🔺Του Σωτήρη Μ. Τζούμα

Ο νους μας από χθες έχει σταματήσει σε μια μουντή και παγερή μέρα, όπως η σημερινή, πλην όμως χαρμόσυνη για την Εκκλησία μας. Πρόκειται για την  της 7η Φεβρουαρίου 2008, η οποία πέρασε στην ιστορία ως ημέρα εκλογής του 20ού Προκαθημένου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος, από της ανακηρύξεως του Αυτοκεφάλου της, του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου του Β ´.

Η εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου έγινε 10 μόλις ημέρες μετά την εκδημία του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, η απώλεια του οποίου είχε προκαλέσει μεγάλη θλίψη, σε κλήρο και λαό.

Έχουν περάσει 15 χρόνια από την ημέρα εκείνη. Και μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητας πλέον ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος πέρασε το φράγμα της πρώτης 10ετίας και ήδη ολοκλήρωσε το ήμισυ  έτος της δεύτερης και βαδίζει ακάθεκτος για την εικοσαετία.

Ανέλαβε τη διακυβέρνηση του σκάφους της Εκκλησίας σε μία πολύ κρίσιμη για την πορεία του τόπου εποχή. Η Ελλάδα της ευμάρειας, έγινε η Ελλάδα των μνημονίων και η Εκκλησία κλήθηκε να διαδραματίσει τον δικό της κοινωνικό ρόλο, ανταποκρινόμενη αξιοπρεπώς – όχι γιατί το όφειλε, αλλά γιατί το αισθανόταν ως στοργική  Μητέρα- στις ανάγκες του δοκιμαζόμενου λαού μας.

Η δεκάχρονη Αρχιεπισκοπεία Χριστοδούλου, παρά τα προβλήματα και τον πόλεμο που του έγινε  –αυτή είναι η μοίρα των μεγάλων- τόσο από ενδοεκκλησιαστικούς εχθρούς όσο και από πολιτικά κέντρα, εγχώρια και ξένα-χάρισε στην Εκκλησία της Ελλάδος τον «χρυσόν αιώνα» της και ανέβασε τον πήχυ ψηλά ώστε να περνούν όλοι οι άλλοι από κάτω. Η Εκκλησία επί Χριστοδούλου είχε λόγο και ήταν παρούσα, ζωντανή και δυναμική στην σύγχρονη πραγματικότητα και καθημερινότητα.Και όχι σιωπώσα ή του περιθωρίου και της αλητείας όπως την ήθελαν κάποιοι.

Πολλοί από τους αναγνώστες μας, διαβάζοντας τις γραμμές αυτές, θα σκεφτούν και θα πούν οτι είμαι ο τελευταίος που θα μπορούσε να πεί ή ακόμη χειρότερα, να γράψει για την επέτειο του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου. Και τούτο διότι είναι γνωστόν ότι  δεν είμαι απ´αυτούς που ανήκουν στους ευνοούμενους της αρχιεπισκοπικής αυλής ή στους καθημερινούς  συνομιλητές ή συνεργάτες  του Αρχιεπισκόπου. Κάποιοι φρόντισαν να μου κόψουν το δρόμο γιατί ήξερα πολλά για τη διαδρομή τους και θα καταλάβαινα περισσότερα αν ήμουν μέσα στα πράγματα.Στην εποχή μας είναι καλό να γνωρίζεις και να διαθέτεις τράπεζα ιδεών και πληροφοριών αλλά είναι κακό να ξέρουν ότι γνωρίζεις.Διότι σου κόβουν το δρόμο.

Ήμουν  και είμαι βαθύτατα προσηλωμένος στη μνήμη του Μεγάλου Αρχιεπισκόπου και Πνευματικού μου Πατέρα Χριστοδούλου, που έφυγε απ´ αυτή τη ζωή πολεμούμενος αβυσσαλέα, από εχθρούς κι από φίλους,  τους οποίους μάλιστα ευεργέτησε.

