Του π. Ηλία Μάκου
Και στις 27 Αυγούστου του 1922 (9 Σεπτεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) εκατό ακριβώς χρόνια πριν, όντως έπεσε σαν αετός.
Ήταν ο πρώτος εθνομάρτυρας ιεράρχης της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, ο οποίος δεν υπήρξε τυχαία προσωπικότητα, αλλά σεβάσμια, δυναμική και πολυτάλαντη μορφή.
Προφητικά είχε μιλήσει στον ενθρονιστήριο λόγο του στη Δράμα, το 1902, από εκεί απομακρύνθηκε για λόγους πολιτικούς και τοποθετήθηκε Μητροπολίτης Σμύρνης, σφραγίζοντας με το δάκρυ και το αίμα του την πιστότητά του στον Χριστό και στην Ελλάδα.
“Έν όλη την καρδία και εν όλη τη διανοία θα υπηρετήσω των Ελληνισμό και το Έθνος, και η μήτρα, επί της κεφαλής μου, εάν πέπρωται να απολέση ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της, θα μεταβληθή εις ακάνθινον στέφανον μάρτυρος ιεράρχου”.
Κατά τα γεγονότα της σφαγής του Ελληνισμού στη Σμύρνη, Μέσα στη θηριωδία, την ακολασία, τη σκληρότητα και όλη τη μανία του πάθους των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων, ο Χρυσόστομος δεν εγκατέλειψε το ποίμνιό του, δεν έφυγε από κοντά του, όπως του προτάθηκε, αλλά έμεινε εκεί και βρήκε μαρτυρικό θάνατο.
Δολοφονήθηκε με απεχθή τρόπο από πλήθος εξαγριωμένων Τούρκων, στα χέρια των οποίων τον παρέδωσε ο Νουρεντίν πασάς.
Σ’ ένα κλαυθμώνα, στον οποίο γέροι, νέοι, παιδιά, βρέφη ανέδιδαν την τελευταία τους πνοή και εξουθενώνονταν και θανατώνονταν, ο Σμύρνης Χρυσόστομος ευλογούσε και ενίσχυε.
Μέχρις ότου, σύμφωνα με συγκλονιστικές μαρτυρίες, αφού του ξερίζωσαν τα γένια και του έκοψαν τη μύτη και τα αυτιά, τον έσυραν σε τουρκικές συνοικίες, όπου τον κατακρεούργησαν εντελώς.
Όλα αυτά και πολλά άλλα παρόμοια έγιναν κάτω από τα μάτια της Χριστιανικής Ευρώπης και κάτω από τα μάτια της χριστιανικής Ευρώπης και κάτω από τα πυροβόλα των πλωτών μεγαθηρίων της.
Τέτοια συμπεριφορά, όπως αυτή των Τούρκων, κατεβάζει το ανθρώπινο γένος χαμηλότερα και από το πιο σκληρό και φρικτότερο κτηνώδες επίπεδο και γεννά συναισθήματα ντροπής.
Όμως ο Σμύρνης Χρυσόστομος μεγαλειώδης: “…Ζητώ Σταυρόν, μεγάλον Σταυρόν, επί του οποίου θα δοκιμάσω την ευχαρίστησιν καθηλούμενος και μη έχων έτερον τι να δώσω προς σωτηρίαν της ημετέρας λατρευτής Πατρίδος να δώσω το αίμα μου. Ούτως εννοώ το επ’ εμοί την ζωήν και την αρχιερωσύνην”.
Ο μαρτυρικός Χρυσόστομος ενσάρκωνε τα ουράνια ιδανικά της Θρησκείας και της φυλής, η οποία, παρά τα ελαττώματα και τα πταίσματά της, είχε θεμελιώσει το βίο της στην πίστη και στην αρετή.
Και κρατούσε ψηλά το λάβαρο και της προσωπικής και της εθνικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας.
Αυτό το λάβαρο υπερασπίστηκε με το αίμα του ο Σμύρνης Χρυσόστομος κι έγινε, μαζί με πολλούς άλλους, το σύμβολο του ιδανικού, του ωραίου, του υψηλού, του γενναίου, του αγωνιστή, του μάρτυρα, του αγίου.
Όσο ζούσε καθοδηγούσε. Και όταν πέθανε, άφησε φωτεινά αχνάρια, για αν τα βαδίσουν όλοι όσοι έρχονται μετά από αυτόν και κλείνουν κι εκείνοι μέσα στην καρδιά τους άγιους πόθους και στόχους ιερούς.
