🔺Ανταπόκριση από Λευκωσία: Μανώλης Καλατζής

Δύο μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές, οι Κύπριοι ψηφοφόροι πάνε σήμερα στις κάλπες για να εκλέξουν Αρχιεπίσκοπο.
Δεν πρόκειται για τυπική διαδικασία, καθώς η Εκκλησία της Κύπρου διαδραματίζει σημαντικό πολιτικό και οικονομικό ρόλο, και ουκ ολίγες φορές στην ιστορία του νησιού το Προεδρικό Μέγαρο και η Αρχιεπισκοπή αποτέλεσαν τα δύο κορυφαία κέντρα εξουσίας. Άλλωστε ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ήταν και Αρχιεπίσκοπος και έκτοτε το σύνδρομο του Μακαρίου κατατρύχει πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες.
Ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Με τον σταυρό… στο ψηφοδέλτιο

Εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο 550.000 Ελληνοκύπριοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, οι οποίοι καλούνται να ψηφίσουν σε 942 εκλογικά κέντρα σε ολόκληρη την ελεύθερη Κύπρο. Όσοι δεν επιθυμούσαν να συμπεριληφθούν στον εκκλησιαστικό εκλογικό κατάλογο είχαν το δικαίωμα να ζητήσουν τη διαγραφή τους και αυτοί δεν ξεπέρασαν τα 100 άτομα.

Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι είναι άνω των 18 ετών και για πρακτικούς λόγους έχουν αποκλειστεί οι Ορθόδοξοι μη Κύπριοι, καθώς θα χρειαζόταν να αποδείξουν με πιστοποιητικά ότι είναι βαφτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Επίσης δεν θα ψηφίσουν οι Κύπριοι Λατίνοι και Μαρωνίτες οι οποίοι είναι Καθολικοί, αλλά και οι Αρμένιοι.

Είναι άγνωστο πόσοι θα ψηφίσουν τελικώς, σε μια διαδικασία η οποία έχει όλα τα χαρακτηριστικά των πολιτικών εκλογών.

Το κράτος διαθέτει υπαλλήλους του υπουργείου Εσωτερικών για να στελεχώσουν τα εκλογικά κέντρα, η αστυνομία εκατοντάδες μέλη της για να διασφαλιστεί η τάξη και οι υποψήφιοι Αρχιεπίσκοποι θα έχουν παρουσία με εκλογικούς αντιπροσώπους στα εκλογικά τμήματα.
Η ψηφοφορία σύμφωνα με το πρόγραμμα διαρκεί από τις 10 τι πρωί ως τις 6 το απόγευμα και τα τελικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν περίπου στις 10 το βράδυ από τον Γενικό Έφορο Αρχιεπισκοπικής Εκλογής.
Δεν θα υπάρχει ροή αποτελεσμάτων, κατά την καταμέτρηση που θα γίνεται στα εκλογικά τμήματα. Όταν ολοκληρωθεί η καταμέτρηση και δοθούν τα στοιχεία στην Αρχιεπισκοπή, θα ανακοινωθεί ο αριθμός σταυρών και το ποσοστό που εξασφάλισε ο κάθε υποψήφιος.
Ο Μητροπολίτης Ταμασού Ησαΐας
Τρεις οι εκλεκτοί

Η ψηφοφορία των λαϊκών που διεξάγεται σήμερα δεν θα αναδείξει τον Αρχιεπίσκοπο αλλά θα οδηγήσει τους τρεις πρώτους σε ψήφους ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, η οποία τελικώς θα επιλέξει έναν ως τον διάδοχο του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β’ ο οποίος «κοιμήθηκε» (πέθανε) πριν 40 μέρες.

Για πρώτη φορά έχει καταρτιστεί ψηφοδέλτιο με τις φωτογραφίες των έξι Μητροπολιτών που διεκδικούν τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο. Πρόκειται για τους:

Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος
Μητροπολίτης Κυρηνείας Χρυσόστομος
Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος
Μητροπολίτης Κωνσταντίας & Αμμοχώστου Βασίλειος
Μητροπολίτης Ταμασού & Ορεινής Ησαΐας
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Εκκλησία της Κύπρου είναι η μοναδική ορθόδοξη εκκλησία στην οποία συμμετέχουν οι λαϊκοί στην ανάδειξη Αρχιεπισκόπου, καθώς από τη δεύτερη Οικουμενική Σύνοδο είχε αποφασιστεί ότι η εκλογή επισκόπων στις ορθόδοξες εκκλησίες να γίνεται από τους επισκόπους.