Επειδή έχω μάθει όμως, στη ζωή μου να ομιλώ πάντα με αλήθειες, ακόμη κι αν γίνομαι δυσάρεστος , το αυτό θα πράξω και τώρα! Εξάλλου το Δελφικό «Σαυτόν ίσθι», με χαρακτηρίζει σε όλη την προσωπική και δημοσιογραφική μου πορεία.

Εν προκειμένω, θεωρώ υποχρέωσή μου να καταθέσω σήμερα αυτές τις σκέψεις, ημέρα ξεχωριστή για τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, δεδομένου ότι συμπληρώνει 15 ολόκληρα χρόνια στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο. Μπορεί να μην είμαι ο καταλληλότερος, αλλά όπως είπε και ο Όσκαρ Ουάιλντ όλα  τα μεγάλα αριστουργήματα σε αυτή τη ζωή έχουν γραφεί από τους πλέον ακατάλληλους!

Όταν χήρευσε ο θρόνος των Αθηνών, η εκλογή του από Θηβών και Λεβαδείας Ιερωνύμου ήταν αναμενόμενη. Επικράτησε έναντι των άλλων συνυποψηφίων του γιατί η Ιεραρχία λειτούργησε θεραπευτικά για το παρελθόν.  Ο έτερος εξίσου δυνατός υποψήφιος ο Σεβ.  Σπάρτης Ευστάθιος ενώ ξεκίνησε ισχυρά και θα μπορούσε να κόψει πρώτος το νήμα ακόμη και αν ισοψηφούσε στον τελευταίο γύρο με τον Ιερώνυμο, ανέκοψαν την πορεία του κάποιοι βδελυγματικοί χαρακτήρες Ιεραρχών των οποίων ο ρόλος αποκαλύφθηκε εγκαίρως αλλά η πορεία της Ιεραρχίας είχε πλέον πάρει το δρόμο της.

Ο Ιερώνυμος οφείλει τη νίκη του στο ότι η Ιεραρχία τον έκρινε  ως μετριοπαθή Ιεράρχη . Φρόντισε  ο ίδιος να καλλιεργήσει αυτή την εικόνα από πολύ νωρίς! Από τη στιγμή που εξελέγη Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας το 1981, το περιβάλλον του έλεγε  ότι όταν έλθει η ώρα για την  μετά Σεραφείμ εποχή, διάδοχος θα είναι  ο Ιερώνυμος ο Β ´ ο οποίος θα είναι ενωτικός Αεχιεπίσκοπος.

Και σήμερα 15 χρόνια μετά μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητος ότι τα κατάφερε! Είναι ο Αρχιεπίσκοπος  που δεν έχει αντιπολίτευση τουλάχιστον ορατή και θορυβώδη, όπως είχαν όλοι οι Προκάτοχοι του.Μετά τον Αθηνών Σπυρίδωνα που ήξερε να επιβάλλεται ο Αθηνών Ιερώνυμος ο Β ´πορεύεται χωρίς εμπόδια  και αμφισβητίες.

Όταν  εξελέγη το 2008, ο Ιερώνυμος ήταν ήδη 70 ετών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τον πρόλαβαν τα χρόνια του αλλά προς γενική έκπληξη όλων μας ανέλαβε το πηδάλιο της Εκκλησίας με πολύ όρεξη για έργο και προσφορά, σαν έτοιμος από καιρό. Η Ιεραρχία τον εξέλεξε δικαιώνοντας τρόπον τινά την φιλοδοξία που είχε να ηγηθεί της Εκκλησίας και ξεκαθαρίζοντας άπαξ δια παντός το τοπίο από τις φήμες που είχαν δημιουργηθεί.

Η φιλοδοξία του να ηγηθεί της Εκκλησίας ήταν παλιά αλλά εκφράστηκε για πρώτη φορά το 1998 με τη γνωστή ανεπιτυχή έκβαση, αφού εξελέγη  τότε ο Χριστόδουλος.

