Ιεράρχες ανά την Ελλάδα λαμβάνουν θέση υπέρ του συλλαλητηρίου της Αθήνας για την Μακεδονία στις 4 Φεβρουαρίου. Πριν από μερικές ημέρες ο Μητροπολίτης Σπάρτης Ευστάθιος έκανε σχετικό κάλεσμα, ενώ σήμερα κάτι αντίστοιχο έπραξε από άμβωνος και ο Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας.

Αναλυτικά το κήρυγμα του Σεβασμωτάτου…

1. Με την αρχή του Τριωδίου, αδελφοί μου χριστιανοί, συνεχίζουμε τα διακοπέντα δογματικά κηρύγματά μας. Το παν, χριστιανοί μου, είναι η πίστη μας, στην οποία πρέπει να μαθητευθούμε καλά και να την εκδηλώνουμε με έργα καλά στην ζωή μας.
Στην σειρά των μαθημάτων μας βρισκόμαστε στο δόγμα της Αγίας Τριάδος. Λέγαμε ότι κατά την ορθόδοξη πίστη μας ο Θεός είναι ένας κατά την ουσία, αλλά είναι τρία πρόσωπα. Είναι τριαδικός στις υποστάσεις, γιατί το πρόσωπο λέγεται και υπόσταση. Και είπαμε στο προηγούμενο μάθημά μας ότι η πίστη μας αυτή για τον Τριαδικό Θεό λέγεται σε πολλά χωρία και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη.

2. Προχωρούντες στο σημερινό μας κήρυγμα λέγουμε ότι το καθένα από τα τρία πρόσωπα της θεότητας είναι ο όλος Θεός. Θεός ο Πατέρας, Θεός ο Υιός, Θεός και το Άγιο Πνεύμα. Όχι δηλαδή ότι το κάθε πρόσωπο έχει ένα μέρος της θεότητας και τα τρία μαζί έπειτα αποτελούν τον ένα Θεό, αλλά το κάθε πρόσωπο είναι όλος ο Θεός. Για την θεότητα του Πατέρα λέγουν μύρια τόσα χωρία της Αγίας Γραφής, και της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Την θεότητα του Υιού και του Αγίου Πνεύματος η Αγία Γραφή την εκφράζει με το να αποδίδει στα πρόσωπα αυτά ιδιότητες, που αρμόζουν μόνο στον Θεό, όπως: Την αιωνιότητα, την αγιότητα, την παντοδυναμία, την παγγνωσία και την πανταχού παρουσία.1 Και την θεότητα πάλι του Υιού και του Αγίου Πνεύματος την εκφράζει η Αγία Γραφή με το να αποδίδει στα πρόσωπα αυτά θεία έργα και τιμή, όπως την δημιουργία του κόσμου και την σωτηρία των ανθρώπων και την λατρευτική προσκύνηση από όλους.2 Αλλά έχουμε και χωρία στην Αγία Γραφή στα οποία αναφέρεται ρητώς η ονομασία «Θεός» και για τον Υιό και για το Άγιο Πνεύμα. Για τον Υιό, τον Ιησού Χριστό, αναφέρω μόνο τον λόγο του αποστόλου Παύλου, «Θεός εφανερώθη εν σαρκί».3 Ο λόγος αυτός λέγεται για τον Υιό του Θεού, γιατί αυτός εσαρκώθη. Και για το Άγιο Πνεύμα αναφέρω τον λόγο του αποστόλου Πέτρου προς τον Ανανία, όπου του λέγει ότι, με το να πεί ψέμα προς το Άγιο Πνεύμα, είπε ψέμα στον Θεό. «Ουκ εψεύσω ανθρώποις, αλλά τω Θεώ» (Πραξ. 5,4). Εδώ το Άγιο Πνεύμα ονομάζεται Θεός. Αλλά έχουμε και πολλά χωρία στην Καινή Διαθήκη, στα οποία το Άγιο Πνεύμα αναφέρεται ως ιδιαίτερο πρόσωπο μαζί με τα άλλα θεία πρόσωπα, τον Πατέρα και τον Υιό. Λόγου χάριν, αναφέρω τον πασίγνωστο λόγο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού προς τους μαθητές Του, «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,19).4
3. Η θεότητα του Υιού, του Ιησού Χριστού, προέρχεται από τον Πατέρα με την γέννηση,5 η δε θεότητα του Αγίου Πνεύματος προέρχεται από τον Πατέρα πάλι, με την εκπόρευση.6 Ο Θεός Πατέρας είναι η αρχή και πηγή της θεότητας. Έχουμε πεί ότι και τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος έχουν την ίδια και την αυτήν θεία Ουσία. Και η ενότητα αυτή της θείας ουσίας στα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος έχει δύο χαρακτηριστικά: (α) Αποκλείει το ένα πρόσωπο να υποτάσσεται στο άλλο7 και (β) και τα τρία πρόσωπα δρούν μαζί προ τα έξω και όχι μεμονωμένα. Την υπόταξη του ενός προσώπου στο άλλο την αποκλείουν τα χωρία εκείνα της Καινής Διαθήκης που ομιλούν για την ισότητα των Τριών προσώπων, όπως, λόγου χάριν, ο λόγος του Χριστού προς τον Πατέρα Του, «τα εμά πάντα σα εστί και τα σα εμά» (Ιωάν. 17,10).8 Την κοινή δε εξωτερική ενέργεια των τριών προσώπων της θεότητας, την δηλώνουν εκείνα τα χωρία στα οποία λέγεται, «α αν εκείνος (ο Πατήρ) ποιή, ταύτα και ο Υιός ομοίως ποιεί» (Ιωάν. 5,19. Βλ. και 5,26). Όμως, παρά το ότι η εξωτερική ενέργεια της θεότητας είναι κοινή και στα τρία πρόσωπα, σαν προιόν της μιάς θελήσεως του Θεού, κάθε πρόσωπο έχει κάποια ιδιαίτερη ενέργεια. Το ιδιαίτερο του Πατέρα είναι το ότι είναι «ο εξ ου τα πάντα». Δηλαδή, είναι ο δημιουργός του κόσμου και ο αίτιος της απολυτρώσεως, καθόσον το σχέδιο της δημιουργίας και της απολυτρώσεως το εσχεδίασε προαιωνίως ο Πατέρας, αλλά το ετέλεσε κατά το πλήρωμα του χρόνου διά του Υιού.9 Ο Υιός είναι ο «δι᾽ ου τα πάντα εγένετο» και μάλιστα η απολύτρωση των ανθρώπων.10 Και το Άγιο Πνεύμα είναι ο «εν ω τα πάντα εγένετο». Είναι η ζωογόνος αρχή του αγιασμού. Τελειοί πάσα ενέργεια του Πατρός και του Υιού και ιδιαίτερα ετοιμάζει την απολύτρωση των ανθρώπων, αφού το Άγιο Πνεύμα ελάλησε διά των Προφητών και διά του Αγίου Πνεύματος έγινε η γέννηση και η χρίση του Κυρίου Ιησού Χριστού. Το Άγιο Πνεύμα πάλι τελειοί το έργο της σωτηρίας με το να οικειοποιεί στους ανθρώπους τα αγαθά της σταυρικής θυσία του Χριστού και να αγιάζει αυτούς συνδέοντάς τους με τον Πατέρα και τον Υιό.11 Θα πρέπει όμως να πούμε και μάλιστα να τονίσουμε ότι η αυτή η ιδιαίτερη, όπως την είπαμε, ενέργεια κάθε προσώπου της Αγίας Τριάδος δεν πρέπει να θεωρηθεί διηρημένη, σαν, δηλαδή, κάθε πρόσωπο να ενεργεί μεμονωμένα, γιατί, όπως είπαμε, οι εξωτερικές αυτές θείες ενέργειες προέρχονται από την μία βούληση της θεότητας. Την κοινή προς τα έξω ενέργεια των προσώπων της Αγίας Τριάδος, την «οικονομική» Τριάδα, όπως την λέγουν οι θεολόγοι, την εκφράζει αυτός ο ωραίος λόγος του αγίου Αθανασίου: «Ο Πατήρ, δι᾽ Υιού, εν Πνεύματι Αγίω ποιεί τα πάντα»12
Αλλά θα συνεχίσουμε στο επόμενο κήρυγμά μας.

Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

Χριστιανοί μου! Είμαστε ενάντιοι στην αναιδή απαίτηση των Σκοπίων να μας πάρουν για το κρατίδιό τους το όνομα της Μακεδονίας μας. Το σχέδιό τους είναι πολύ πονηρό και δόλιο. Σχέδιο ενάντιο και προς την Εκκλησία μας και όχι μόνο προς την πατρίδα μας. Γι᾽ αυτό όλοι στο συλλαλητήριο των Αθηνών στο Σύνταγμα στις 4 Φεβρουαρίου, ώρα 14:00. Όλοι, κλήρος και λαός.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Για τον Ιησού Χριστό βλ. Ιωάν. 1,1-2. Α´ Πετρ. 3,22. Εβρ. 1,8. 7,26. Ιωάν. 2,25. 21,17. Περί του Αγίου Πνεύματος βλ. Α´ Κορ. 12,11. Α´ Κορ. 2,10-11. Ιωάν. 15,26.
2. Κολ. 1,16-27. Β´ Κορ. 5,20. Φιλ. 2,9-11. Β´ Κορ. 13,13 κ.α.
3. Α´ Τιμ. 3,16.
4. Βλ. και Β´ Κορ. 13,13. Α´ Κορ. 12,5-13 κ.α.
5. Εβρ. 1,5. 5,5. Ιωάν. 17,5. 8,42. 6,42. Ψαλμ. 2,2.
6. Ιωάν. 15,26, «Ο παρά του Πατρός εκπορεύεται».
7. Subordinatio, λέγεται αυτό.
8. Βλ. και Ιωάν. 5,23. Κολ. 1,13. Ιωάν. 3,34 κ.α.
9. Α´ Κορ. 8,6. Εφ. 1,4. Β´ Τιμ. 1,9 εξ.
10. Ιωάν. 1,3. Α´ Κορ. 1,30.
11. Ιωάν. 14,26. Α´ Κορ. 12,11-30. Ιωάν. 14,16. Γαλ. 4,6.
12. Επιστολή προς Σεραπίωνα Ι,28.