Μια ευχάριστη έκπληξη μάς περίμενε, επισκεπτόμενοι το κοινοτικό καφενείο του χωριού Ραβενή Φιλιατών Θεσπρωτίας, που προσφέρει και ποιοτικό φαγητό (έτσι λένε όσοι έχουν δοκιμάσει  τα εξαιρετικά εδέσματα, που σερβίρονται).

Στον περιποιημένο εσωτερικό του χώρο, διαπιστώσαμε ό,τι λειτουργεί παράλληλα και ένα μουσείο με δεκάδες αντικείμενα, καθώς και παλιές φωτογραφίες, όλα προερχόμεα από το ίδιο το χωριό. Αλλά και σε μια άκρη της αυλής του καφενείου υπάρχουν εκθέματα.

Και, πραγματικά, σου δίνουν τα εκθέματα (αντικείμενα από το σπίτι και την αγροτική ζωή κατά κύριο λόγο) την εικόνα του παλαιού χωριού, με τις παραδόσεις του, τα ήθη του, τα έθιμά του.

Σε διακτινίζουν σε αλλοτινούς καιρούς και ανοίγουν ένα παράθυρο στο λαογραφικό μας πλούτο, μια πρόσβαση στο πνεύμα της παλιάς εποχής, είναι ένα κλειδί, για να ξεκλειδώσεις παρελθόν και να πορευτείς με ασφάλεια σε νέες τάσεις και ιδέες.

Πώς διαμορφώθηκε αυτό το αποτέλεσμα; Η πρεσβυτέρα του αλησμόνητου ιερέα π. Γεωργίου Τζώρτζη, μας εξηγεί ότι είναι αποτέλεσμα του αγώνα για την ανάδειξη του χωριού του τού παπά συζύγου της, που έχει φύγει πρόωρα από τη ζωή, και ιδέα του γιου τους Βαγγέλη Τζώρτζη, που διαχειρίζεται το καφενείο.

Ο μακαριστός παπα Γιώργης, για πολλά χρόνια πρόεδρος της κίνησης “Καθαρός Καλαμάς”, που στοχεύει στην προστασία και στην ανάδειξη του ποταμιού, το οποίο διασχίζει τη Θεσπρωτία, συγγραφέας δύο βιβλίων, “Ήπειρος κρένω μάνα μου” και “Μεσελέδες” (αυτό κυκλοφόρησε την επόμενη ημέρα του θανάτου του),  στην ουσία πρόκειται για πρωτότυπες λαογραφικές και ηθογραφικές εργασίες, που διασώζουν τη ντοπολαλιά της Ηπείρου, τη γλώσσα της ψυχής των Ηπειρωτών, όπως έλεγε ο ίδιος, συνέλεξε με πολύ μεράκι, με πολύ ζήλο, με πολύ συναίσθημα τα αντικείμενα.

Και η συλλογή, που επί χρόνια συγκέντρωνε, και τώρα εκτίθεται στο καφενείο του χωριού,  με πρωτοβουλία του γιού του Βαγγέλη, ο οποίος φροντίζει να αυξηθούν τα εκθέματα,  προέκυψε από την αγωνία του και την προσπάθειά του να διασώσει ό,τι μπορεί από την πολιτισμική κληρονομιά του χωριού του, διατηρώντας ταυτόχρονα ζωντανή και την ιστορία του.

Πίστευε, και σωστά το πίστευε κατά τη γνώμη μας, ότι μόνο με την επιστροφή στις ρίζες μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, που τόσο ανάγκη έχουμε σήμερα.

Στο ιδιότυπο αυτό μουσείο, που καθημερινά περνά κόσμος, αφού η βασική του λειτουργία είναι αυτή του καφενείου, φιλοξενούνται στους τοίχους του, καλά ταξινομημένα, αλλά και εξωτερικά, αγροτικά εργαλεία (αλέτρι κ. ά.), οικιακά σκεύη υφαντά, κτηνοτροφικά είδη (Κάπα, γκλίτσες, γκιούμια, κάδες κτλ), διάφορα άλλα είδη (σύνεργα, συσκευές κλπ.), αλλά και φωτογραφικό αρχείο.

Τα εκθέματα αυτά μας θυμίζουν τη μεγάλη πρόκληση των καιρών, που προέρχεται από την επιταγή του παρελθόντος, να οδηγηθούμε σ’ ένα πνεύμα γνήσιας δημιουργικότητας.

Βλέποντάς τα σκέφτεσαι ότι δεν ανήκεις σ’ εκείνους, που εμβρόντητοι από τα… θαύματα της σημερινής ψηφιακής επανάστασης, πιστεύουν ότι τα προβλήματά μας έχουν πια λυθεί ή θα λυθούν γρήγορα με τους “ηλεκτρονικούς εγκεφάλους”.

Αλλά ούτε και στους αντίποδές τους, που ενώ μεταχειρίζονται το διαδίκτυο, οδύρονται για την ερήμωση της ψυχής, που φέρνει η διάδοσή του.

Τα παλιά αντικείμενα, η παλιά ζωή, που πολλοί νοσταλγούν, παρά τις στερήσεις της, δεν αρνείται από τη μια την μετ-έξελιξή της, μέσω των καινούργιων πραγμάτων, που μπήκαν πλέον στην καθημερινότητά μας, και της άνοιξαν ορίζοντες, που επιτρέπουν στη δραστηριότητα του ανθρώπου να αναπτυχθεί. Εκείνο, που αρνείται είναι η παράδοση άνευ όρων και το να αφεθούμε απεριόριστα,  χωρίς προβληματισμό και αντίσταση στη νέα πραγματικότητα.

Ο άνθρωπος σήμερα πρέπει να κρατήσει, όπως γινόταν άλλοτε, τα δημιουργήματά του υπό τον έλεγχό του και να μη γίνει έρμαιό τους.

Αυτό θα το κατορθώσουμε εάν απέναντι στον καταιγισμό της προόδου, τολμήσουμε και στερεώσουμε ακόμη περισσότερο την ανθρωπιά μας, μια ανθρωπιά, που αποπνέει ο τρόπος ζήσης του παρελθόντος.