Οι ομογενείς της Νέας Υόρκης που είχαν προσέλθει στον Καθεδρικό για να αποχαιρετήσουν τον Ιάκωβο μόλις έφθασε  ο Χριστόδουλος 

προέβησαν σε ενθουσιώδεις επευφημίες και χειροκροτήματα και τον έραναν με άνθη. Εκείνος ήταν συγκρατημένος γιατί δεν ήθελε να παρεξηγηθεί αλλά το χάρηκε η ψυχούλα του! 

Του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου

Ο Μακαριστός Χριστόδουλος πλαισιωμένος από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Δημήτριο,τον αείμνηστο Θυατείρων Γρηγόριο και άλλους Αρχιερείς, ενώπιον του ιερού σκηνώματος του Ιακώβου που ακόμη και ως νεκρός ήταν ευθυτενής και αγέρωχος. 

Ένας μεγάλος, ένας ανεπανάληπτος ηγέτης της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, ένας αταλάντευτος και ανυποχώρητος μαχητής του Κάλου για τον κόσμον όλον, ένας ένζηλος σημαιοφόρος της ιδέας της ειρήνης, ένας εμπνευσμένος οραματιστής της ενότητος των Εκκλησιών, ένας γνήσιος Έλληνας πατριώτης, συνειδητός θεματοφύλακας των ελληνορθοδόξων παραδόσεων στη μεγάλη αυτή Αμερικανική Ήπειρο, ένας νοσταλγικός αγωνιστής της ελευθερίας, ένας ηρωικός πρόμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένας αληθινός φιλόσοφος της αλήθειας και των ανθρωπίνων πραγμάτων, ο προκείμενος νεκρός, ο Αρχιεπίσκοπος πρ. Αμερικής Ιάκωβος δεν ζη πιαμαζί μας.

«Δεν θα θρηνήσουμε» – διδάσκει ο μέγας Γρηγόριος ο Θεολόγος – «αυτόν που έφυγε, διότι είναι περισσότερον από καλά εκεί που πήγε»… Αλλά, «θα τον τιμήσουμε, διότι τούτο είναι “χρέος, απάντων χρεών δικαιότατον” (Εις Καισάριον τον εαυτού αδελφόν, 1) και θα κλάψουμε γι’αυτόν, διότι το έργο και ηπροσφορά του μας υποχρεώνουν να σταθούμε ενώπιόν του και δακρύοντες, και θαυμάζοντες. Δακρύοντες μεν για την ενσώματη απουσία του από κοντά μας, θαυμάζοντες δε για το μέγεθος του επιβλητικού του έργου ως ΠνευματικούΠοιμένα και Πατέρα, και ως Έλληνα σθεναρού αγωνιστή για τα δίκαια της Ομογένειας και της Πατρίδας, για τα δίκαια κάθε άνθρωπου».

Αυτή η συνείδηση του χρέους ήταν εκείνη που κατηύθυνε σε όλη του τη ζωή τη σκέψη και τη δράση του Ιακώβου. Από τότε που νεαρός θεολόγος φόρεσε το τιμημένο ράσο, μέχρι τα βαθειά γηρατειά όταν ως ελαία κατάκαρπη αξιωνόταν να βλέπει τα πνευματικά του έκγονα «ως νεόφυτα ελαιών» να κάθονται κύκλω της τραπέζης του. Σεις που είσθε εδώ σήμερα και όλη η Ομογένεια της Αμερικής τον γνωρίσατε ως Αρχιεπίσκοπο σας με το στιβαρό χέρι και το αετίσιο βλέμμα, με το ακατάβλητο θάρρος και τον ασίγαστο πόθο να μάχεται σε όλα τα επίπεδα, ως γνήσιος Έλληνας Ορθόδοξος Ιεράρχηςταυτόχρονα δε και ως Ηγέτης. Πάλαιψε με όλες του τις δυνάμεις να προβάλει την Ομογένεια, να την στηρίξει στις αρχές και αξίες του Χριστιανισμού. Και σήμερα, αυτή η Ομογένεια διαπρέπει στη μεγάλη και φιλόξενη τούτη χώρα.

