Σημείωση “ΕΞΑΨΑΛΜΟΥ”: Μετά από αυτά τα ιστορικά στοιχεία- ντοκουμέντα που δημοσιεύει ο κ.πρώην Δήμαρχος, θα χάσουν τον ύπνο τους οι …διακινητές λειψάνων στη Γαστούνη…

Γράφει ο Κώστας Λούρμπας
Στο Παγκόσμιο Συνέδριο της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, που έγινε στην Τρίπολη το 2000, ο Καθηγητής-ιστορικός Γεώργιος Δημακόπουλος παρουσίασε την Διαθήκη του Στρατηγού Χρύσανθου Σισίνη του Μιχαήλ, εγγονού του Γεωργίου Σισίνη, που δίνει πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες. Της διαθήκης αυτής θα αναφέρουμε το τμήμα εκείνο που αφορά την Παναγία της Καθολικής.
“… Επί του αντικειμένου τούτου θα παρακαλέσω την σύζυγόν μου, εάν εκ της περιουσίας της περισσεύση μέρος διά να το διαθέση μετά θάνατον, να ενθυμιθή με χρηματικόν τι ποσόν, εις μνήμην μου, τον εν Γαστούνη παλαιόν Βυζαντινόν Ναόν της Παναγίας της Καθολικής, εις όν τιμής ένεκεν έχουν ενταφιασθή εντός του Ναού: ο Γεώργιος Σισίνης, πάππος μου, ο πατήρ μου Μιχαήλ Γεωργίου Σισίνης, η μητέρα μου Κλεοπάτρα, το γένος Σιδέρη εκ Πατρών και η αδελφή μου Υακίνθη και διά τον οποίον Ναόν εκ παιδικής ηλικίας τρέφω ιδιαιτέραν λατρείαν.
Είμαι ο τελευταίος εξ αρρενογονίας απόγονος της παλαιάς και ιστορικής εκ Γαστούνης της Ήλιδος οικογενείας του Γεωργίου Χ. Σισίνη και συνεπώς αφού δεν απομένη κανένας πλέον εκ της οικογενείας ταύτης άρρην, θα παρακαλέσω την σύζυγόν μου, εάν εγώ δεν κατορθώσω τούτο εφ’ όσον είμαι εις την ζωήν, να παραδώση εις την Εθνολογικήν Εταιρείαν, οπόταν αύτη κρίνη κατάλληλον την περίστασιν, τας εις την οικίαν μας υπαρχούσας εν γένει εικόνας της εικογενείας μου, την οπλοθήκην μου, όπως ευρίσκεται με τα εν αυτή όπλα και άλλα αντικείμενα, τα ολίγα έγγραφα της οικογενείας Σισίνη μαζί με ένα χειρόγραφον ιδικόν μου περί της οικογενείας Σισίνη, τυλιγμένον εις ρουλό και μίαν νεωτέραν σημαίαν του ατυχήσαντος 5ου Ευζωνικού Τάγματος, την οποίαν επήρα από το Φρουραρχείον, όταν επρόκειτο να την κατακερματίσουν ως εφθαρμένην. Επίσης εν χρυσούν δακτυλίδιον του στρατηγού Χρύσανθου Γεωργίου Σισίνη, το οποίον εχρησιμοποίει ως σφραγίδα (Χρύσανθος Σισίνιος Ήλις) και το οποίον έχει προς φύλαξίν του η σύζυγός μου εις την Εθνικήν Τράπεζαν.
Η μεγάλη συλλογή των εγγράφων της οικογενείας Σισίνη, η πληθώρα των όπλων και τα τιμαλφή εν γένει, καταστράφησαν τελείως εκ πυρκαїάς εις Πάτρας το έτος 1875 εις την οικίαν του θείου μου Σ. Ραφτοπούλου (οικία Λάμπρου Γεωργακοπούλου), όπου είχον μεταφερθεί εκ Γαστούνης προς φύλαξιν.
Τα έγγραφα, η σημαία και το τηλεσκόπιον του Γεωργίου Σισίνη, η σημαία του 5ου Ευζωνικού Τάγματος, αι επωμίδες και τα κορδόνια του πατρός μου Μιχαήλ, ευρίσκονται εις την βιβλιοθήκην μου και δη ελλείψει χώρου, όπισθεν των βιβλίων και πρέπει να ερευνήση κανένας διά να τα εύρη, πάντοτε όμως έχουν επ’ αυτών κάποιαν σημείωσίν μου.
