Πριν από δέκα χρόνια, το μεσημέρι του Σαββάτου, 22 Δεκεμβρίου 2007, αναχώρησε για τις αιώνιες μονές ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κυρός Χρυσόστομος Α΄.
Επίσημο Μνημόσυνο, Κυριακή 17 Δεκεμβρίου 2017
Την Κυριακή, 17 Δεκεμβρίου 2017, τελέστηκε από την Εκκλησία της Κύπρου το ετήσιο μνημόσυνο του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου Α΄. Το επίσημο μνημόσυνο τελέστηκε στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, όπου το Νοέμβριο του 1977 ενθρονίσθηκε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο του Αποστόλου Βαρνάβα εις διαδοχήν του μακαριστού Αρχιεπισκόπου και Εθνάρχου Μακαρίου του Γ΄ (+13.8.1977).
Της θείας Λειτουργίας και του μνημοσύνου προέστη η Α. Μ. ο Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ. κ. Χρυσόστομος Β΄, συμπαραστατούμενος από τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Μεσαορίας κ. Γρηγόριο.
Στον εκκλησιασμό παρέστησαν εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας ο Επίτροπος Εθελοντισμού κ. Γιάννης Γιαννάκη, εκ μέρους του Πρέσβυ της Ελλάδος ο Σύμβουλος της Πρέσβειας Α΄ κ. Παναγιώτης Αντωνάτος, εκ μέρους του Δημοκρατικού Συναγερμού ο Επαρχιακός κ. Κυριάκος Γεωργιάδης, εκ μέρους του Κινήματος Αλληλεγγύη ο κ. Βασίλειος Δανιηλίδης, εκ μέρους του Αρχηγού της Αστυνομίας ο Υπαστυνόμος κ. Γεώργιος Δημητρίου και εκ μέρους του Διοικητού της ΕΛΔΥΚ ο Αντισυνταγματάρχης κ. Περικλής Χαλάστρας και πολλοί συγγενείς και ευεργετιθέντες.
Επιμνημόσυνο λόγο εκφώνησε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος Β΄, διάδοχός του Χρυσόστομου Α΄, τόσο στη Μητρόπολη Πάφου πριν 40 έτη (25.2.1978), όσο και στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο (5.11.2006).
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας και του μνημοσύνου ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. κ. Χρυσόστομος μετέβη στον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνος Παλαιό Κοιμητήριο, Λευκωσίας, όπου και ο Τάφος του μακαριστού Αρχιεπισκόπου μαζί με τους Τάφους των παλαιοτέρων Αρχιεπισκόπων. Εκεί, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου τέλεσε Τρισάγιο και κατέθεσε στεφάνι.
Συντομογραφικά για την ιστορική παρουσία του Κύπρου Χρυσοστόμου Α΄ στο πηδάλιο της Κυπριακής Εκκλησίας μπορούν να σημειωθούν τα ακόλουθα, λαμβάνοντας υπόψιν τα τραγικά αποτελέσματα της Τουρκικής Εισβολής του 1974 και τη διαδοχή της μεγάλης μορφής του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ´:
«Ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α´ ὁ ἀπό Πάφου, ἀναδείχθηκε σέ μία μεγάλη φυσιογνωμία τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Κύπρου. ῾Ο Χρυσόστομος ὁ Α´ διακρίθηκε γιά τή μόρφωση, τό ἦθος, τόν πατριωτισμό καί γενικά τήν προσφορά του πρός τά ἀπασχολοῦντα τόν Κυπριακό λαό προβλήματα. Κατά τήν ἀρχιεπισκοπεία τοῦ Χρυσοστόμου Α´, μεταξύ ἄλλων, συντάχθηκε καί ἐγκρίθηκε τό 1979 ὁ νέος Καταστατικός Χάρτης τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Κύπρου, ὁ ὁποῖος ἀντικατέστησε ἐκεῖνον τοῦ 1914, συστάθηκε τό ῞Ιδρυμα ᾿Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ´, ἱδρύθηκαν ὁ Ραδιοτηλεοπτικός Σταθμός «῾Ο Λόγος», τό Βιβλιοπωλεῖο «Τό Φῶς», τό Λογοδίκτυο καί διάφορα Χριστιανικά Σωματεῖα, ἀνεγέρθηκαν πολλοί νέοι ἱεροί ναοί, ἱδρύθηκαν νέες ἤ ἐπανασυστάθηκαν παλαιές ἱερές Μονές, βελτιώθηκε ἡ μισθοδοσία τοῦ κλήρου καί ἀνυψώθηκε τό μορφωτικό ἐπίπεδο τῶν κληρικῶν. Σπούδασαν Θεολόγοι κληρικοί καὶ λαϊκοί καὶ πολλοί ἄλλοι νέοι ἄλλες ἐπιστημονικές εἰδικότητες. Ἐπανλειτούργησε ἡ Ἱερατική Σχολή «Ἀπόστολος Βαρνάβας», ἀφοῦ κατά τὴ διάρκεια τῆς Τουρκικῆς εἰσβολῆς μετετράπη σὲ στρατώνα καὶ ἀργότερα σὲ Γυμνάσιο. Συμπαραστάθηκε ἡ Ἐκκλησία στοὺς πληγέντες και τοὺς πρόσφυγες, οἱ ὁποῖοι ἀπό τοὺς προσφυγικούς καταβλυσμούς καὶ τὰ ἀντίσκηνα μετακινήθηκαν στους προσφυγικούς οἰκισμούς.
Λόγῳ τοῦ γεγονότος ὅτι ἀπό τό 2002 ἐκλονίσθη σοβαρά ἡ ὑγεία τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α´ συνῆλθε το 2006 Σύνοδος, ἡ ὁποία ἀπεφάσισε κατά πλειοψηφία τήν κένωση τοῦ ᾿Αρχιεπισκοπικοῦ Θρόνου τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Κύπρου. O ᾿Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α’ ἀπεβίωσεν στίς 22 Δεκεμβρίου 2007» (Δρ. Ανδρέας Μιτσίδης).
