤ ἐάν δέν σεβόμεθα τήν ψυχή πού ἔχουμε ἐνώπιόν μας καί τήν ὑποτιμοῦμε ἤ ἀκόμη ἐάν πιστεύουμε γιά τόν ἑαυτό μας ὅτι ἔχουμε φθάσει σέ μέτρα ἁγιότητος καί ἀντί νά διακονοῦμε τό μυστήριο κατά τό πρότυπο τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου, ἀντιμετωπίζουμε τούς ἀνθρώπους ὡς αὐστηροί καί ἄτεγκτοι κριτές καί φερόμεθα βασιλικώτερα τοῦ βασιλέως Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἀντιμετώπιζε καί τούς μεγαλύτερους ἁμαρτωλούς μέ συμπάθεια καί ἐπιείκεια, τότε ἐμποδίζουμε καί τή θεία χάρη νά ἐνεργήσει πρῶτα σέ ἐμᾶς, γιά νά μᾶς φωτίσει, καί κατ᾽ ἐπέκταση ἐνδεχομένως καί στόν ἐξομολογούμενο.
Ὅλοι ἔχουμε ἀκούσει περιστατικά γιά κληρικούς τόσο στόν κόσμο ὅσο καί στό Ἅγιο Ὄρος, οἱ ὁποῖοι εἶχαν φήμη καλῶν πνευματικῶν, καί στούς ὁποίους πολλοί ἔστελναν ἀνθρώπους πού χρειαζόταν οὐσιαστική βοήθεια. Ἔχουμε ἀκούσει ἴσως καί γιά κάποιες ἄλλες περιπτώσεις, στίς ὁποῖες πνευματικοί εἶχαν ἀπογοητεύσει ἀνθρώπους μέ τήν ἀψυχολόγητη, θά ἔλεγα, καί ἀνελεήμονα στάση τους.
Διότι, καί αὐτό τό γνωρίζουμε ὅλοι, τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως δέν εἶναι ἡ μέλλουσα κρίση, δέν εἶναι γιά νά ἐξουθενώνουμε τόν ἄνθρωπο γιά ὅ,τι καί ἐάν ἔχει κάνει, ἀλλά γιά νά τόν βοηθήσουμε νά ἀλλάξει ζωή, νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τό πάθος ἤ τήν ἀδυναμία πού τόν ὁδηγεῖ στήν πτώση καί τήν ἁμαρτία, καί νά ξεφύγει ἀπό αὐτήν μέ τή συνειδητή μετάνοια καί τόν προσωπικό του ἀγώνα.
Τά τελευταῖα χρόνια τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο ἔχει ἀναγράψει στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας πολλούς συγχρόνους ἁγίους. Ἁγίους πού ἔζησαν καί διακόνησαν ἄλλοι ἀπό αὐτούς στόν κόσμο, ὅπως ὁ ὅσιος Πορφύριος, ὁ ὅσιος Εὐμένιος καί πρόσφατα ὁ ὅσιος Γερβάσιος Παρασκευόπουλος, ἄλλοι σέ μονές τῆς Ἑλλάδος, ὅπως ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Τσαλίκης ἀλλά καί ὁ ἅγιος Πορφύριος, καί ἄλλοι στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπως ὁ ἅγιος Παΐσιος, ὁ ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης καί ὁ ἅγιος Γεράσιμος ὁ Ὑμνογράφος.
Πολλοί ἀπό αὐτούς ἦταν πνευματικοί καί οἱ ἄλλοι ἦταν Γέροντες, πού δεχόταν ὅμως ἀνθρώπους καί συζητοῦσαν μαζί τους θέματα πνευματικά καί τούς συμβούλευαν. Καί δέν εἶναι καθόλου τυχαῖο, ὅτι παρότι ὅλοι ἦταν μεγάλοι ἀσκητές, ἰδιαίτερα αὐστηροί μέ τόν ἑαυτό τους, «βιαστές», κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου, τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἀντιμετώπιζαν τούς ἀνθρώπους πού τούς πλησίαζαν εἴτε γιά νά ἐξομολογηθοῦν εἴτε γιά νά τούς συμβουλευθοῦν μέ μεγάλη συγκατάβαση, μέ πολλή ἀγάπη καί μέ μεγάλη διάκριση. Ὑπάρχουν ἄπειρες μαρτυρίες καί περιστατικά πού θά μποροῦσε νά ἀναφέρει κανείς καί γι᾽ αὐτούς τούς συγχρόνους ἁγίους ἀλλά καί γιά ἄλλους πού μπορεῖ νά μήν ἁγιοκατατάχθηκαν, εἶναι ὅμως γνωστοί γιά τήν ἁγιότητά τους καί τήν προσφορά τους στούς ἀνθρώπους καί στήν Ἐκκλησία ὡς διακριτικοί καί φωτισμένοι πνευματικοί.