Την διαθήκην μου ταύτην συνέταξα σήμερον την δεκάτην (10) Αυγούστου 1932 εις την κατοικίαν μου, Λεωφόρος Συγγρού 19, οικίαν του Ευθ. Παλαμήδη και καταργώ οιανδήποτε άλλην προηγουμένην μου”.
Χρύσανθος Μιχ. Σισίνης.
Η σύζυγός του, πιστή στην επιθυμία του Χρύσανθου Μ. Σισίνη έκανε δύο μεγάλες δωρεές για εκείνη την εποχή προς τον Ι.Ν. Παναγίας Καθολικής, όπως φαίνεται από τα ευχαριστήρια που δημοσιεύθηκαν.
Η εφημερίδα “ΠΑΤΡΙΣ” Πύργου της 8/3/1936 είχε την ακόλουθη είδηση:
ΜΕΓΑΛΗ ΔΩΡΕΑ ΤΗΣ κ. ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΧΡΥΣ. ΣΙΣΙΝΗ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΤΩΧΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ
Γαστούνη (Ανταπόκρισις). Όταν δεν συντρέχει λόγος προς επίδειξιν ή συμφέρον ατομικόν, ουδεμία λαμβάνεται φροντίς εκ μέρους των πολιτών να καταστήσωσιν γνωστήν μίαν γενναίαν αγαθοεργόν πράξιν ήτις εσχάτως έλαβεν χώραν ενταύθα.
Η ερίτιμος χήρα Χρυσάνθου Μιχ. Σισίνη, Στρατηγού, αποβιώσαντος εν Αθήναις, εκπληρούσα ιεράν επιθυμίαν του αειμνήστου συζύγου της, απέστειλεν προ ημερών δια την Εκκλησίαν μας Καθολικήν, ένθα έχουν ενταφιασθεί ο Γεώργιος Σισίνης, Στρατηγός, Πρόεδρος Εθνοσυνελεύσεως εν Ναυπλίω και οι υιοί του Χρύσανθος και Μιχαήλ Σισίνη, Στρατηγοί, δραχμάς 20.000 και δια τους πτωχούς της πόλεώς μας δραχμάς 10.000, ας και διένειμαν.
Καθ’ ά πληροφορούμεθα η ανωτέρω δωρήτρια, ευγενής γόνος των Ορφανίδων, θέλει προσεχώς αποστείλει νέαν δωρεάν δια τας εκκλησίας και τους πτωχούς.
Συνεπώς φρονούμεν ότι θα ήτο παράλειψις του τόπου μας, ίνα μη δημοσία και διά της “Πατρίδος”, γνωσθή η γενναία αύτη δωρεά και εκφρασθή η ευγνωμοσύνη των ενοριτών και πτωχών Γαστούνης έστω και προς παραδειγματισμόν εκείνων οίτινες προκειμένου περί ατομικής διαφημίσεως δεν υστερούσιν εις παροχάς και δημοσιεύσεις.
Επίσης η ίδια εφημερίδα “ΠΑΤΡΙΣ” Πύργου της 6/7/1937 είχε την ακόλουθη είδηση:
“Προ διημέρου ετοποθετήθη εν τω Ιερώ Ναώ Καθολικής ο υπό των διακεκριμένων και αρίστων ξυλογλυπτών Αντωνίου Κουρελή και υιού αυτού Τιμοθέου εκ Ζακύνθου κατασκευασθείς καλλιτεχνικός θρόνος, δια την ενθρόνισιν της Αγίας και θαυματουργού εικόνος της Υπεραγίας Θεοτόκου, ομοιότυπος εις την τέχνην με τον υπό των ιδίων τεχνητών κατασκευασθέντα προ ετών θρόνον της Αγίας Μαύρας Μαχαιράδων Ζακύνθου.
Το εν λόγω καλλιτεχνικόν έργον εγένετο δαπάναις της εν Αθήναις διαμενούσης αξιοτίμου κυρίας Χρυσούλας συζύγου Χρυσάνθου Μιχ. Σισίνη, τέως στρατηγού και γόνου της αρχοντικής οικογενείας της πόλεώς μας, αφιερωθέν εις μνήμην του προ πολλού εν Αθήναις αποβιώσαντος συζύγου της Χρυσάνθου.