Ο Ιάκωβος είχεν όσον ολίγοι συνείδηση ότι οΈλληνας Ιεράρχης πέραν από την Ποιμαντική, έχει και την ευθύνη να υπερασπίζεται την ελληνικότητα μέσα στις ψυχές μας. Άκουγε τις φωνές εκείνων που ισχυρίζονταν ότι η μέριμνα του Ιεράρχη για τον Ελληνισμό δεν του ανήκει πια. Άκουγε εκείνους που του ζητούσαν να περιορισθή στα καθαρά εκκλησιαστικά του καθήκοντα και να μη αναμειγνύεται με αλλότρια, δηλ. με τα σχολεία, με τη γλώσσα, με την εθνικήσυνείδηση, με τις ρίζες του έθνους, με την ιστορία. Άκουε, αλλά δεν υπάκουε…

Ο Ιάκωβος έβλεπε ότι η ελληνική συνείδηση έπρεπε να διαφυλαχθή ζωντανή, όσο κι αν παρέρχονται οι γενηές των απόδημων, γιατί πίστευε ότι οι λαοί εξασφαλίζουν την ουσιαστική τους επιβίωση όχι με την απάρνηση των εθνικών και πνευματικών και πολιτισμικών τους καταβολών, αλλά με την διαρκή επαφή με τις πατρογονικές τους ρίζες, χωρίς με τούτο να εμποδίζονται να ενταχθούν και να ενσωματωθούν στις νέες κοινωνίες στις οποίες επέλεξαν όχι μόνον να ζήσουν, αλλά και να μεγαλουργήσουν. Και ότι η Εκκλησία είναι ο μεγαλύτερος παράγων εθνικής αυτογνωσίας και ομοψυχίας, συνεκτικός δεσμός και ενοποιητική δύναμη για όλους μας.

Αυτή την ομοψυχία αγωνίσθηκεν ο Ιάκωβος να διασφαλίσει και γι’αυτό εργάσθηκε ανύστακτα για το έθνος και κινητοποιούσε τις δυνάμεις της Εκκλησίας στους εθνικούς αγώνες, ανεξάρτητα από το ποια πολιτική παράταξη βρισκόταν στην εξουσία.

Ο Ιάκωβος βρέθηκε πολλές φορές να αγωνίζεται μόνος. Αυτή είναι πολλές φορές η μοίρα των σεμνών και γνήσιων αγωνιστών. Να μάχονται χωρίς να αναγνωρίζουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να εξωτερικεύσουν τα μύχιά των. Το έκανε πριν λίγο, πλησιάζοντας στο τέλος, όταν με αφοπλιστική ειλικρίνεια και απαράγραπτα τεκμήρια διηγήθηκε τις βασικές πτυχές της ζωής του, για να φωτίσει όχι μόνο την προσωπική του ιστορία, αλλά και την ιστορία του Ελληνισμού στην Αμερική, του οποίου ήταν ο αδιαμφισβήτητος Ηγέτης…

Ανέχθηκε προπηλακισμός και ύβρεις. Αλλά έμεινε όρθιος, «από το χρέος μη κινών», επίμονος στην επιτυχία των ιερών στόχων του, ανεχόμενος πολλάκις να λερώνεται το ράσο του από εμπτυσμούς και επιθέσεις, πότε εκείνων που δεν τον καταλάβαιναν, και πότε εκείνων που τον καταλάβαιναν μεν αλλά και ήθελαν να τον εμποδίσουν,να τον μεισώσουν και να τον αχρηστεύσουν. Όμως ποτέ δεν υπέστειλε τη σημαία των ιδανικών του και ποτέ δεν φοβήθηκε. Στάθηκε ορθός και πελώριος μπροστά στις εφόδους αλλά και στις άνανδρες και ύπουλες επιθέσεις που δέχθηκε και επρόβαλε τα στήθη του προκειμένου να υπερασπισθή αυτό που θεωρούσε δίκαιο και πρέπον, στραφείς πολλές φορές ενάντια στα συμφέροντα των ισχυρών της ημέρας, αυτός που μπορούσε να ξεπερνά με το αετίσιο βλέμμα του τις μικρότητες των ευτελών και τη μυωπία των κομπλεξικών  που δεν άντεχαν την σύγκριση μαζί του. 

