ΠΗΓΗ:Μανούσος Κλάδος
Σε ένα σημείο με πανοραμική θέα στο Αμάρι, βρίσκεται η Μονή Αγίου Αντωνίου Βένι, κοντά στην Παντάνασσα και στις Βολεώνες.
Αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Αρκαδίου γι’ αυτό αν και βρίσκεται στα γεωγραφικά όρια της επαρχίας Αμαρίου, υπάγεται εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Η ονομασία «Βένι» στην κρητική διάλεκτο σημαίνει «ανηφόρα». Το Μετόχι ονομάστηκε έτσι επειδή για να φθάσει κανείς σε αυτό πρέπει να ανηφορίσει στην κορυφή του λόφου Βένι, όπου είναι κτισμένο.
Αυτή την ανηφόρα, περπάτησαν και οι προσκυνητές της περασμένης Κυριακής, για να τιμήσουν τον Άγιο Αντώνιο, στο σπηλαιώδες καθολικό του μικρού μοναστηριού, το οποίο σήμερα έχει εγκαταλειφτεί και παραδοθεί στη φθορά του χρόνου.
Η εικόνα, η οποία αντικρίζει ο σύγχρονος επισκέπτης στον ιερό και ιστορικό αυτό χώρο δημιουργεί συναισθήματα θλίψης.
Το μοναστηριακό συγκρότημα βρίσκεται σε εξαιρετικά κακή κατάσταση με τοίχους και σκέπες αλλού να έχουν φθαρεί και αλλού να έχουν πέσει στο έδαφος.
Η έλλειψη συντήρησης είναι εμφανής ακόμα και στην αυλή του μοναστηριού, όπου γίνεται καταφανές από τα περιττώματα των ζώων, ότι «καθημερινός επισκέπτης» είναι τα κοπάδια από τα αιγοπρόβατα που βοσκούν στους λόφους και τα βουνά της περιοχής.
Είναι κρίμα, ένα τόσο σπουδαίο μνημείο του Αμαρίου να παρουσιάζει σήμερα αυτή την κακή κατάσταση ενώ θα μπορούσε να συνεχίζει να αποτελεί χώρο προσευχής και ιστορικό τεκμήριο της μακραίωνης ορθόδοξης εκκλησιαστικής παράδοσης και του πολιτισμού του τόπου μας.
«Η ΠΝΥΚΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ»
Χτισμένο σε περίοπτη θέση με μοναδική θέα τον Ψηλορείτη και την επαρχία Αμαρίου, το Μοναστήρι στον λόφο Βένι φαίνεται, ότι χρησιμοποιήθηκε από τη Μινωική εποχή ως λατρευτικό σπήλαιο.
Μέσα στον αρκετά βαθύ σπηλαιώδη ναό, που χωρίζεται σε δυο τμήματα υπάρχει αγίασμα, το οποίο συγκεντρώνεται σε παλιές εντυπωσιακές πήλινες λεκάνες, από τους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες που κοσμούν το εσωτερικό του και δημιουργούν δέος από την ομορφιά τους.
Σε άλλο τμήμα φυλάσσονται οστά μοναχών παλαιότερων εποχών.
Η παράδοση θέλει στον χώρο του σπηλαίου να διατηρείται η αρχαία συνήθεια με τους αγρότες – επισκέπτες να προσφέρουν στον ιερέα λαχανικά ή αυγά προκειμένου να τα αγιάσει.
Στο λιθόστρωτο καλντερίμι που οδηγεί στη μονή βλέπουμε κρήνες με τρεχούμενο νερό ενώ υπάρχουν πολλά πλατάνια που προσφέρουν τη σκιά τους.
Ένα από αυτά ήταν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας ο χώρος συνάντησης των προεστών και των δημογερόντων, οι οποίοι και ελάμβαναν σημαντικές αποφάσεις.