Το 2008 όταν ο Χριστόδουλος έφυγε από τη ζωή διεκδίκησε εκ νέου την εκλογή. Και η Ιεραρχία τον εξέλεξε, επιβεβαιώνοντας με τον τρόπο αυτό τη βούλησή της, για έναν αντι-Χριστόδουλο. Και να πούμε και κάτι που θα το κρίνει με μεγαλύτερη ψυχραιμία ο ιστορικός του μέλλοντος και οι ψυχολόγοι που θα εντρυφήσουν στο φαινόμενο : ο Ιερώνυμος εξελέγη χάρη στους Ιεράρχες  οι οποίοι είχαν εκλεγεί επί Χριστοδούλου.

Και ο Ιερώνυμος ως προς αυτό τα κατάφερε κατά τρόπο θαυμαστό να ενώσει τα διεστώτα, γεγονός που επαληθεύεται σε πολλά σημεία από την προϊούσα 15ετία.

Η αλήθεια είναι ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μένοντας όπως είναι και μη θέλοντας να παραστήσει ή να μιμηθεί κάποιον άλλον, παρέλαβε τη σκυτάλη που άφησε πίσω του ο Προκάτοχός του Μακαριστός Χριστόδουλος και κατάφερε  να την μεταφέρει κάποια βήματα μπροστά και να μιλάνε όλοι σήμερα για το σημαντικό φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας και για τον ήρεμο, μειλίχιο αλλά και αποφασιστικό Αρχιεπίσκοπο.

Η ρήση στενού συνεργάτη του που τον αγαπάει ειλικρινά  ότι παίζει την μπάλα χαμηλά και βάζει γκολ όποτε χρειαστεί είναι χαρακτηριστική και εκφραστική της στρατηγικής που διαθέτει.

Ναί, ο κ. Ιερώνυμος, μπορεί να είναι ως ανθρώπινος χαρακτήρας, εντελώς διαφορετικός από τον προκάτοχό του Χριστόδουλο, ακολουθεί όμως μέχρι τώρα, σε πολλά θέματα τα χνάρια του προκατόχου του. Στηρίχθηκε στο συντελεσθέν έργο, αλλά θέλει να βάλει   τη δική του σφραγίδα.Και είναι θεμιτό. Και το κάνει με επιτυχία. 
Η στρατηγική διαφέρει  και οι μεθοδεύσεις που ακολουθεί  για να φτάσει στο στόχο του.

Μπορεί ο Ιερώνυμος, να μην είναι τόσο πληθωρικός και θορυβώδης στον τρόπο και στην συμπεριφορά, στην ομιλία και στις παρεμβάσεις, αλλά έχει μία ικανότητα να εμπνέει ηρεμία και σιγουριά, στον κάθε  συνομιλητή του! Ο καθένας με τα χαρίσματά του.

Και τίποτα να μην πεί, ή να μη δεσμευτεί, κατορθώνει να μεταδίδει την ικανοποίηση της πληρότητας της επικοινωνίας που είχε μαζί με τον κάθε συνομιλητή του. Το προσόν αυτό, αδιαμφισβήτητα ειδικό του χαρακτήρα  του κ. Ιερωνύμου και αναμφίβολα ενισχυτικό της προσωπικότητάς του, κάνει ξεχωριστή την ιδιοσυγκρασία του και τον κατατάσσει στην ιστορία της Εκκλησίας μας  σε μία ηγετική-στρατηγική φυσιογνωμία αλλά με χαμηλό προφίλ.Ο Ιερώνυμος δια της σιωπής έχει καταφέρει περισσότερα από όσα κατάφεραν οι άλλοι με αγώνες και φωνές.