Παρά το ότι όλοι, τον τελευταίο χρόνο, περιμέναμε το φυσιολογικό, το βιολογικό του τέλος, εν τούτοις σήμερα κανείς δεν θέλει να παραδεχθή πως ο Ιάκωβος δεν είναι πια μαζί μας. Σεις που για πολλά χρόνια τον είχατε Πατέρα και Ποιμένα, αλλά και μείς από την Πατρίδα που τον είχαμε υπόδειγμα  ακεραιότητας και δυναμισμού, δεν μπορούμε εύκολα να συμβιβασθούμε με την θλιβερή πραγματικότητα. Ο Ιάκωβος έφυγε από κοντά μας. Μα εμείς που πιστεύουμε στην Ανάσταση λέμε πως εκείνος ζη στη χώρα των μακαρίων πνευμάτων «προσδοκών ανάστασιν νεκρών». Μας βλέπει και μας παρακινεί τώρα από τον ουρανό να συνεχίσουμε τον δικό του αγώνα, να ολοκληρώσουμε τον κύκλο των οραματισμών του. Να ευρύνουμε της καρδιάς μας τους κόλπους,να συντονίσουμε τους κτύπους της, με τους ρυθμούς της Ιστορίας μας. Να αναδειχθούμε«πολλώ κάρρονες».

Η Εκκλησία της Ελλάδος την οποίαν εκπροσωπώ υποκλίνεται δια του Προκαθημένου της εμπρός στο φέρετρο αυτό, μέσα στο οποίο αναπαύεται το χοϊκό σκήνωμα του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου, του πονεμένου εραστού της κατακαημένης Ρωμηοσύνης. Υποκλίνεται μπροστά στον άνδρα που αναδείχθηκε αντάξιος των περιστάσεων, και ετίμησε όσον ολίγοι την ιδιότητα του Πνευματικού Πατέρα και του Εθνικού Αγωνιστή και καταθέτει τον σεβασμό και την αναγνώριση που του ανήκουν καθώς ετελείωσε το επίγειο έργο του, κράτησε την πίστη του καθαρή και ανόθευτη, και πορεύεται την μακαρίαν οδόν της αιωνίας αναπαύσεως.

Αείμνηστε Αρχιεπίσκοπε Ιάκωβε!

Η ιστορία κατέγραψε ήδη το σπουδαίο πέρασμά σου. Ηγήθηκες με επιτυχία του πιο μεγάλου και του πολύτιμου Ελληνορθόδοξου στοιχείου της Ελληνικής Διασποράς.

Τίμησες ως πολίτης και ως θρησκευτικός ηγέτης την μεγάλη Αμερικανική Συμπολιτεία.

Τίμησες την Ελλάδα.

Η ιστορία του Ελληνισμού σε θρηνεί, αλλά και χαίρεται γιατί υπήρξες.

Η Ορθοδοξία δεν θρηνεί, γιατί την υπηρέτησες με ενωτικό όραμα και ακλόνητη πίστη και βοήθησες να μεγαλουργήσει.

Υπήρξες γενναίος και διορατικός, ευγενής σκαπανέας των εθνικών ιδεωδών.Μεγάλος οραματιστής και ρηξικέλευθος ηγέτης.