Για αυτό και ονομάστηκε «Πνύκα της Κρήτης». Ήταν άλλωστε η συγκεκριμένη δράση αφορμή, που το μοναστήρι πυρπολήθηκε και κατακάηκε επανειλημμένως από τα Τουρκικά στρατεύματα.
Στον εξωτερικό χώρο του σπηλαίου υπάρχει περίβολος με κελιά και οι ιστορικές πηγές αποδεικνύουν, ότι η κτίση του μοναστηριού ανάγεται χρονικά στην Βυζαντινή εποχή ενώ στην εποχή των Βενετών, η Μονή υπήρξε έδρα της οικογένειας των επαναστατών Χορτάτζηδων.
Κεντρικό στοιχείο του Ιερού Χώρου είναι ο σπηλαιώδης Ναός του Αγίου Αντωνίου, που προϋπήρξε του Μοναστικού κτιριακού συγκροτήματος, το οποίο και εκτείνεται στον επιμήκη περίβολο.
Οι μοναχοί, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν κατά καιρούς στο Βένι, φαίνεται, ότι αναγκάστηκαν να διαμορφώσουν μικρές αναβαθμίδες μπροστά από το σπήλαιο για να χτίσουν τα κελιά τους αξιοποιώντας μάλιστα τα σπηλαιώδη κοιλώματα των βράχων. Το ίδιο ισχύει και για τους κοινόχρηστους χώρους.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ
Ο Νίκος Ψιλάκης, στο δίτομο έργο του «Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης» αναφέρει, ότι η παράδοση θέλει την Μονή Αρκαδίου να ίδρυσαν μοναχοί από το Βένι ενώ εκεί μόναζε ο ιστορικός ηγούμενος του Αρκαδίου Κλήμης Χορτάτζης αλλά και ο αδελφός του Βησσαρίωνας.
Ο περιηγητής Spart έχει καταγράψει στο σημείο αυτό ένα Γενοβέζικο φρούριο ενώ ο Στέφανος Βυζάντιος έχει υποστηρίξει ότι εκεί υπήρξε η αρχαία πόλη Βήνη.
Η πιο παλιά σωζόμενη μαρτυρία είναι σε νοταριακό έγγραφο του 1627 που καταδεικνύει ότι τότε ήταν ανεξάρτητο μοναστήρι αλλά από την Τουρκοκρατία ήταν καταγεγραμμένο μετόχι του Αρκαδίου.
Φαίνεται δε, ότι δεν υπήρχαν μόνιμοι μοναχοί εκεί αλλά απεσταλμένοι ανά περιόδους της Μονής Αρκαδίου για να φροντίζουν τα κτίρια και την περιουσία.
Τέλος , ο Παύλος Βλαστός εμπλέκει το δάσος στο Βένι, το οποίο «αγκαλιάζει» το Μοναστήρι και διαμορφώνει ένα εξαιρετικό φυσικό τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς, με παραδόσεις σχετικά με νεράιδες.
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΣ
Η Μονή στο Βένι, το μοναδικό μοναστηριακό συγκρότημα του Αμαρίου, με το σπουδαίο παρελθόν, μπορεί και πρέπει να αναστηλωθεί. Οι αρμόδιες αρχές, οφείλουν να διασώσουν και να αξιοποιήσουν το μνημείο.
Για το λόγο αυτό, θα απευθύνουμε ερώτηση στους αρμόδιους των τοπικών θεσμικών οργάνων και στην τοπική Μητρόπολη, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί η κοινωνία και οι εκπρόσωποι της με πρόταση μας να ξεκινήσει μια προσπάθεια διάσωσης του μνημείου.
Έχουμε πολύ σημαντικά παραδείγματα από τις επαρχίες του Μυλοποτάμου με τις Μονές Χαλέπας, Βωσσάκου και Αττάλης αλλά και Αγίου Βασιλείου με την Μονή Κισσού. Γιατί όχι και με την Μονή στο Βένι;