Γιατί συμβαίνει αὐτό; Διότι, ὅπως εἶπα καί προηγουμένως, ἡ θεία χάρη ἐνεργεῖ στίς ψυχές αὐτῶν πού ἀγωνίζονται, αὐτῶν πού ἐπιτελοῦν τή διακονία, τήν ὁποία τούς ἐμπιστεύθηκε ἡ Ἐκκλησία, καί ἐν προκειμένῳ τή διακονία τοῦ μυστηρίου τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως μέ φόβο Θεοῦ, μέ τή συναίσθηση ὅτι γιά κάθε ψυχή πού προσέρχεται στό μυστήριο καί ἐξομολογεῖται ἔχουμε εὐθύνη καί θά δώσουμε λόγο στόν Θεό κατά τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως.
Μπορεῖ ἐμεῖς νά μήν διαθέτουμε τήν ἁγιότητα πού εἶχαν οἱ ἅγιοι πού προανέφερα, ἀλλά, ἐάν ἐπιτελοῦμε συνειδητά τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως καί θέλουμε νά βοηθήσουμε τίς ψυχές καί προσευχόμεθα καί παρακαλοῦμε τόν Θεό νά μᾶς βοηθήσει νά ἀνταποκριθοῦμε στή διακονία αὐτή πρός σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, τότε ἡ θεία χάρη «ἡ πάντοτε τά ἀσθενῆ θεραπεύουσα καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα», θά θεραπεύσει καί τή δική μας ἀσθένεια καί θά ἀναπληρώσει καί τίς δικές μας ἐλλείψεις, προκειμένου νά βοηθηθοῦν οἱ ἄνθρωποι.
Οἱ ἅγιοι ὅμως ἦταν ἄριστοι πνευματικοί καί γιά ἕναν ἀκόμη λόγο. Ἔφθασαν στήν ἁγιότητα, γιατί ἀγωνίσθηκαν, δοκιμάσθηκαν, ἀντιμετώπισαν πειρασμούς, ἀντιμετώπισαν πόλεμο ἀπό τόν διάβολο ἀκόμη καί σῶμα μέ σῶμα, ὅπως ἔλεγε ὁ ὅσιος Γεράσιμος ὁ Ὑμνογράφος. Γνώριζαν τίς παγίδες πού στήνει στούς ἀνθρώπους ὁ πονηρός ἀπό προσωπική ἐμπειρία. Καί ὅπως ἕνας καλός ὁδηγός εἶναι σέ θέση νά ὁδηγήσει στήν κορυφή τοῦ βουνοῦ μέσα ἀπό δύσβατα μοναπάτια, στά ὁποῖα κάθε ἄλλος θά χανόταν, τόν ὁδοιπόρο, ὅπως ἕνας καλός πλοηγός μπορεῖ νά ὁδηγήσει μέ ἀσφάλεια ἕνα σκάφος, ὥστε νά ἀποφύγει τούς σκοπέλους καί νά μήν πέσει σέ ξέρες, γιατί ὁ ἴδιος ἔχει κάνει πολλές φορές τή διαδρομή καί γνωρίζει ὅλες τίς λεπτομέρειες, ἔτσι καί ἕνας πνευματικός, πού ἔχει ὁ ἴδιος ἀγωνισθεῖ καί ἔχει ἐμπειρία πνευματική, μπορεῖ νά βοηθήσει ἀποτελεσματικότερα τούς ἀνθρώπους. Καί αὐτό ἰσχύει καί μέ τούς συγχρόνους ἁγίους μας.
Ἕναν ἀπό αὐτούς, πού διακρίθηκε καί ὡς πνευματικός θά ἔχουμε τή χαρά νά γνωρίσουμε περισσότερο σήμερα καί νά διδαχθοῦμε ὅλοι ἀπό τή ζωή καί τό ἔργο του. Εἶναι ἕνας ἀπό τούς νεωτέρους ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Γερβάσιος τῶν Πατρῶν, γιά τόν ὁποῖο θά μᾶς ὁμιλήσουν σήμερα οἱ δύο ἐκλεκτοί, ἀγαπητοί καί σεβαστοί ὁμιλητές μας, τούς ὁποίους καί καλωσορίζω μέ πολλή τιμή καί ἀγάπη στή Βέροια, στήν Ἱερά Μητρόπολή μας καί στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Δοβρᾶ, καί τούς εὐχαριστῶ ἀπό καρδίας θερμότατα γιά τήν παρουσία τους καί στήν Ἡμερίδα τῶν πνευματικῶν ἀλλά καί τό ἀπόγευμα στήν Ἑσπερίδα πού εἶναι ἀφιερωμένη στόν ὅσιο Γερβάσιο.
Καλωσορίζω, λοιπόν, καί εὐχαριστῶ τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πατρῶν κ. Χρυσόστομο, ὁ ὁποῖος κίνησε καί ὅλη τή διαδικασία γιά τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ ἁγίου Γερβασίου, καί τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Κερνίτσης Χρύσανθο, βοηθό ἐπίσκοπο τοῦ Ἁγίου Πατρῶν, οἱ ὁποῖοι θά μᾶς μιλήσουν γιά τόν ἅγιο Γερβάσιο.