Μετά την ολοκλήρωση της σημερινής διαδικασίας θα συγκροτηθεί το «τριπρόσωπο» από τους τρεις πρώτους.
Η προεκλογική εκστρατεία έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια όταν ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος διαγνώστηκε με καρκίνο. Αν και δημοσίως και επισήμως όλοι οι Επίσκοποι προσεύχονταν για την αποκατάσταση της υγείας του, στο παρασκήνιο έκαναν προεκλογική εκστρατεία και ετοιμάζονταν για τη διαδοχή του.
Ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος
Ένας εκ των τριών

Οι τρεις Μητροπολίτες που θα αποτελέσουν το «τριπρόσωπο» θα τεθούν στη κρίση της Ιεράς Συνόδου η οποία θα επιλέξει έναν ως νέο Αρχιεπίσκοπο. Και οι τρεις θα βρίσκονται στην ίδια γραμμή εκκίνησης και δεν λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό που εξασφάλισαν στις σημερινές εκλογές.
Για να εκλεγεί κάποιος εκ των τριών Αρχιεπίσκοπος θα πρέπει να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία της 16μελούς Ιεράς Συνόδου. Αν κανένας δεν εξασφαλίσει 9 ψήφους τότε θα διεξαχθεί δεύτερη ψηφοφορία μεταξύ των δύο πρώτων. Αν υπάρξει ισοψηφία τότε γίνεται κλήρωση.
Η διαδικασία αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός της επόμενης εβδομάδας μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς.

Δημοσκοπήσεις

Οι δημοσκοπήσεις που έγιναν τις τελευταίες εβδομάδες φέρουν ως φαβορί των εκλογών των Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιο, ο οποίος ήταν πρώτος σε ψήφους και στις Αρχιεπισκοπικές εκλογές του 2006, αλλά τελικώς έγινε Αρχιεπίσκοπος ο Χρυσόστομος Β’ που είχε τις λιγότερες ψήφους.
Μάχη για τις άλλες δύο θέσεις του «τριπροσώπου», δίνουν οι Μητροπολίτες Πάφου Γεώργιος, Κωνσταντίας & Αμμοχώστου Βασίλειος και Ταμασού & Ορεινής Ησαΐας.
Οι Μητροπολίτες Μόρφου Νεόφυτος και Κυρηνείας Χρυσόστομος δεν φαίνεται να έχουν πολλές πιθανότητες, αλλά ως κληρικοί δεν αποκλείουν το θαύμα!

Ο Μητροπολίτης Αμμοχώστου Βασίλειος
Φανάρι και Μόσχα

Παρά το ότι τις τελευταίες ημέρες υπήρξε στροφή Μητροπολιτών προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η στάση που κράτησαν εδώ και χρόνια στο θέμα της αναγνώρισης του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, συνεχίζει να διχάζει την Ιερά Σύνοδο.
Οι τρεις εκ των υποψηφίων (Μητροπολίτες Λεμεσού, Ταμασού, Μόρφου) βρίσκονταν στη μειοψηφία της Ιεράς Συνόδου, υποστηρίζοντας τις θέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας, υπονομεύοντας ανοιχτά το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η στάση τους, δεν είχε θεωρηθεί άσχετη με τη σημαντική διείσδυση που είχε γίνει από τη Ρωσία στη Κύπρο, με όχημα τα πολλά εκατομμύρια ευρώ που είχαν εισρεύσει στο νησί από ολιγάρχες. Η ανέγερση ναών ρωσικού ρυθμού, έδινε και αυτή το δικό της στίγμα, όπως και τα συνεχή πήγαινε έλα, του πρώην πρωθυπουργού της Ρωσίας και πρώην αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Στεπάσιν, ο οποίος είναι επικεφαλής της Ορθόδοξης Αυτοκρατορικής Εταιρείας Παλαιστίνης, που ελέγχεται από το Κρεμλίνο.
Οι άλλοι τρεις Μητροπολίτες (Πάφου, Αμμοχώστου και Κυρηνείας), ήταν σταθερή υπέρ του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στηρίζοντας σθεναρά τη θέση του τέως Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου για αναγνώριση του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Η διαμάχη για το θέμα της Ουκρανίας είχε προκαλέσει σχίσμα στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου, καθώς Μητροπολίτες που υποστήριζαν τη Μόσχα σταμάτησαν να συλλειτουργούν με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο γιατί μνημόνευε τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιο, ενώ αυτοί αναγνώριζαν μόνο τον εκλεκτό της Μόσχας Ονούφριο.