Λίγο πριν παραδώσεις το πνεύμα, ψέλλισες:”Σας ευχαριστώ όλους. Συγχωρώ όλους”. Κι ακούστηκε αυτή η αυτοπροσδιοριστική σου φράση,δυνατή και  ισχυρή “ως φωνή υδάτων πολλών”.

Γνώριζες ότι η αγάπη των Ελλήνων όπου γης και η ευγνωμοσύνη του Έθνους σε συνοδεύουν.

Προσωπικά, ένοιωσα τα τελευταία χρόνια και δημόσια σε ευχαριστώ,την άδολη και ανεπιφύλακτη συμπαράστασή σου.Αλλά και για τις πολύτιμες για μένα συμβουλές σου που θα με συντροφεύουν στο υπόλοιπο του προσκαίρου βίου μου.  Ακόμη και σήμερα, ημέρα κατά την οποία κλήρος και λαός σε ξεπροβοδίζουμε στην αιωνιότητα επαληθεύεσαι με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο και αποδεικνύεσαι ως Μεγάλος. Τίτλον που δεν θα μπορέσει να σου αποστερήσει ποτέ κανείς, διότι τον κατέκτησες με τα πολλά τάλαντα με τα οποία σε επροίκισε  ο Κύριος αλλά και με το σπουδαίο  έργο σου και με την μεγάλη προσφορά σου. Και θα ακούσεις σίγουρα  κατά την ημέρα της μελλούσης κρίσεως τη φωνή του Κυρίου μας: «ἐπί ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπί πολλῶν σέ καταστήσω· εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου».

Η Εκκλησία της Ελλάδος, το σύνολο των Αρχιερέων της, κλήρος και λαός, υποκλίνεται μπροστά στο αγιασμένο σκήνωμά Σου. Η ιστορία θα σταθεί γενναιόδωρη μαζί σου. Τώρα που σε χάνουμε θα σε αγαπήσουμε και θα σίγουρα σε εκτιμήσουμε περισσότερο, ακόμη και όσοι σε επέκριναν όσο ζούσες!

Σταυρός και δάφνη, και μυρσίνη δοξαστική, σεβασμός και αγάπη, και τιμή και αναγνώριση, ας συντροφεύουν τον δρόμο σου προς τους Αγγέλους.

Αιωνία σου η μνήμη!

Υ.Γ. Αντί άλλου κειμένου προτιμήσαμε να τιμήσουμε τη μνήμη του μεγάλου Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ιακώβου με τα λόγια με τα οποία τον αποχαιρέτησε κατά την Εξόδιο Ακολουθία του στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδος στη Νέα Υόρκη ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος. Είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύουμε αυτό το κείμενο-ντοκουμέντο. Το είχαμε λησμονήσει ότι υπάρχει στο αρχείο μας  και το βρήκαμε εντελώς αναπάντεχα χθες! Και σας το παρουσιάζουμε σήμερα! Είναι το καλύτερο μνημόσυνο και για τους δύο Μεγάλους Ιεράρχες. Μελετήστε γραμμή προς γραμμή το κείμενο αυτό και προσπαθήστε   να διαβάσετε πίσω από τις λέξεις τα μεγάλα νοήματα που κρύβουν. Θα καταλάβετε πολλά! 

Παρουσιάζουμε για ιστορικούς λόγους, ύστερα από 21 ολόκληρα χρόνια,την πρώτη σελίδα από  το έγγραφο από το οποίο ανέγνωσε ο Μεγάλος Πρωθιεράρχης  τον επικήδειο λόγο του την ημέρα της Εξοδίου Ακολουθίας του Μακαριστού Ιακώβου. Μάλιστα είναι εμφανές ότι έχει δεχθεί χειρόγραφες προσωπικές παρεμβάσεις του ίδιου του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου και κάποιες  …διαγραφές! Έχουν και αυτά  την αξία τους! Μετά από 21 χρόνια όλα τα κρίνουμε από απόσταση και με μεγαλύτερη ψυχραιμία. Ο πόνος όμως είναι ίδιος!