Κατόπιν της θεαρέστου θρησκευτικής δωρεάς η Ενοριακή Επιτροπεία απευθύνει, εκφράζουσα από των στηλών της εφημερίδος εις μεν την αξιότιμον δωρήτριαν πλείστας εγκαρδίους ευχαριστίας, ευγνωμονούσα απείρως δια τα πρόθυμα και ευγενή θρησκευτικά αισθήματα απάσης της οικογενείας αυτής, άτινα τρέφουν ενδομύχως εν τη ψυχή των υπέρ της ευπρεπείας και ευκοσμίας του Οίκου του Παναγάθου Θεού μας και ιδιαιτέρως δια το ενδιαφέρον του αρχαίου ιερού ναού της ιδιαιτέρας πατρίδος υμών, ευχομένη ολοψύχως υπέρ της αναπαύσεως της ψυχής του αειμνήστου συζύγου αυτής. Εις δε τους διακεκριμένους και αρίστους καλλιτέχνας τας θερμοτάτας ευχαριστίας, συγχαίρουσα αυτούς δια την εξαίρετον και μεγάλην προθυμίαν ην επεδείξαντο επί του κατασκευασθέντος πολυτελούς και θαυμασίου έργου των, αποδείξαντες μεγίστως δια της χαραχθείσης εν αυτώ λεπτοτάτης και αρίστης σπανίου ξυλογλυπτικής των τέχνης, ότι είναι άξιοι παντός επαίνου και συγχαρητηρίων υφ’ όλων των προσκυνητών επί τη θέα του ειρημένου καλλιτεχνικού των έργου, διότι όντως είναι αριστούργημα τέχνης εις πάντα θεατήν”.
Η ευχαριστούσα
Ενοριακή Επιτροπεία.
Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι μετά από τις “απίθανες” εργασίες συντήρησης που έγιναν στο Ναό, άλλαξε για πρακτικούς λόγους η θέση της εικόνας της Παναγίας και επειδή στη νέα θέση δεν χωρούσε ο θρόνος-δωρεά της οικογένειας Σισίνη, τον “τεμάχισαν” και το μεγάλο τμήμα έβαλαν σε αποθήκη! Συζητήσιμος ο λόγος της ενέργειας, αλλά πρέπει πρώτα να εκτιμούνται κάποια άλλα πράγματα σε αυτό το μνημείο, πέρα από τις ανάγκες της καθημερινής χρήσης. Η τοποθέτηση σε μια άλλη θέση της εικόνας με τον ξυλόγλυπτο θρόνο, θα ήταν σεβασμός προς την ιστορία και τους δωρητές, όταν μάλιστα είναι η οικογένεια Σισίνη. Ποιος είχε την ιδέα να τεμαχιστεί ένα σημαντικό ξυλόγλυπτο; Πως αυτενεργεί ο οποιοσδήποτε; Γνώριζε κανείς την αξία ενός κειμηλίου της ξυλογλυπτικής; Μέχρι πότε θα προκαλείται η ιστορική μνήμη, στο πιο “σημαντικό και προβληματικό μνημείο της Ορθοδοξίας”, όπως το αποκαλεί ο Τ. Γριτσόπουλος στο βιβλίο της “Ιστορίας της Γαστούνης”; Αυτοί που ασχολούνται τουλάχιστον με αυτό το μνημείο, έχουν συνειδητοποιήσει την σημασία του και την αξία του; Πρέπει να είμαστε όλοι της νοημοσύνης κάποιου επιτρόπου, που όταν ήμουν Δήμαρχος, μου ζήτησε να σοβαντίσουμε (!) εξωτερικά το Ναό;
Μήπως κάποτε πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την προστασία των εκκλησιαστικών αρχείων και κειμηλίων, τα οποία είναι εκτεθειμένα σε πολλαπλούς κινδύνους, κυρίως στην άγνοια της σημασίας τους;
Εμείς θα προτείναμε, με την άδεια του Σεβ. Μητροπολίτη, να επανατοποθετηθεί το ξυλόγλυπτο και να αξιοποιηθεί το ανοιχτό θέατρο πίσω από το Ίδρυμα, ώστε κάθε έστω καλοκαίρι να οργανώνουμε συνέδρια από ειδικούς επιστήμονες και ερευνητές, με θέματα σχετικά με αυτό το μνημείο της Ορθοδοξίας, που έχει να πει πολλά για την ιστορία της Ηλείας.

ΠΗΓΕΣ:
-ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: “Η Διαθήκη του Χρυσάνθου Μιχ. Σισίνη”, Περιοδικό “ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΑ”, τ. ΚΕ’, της Εταιρείας Πελ/κών Σπουδών, 2000.
-ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΨΙΧΑ (Ειρηνοδίκη): “Καταγραφή αντικειμένων Παναγίας Καθολικής έτους 1964”.
-Εφημερίδα “ΠΑΤΡΙΣ” Πύργου 8/3/1936 και 6/7/1937 (Έρευνα Λεων. Καρνάρου).