Οι Μητροπολίτες Λεμεσού και Ταμασού, τις τελευταίες ημέρες αναγκάστηκαν να δηλώσουν ότι σε περίπτωση εκλογής τους θα αλλάξουν στάση και θα αναγνωρίζουν την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, θεωρώντας ότι το θέμα λόγω της ρωσικής εισβολής έχει λυθεί. Μάλιστα είχαν σπεύσει να επισκεφθούν και το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος
Παρασκήνιο με ράσο

Οι συσχετισμοί στην Ιερά Σύνοδο δεν ευνοούν τον Μητροπολίτη Αθανάσιο, ο οποίος αναμένεται να έρθει πρώτος στη σημερινή ψηφοφορία. Η φιλορωσική στάση που τήρησε στο ουκρανικό, αλλά και οι στενοί δεσμοί του με τη Μονή Βατοπεδίου, θεωρούνται μειονέκτημα από τους άλλους Συνοδικούς, οι οποίοι αφήνουν αιχμές και για ευθύνες του σε φαινόμενα προσηλυτισμού νεαρών για να μπουν σε μοναστήρια και κυρίως στο Βατοπέδι και στη Μονή Μαχαιρά. Ο Αθανάσιος υπήρξε δεξί χέρι του Ηγουμένου Εφραίμ τις Βατοπεδίου και Ηγούμενος της Μονής Μαχαιρά.

Λίγες πιθανότητες έχει και ο Μητροπολίτης Ταμασού, τόσο λόγω της διαχρονικής φιλορωσικής του στάσης (σπούδασε στη Ρωσία και έχτισε ρωσικό ναό ε χρήματα Ρώσου ολιγάρχη), αλλά και λόγω της ηλικίας του καθώς είναι 52 ετών και θεωρείται πολύ νεαρός. Όπως λένε άλλοι Μητροπολίτες, «αν εκλεγεί θα μείνει 40 χρόνια Αρχιεπίσκοπος και δεν θα έχουν την ευκαιρία εκλογής άλλοι που σήμερα είναι νεότεροι».

Αντιθέτως για τους Μητροπολίτες Πάφου Γεώργιο και Κωνσταντίας & Αμμοχώστου Βασίλειο, η ηλικία είναι πλεονέκτημα καθώς είναι άνω των 70 και συνεπώς θα έχουν συντομότερη παρουσία στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο. Επίσης και οι δύο είναι σταθερά προσανατολισμένοι προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διατηρώντας άριστες σχέσεις με την Εκκλησία της Ελλάδας και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αν ένας εκ των δύο καταφέρει να εκλεγεί στο «τριπρόσωπο» θα είναι και ο επόμενος Αρχιεπίσκοπος.

Και οι δύο τυγχάνουν της εκτίμησης των κυβερνήσεων της Ελλάδας και των ΗΠΑ, οι οποίες για καθαρά πολιτικούς λόγους δεν θα ήθελαν «φιλορώσο» Αρχιεπίσκοπο Κύπρου.

Ο Μητροπολίτης Κυρηνείας Χρυσόστομος
Βαριά βυζαντινή  κληρονομιά

Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ζωής του νησιού, καθώς η Εκκλησία είναι ένας από τους μεγαλύτερους οικονομκούς πυλώνες, με εταιρείες, ξενοδοχεία, συμμετοχή σε τράπεζες, μεγάλη ακίνητη περιουσία κλπ. Επίσης για ιστορικούς λόγους ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος θεωρείται «εθνάρχης» γιατί ουσιαστικά ήταν ο πολιτικός ηγέτης των Ελληνοκυπρίων, πριν την ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960. Αλλά και μετά την ανεξαρτησία ως και το 1977 που πέθανε ο Μακάριος, η πολιτική και η εκκλησιαστική εξουσία βρισκόταν στα χέρια του ίδιου ανθρώπου.

Σημαντική είναι και η θέση της Εκκλησίας της Κύπρου μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Είναι η πρώτη μεταξύ των 15 Αυτοκέφαλων Εκκλησιών καθώς είναι η μόνη στην οοία αναγνωρίστηκε Αυτοκεφαλία από Οικουμενική Σύνοδο (Γ’ Οικουμενική Σύνοδος στην Έφεσο, το 431). Λίγα χρόνια αργότερα, το 478, ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ζήνων παραχώρησε στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου τρία ορονόμια τα οποία διατηρεί μέχρι σήμερα: 1) Αντί επισκοπικής ράβδου φέρει αυτοκρατορικό σκήπτρο 2) Φοράει πορφυρό αυτοκρατορικό μανδύα και 3) υπογράφει με κόκκινο μελάνι (κινναβάρη) όπως οι βυζαντινοί αυτοκράτορες.