Ο Ιερώνυμος  κινείται στον αντίποδα του Μακαριστού Χριστοδούλου.Αλλά έχει καταφέρει να κάνει αισθητή την παρουσία του και να είναι υπολογίσιμη δύναμη από τον πολιτική ηγεσία της χώρας- από όλες τις πτέρυγες.

Ως άνθρωπος είναι ολιγόλογος, ως χαρακτήρας διακριτικός, καθόλου παρεμβατικός και επικοινωνιακά ευρίσκεται σε μόνιμη παρασκιά.

Δεν θέλει να κάνει δηλώσεις ή να δίνει συνεντεύξεις. Αλλά και αν δώσει εφαρμόζει τη σοφή συνταγή: των φρονίμων ολίγα. Η λειτουργική του παρουσία στους Ναούς της Αρχιεπισκοπής είναι μετρημένη. Δεν έχει την πληθωρικότητα του Χριστοδούλου, ο οποίος τρεφόταν από την Θεία Λατρεία και… «έπασχε» με το να ψάλλει,γι’ αυτό και ήθελε να συμμετέχει σε ακολουθίες και λειτουργίες αντικαθιστώντας πολλές φορές τους ιεροψάλτες.

Ο Ιερώνυμος δεν δείχνει να θέλει να ακολουθεί μία  τέτοια τακτική. Κάθε άλλο! Όταν βρίσκεται στον θρόνο είναι  σαν τους καλογέρους στο στασίδι τους.Σεμνός, διακριτικός, άφωνος και ως αείποτε προσευχόμενος μυστικώ τω τρόπω.

Κάτι ακόμη που πρέπει να πιστωθεί στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, ανεξαρτήτως κάποιων επιμέρους ανθρωπίνων λαθών και παραλείψεων, είναι ότι στα πρώτα του βήματα δεν κινήθηκε ρεβανσιστικά, όπως τον συμβούλευσαν οι παλαιοί «Ηρακλείς» του θρόνου που τον πλαισίωσαν διεκδικώντας ρόλο αντ´ αυτού, διαδίδοντας δεξιά και αριστερά το τραγελαφικό: εμείς τον βγάλαμε Αρχιεπίσκοπο!Ευτυχώς απαλλάχθηκε εγκαίρως από τα βαρίδια. Και αν ακόμη και σήμερα ακούμε τις πορδές τους(γιατί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο) είναι το μικρότερο κακό που μπορούν να κάνουν πια στην Εκκλησία.

Στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος αφού πάτησε γερά στην καθέδρα του και εξασφάλισε τη συναίνεση της Ιεραρχίας σε όλες τις αποφάσεις και επιλογές του, κατάφερε με αριστοτεχνικό τρόπο να αμβλύνει τον ρόλο κάποιων παραγόντων που ήθελαν να του επιβληθούν και να τον κηδεμονεύουν.Σιγά- σιγά κατάφερε να απαλλαγεί ή έστω να απομακρύνει όλα τα βαρίδια που τον βάραιναν.

Και ενώ θα μπορούσαν κάποιοι εκ των Ιεραρχών να μην διάκεινται ευμενώς προς τον Αρχιεπίσκοπο και να του κάνουν αντιπολίτευση εντούτοις τον αντιμετωπίζουν όλοι  με απόλυτο σεβασμό. Και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς αφού επι των ημερών του εξελέγησαν και χειροτονήθηκαν περί τους 60 νέους Ιεράρχες. Γεγονός που δεν έχει προηγούμενο στην Εκκλησιαστική μας ιστορία, ακόμη και όταν η Ιεραρχία ήταν ολιγομελής.

Μπορεί να καταλογίζουν κάποιοι  στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο αργά αντανακλαστικά και ήπιους τόνους αντιμετώπισης των διαφόρων θεμάτων-στοιχεία και τα δύο που δεν κατατάσσουν την Εκκλησία σε θέση  μπροστάρη, όπως την ήθελε ο Χριστόδουλος-όμως ο Ιερώνυμος ακολουθεί  μία άλλη στρατηγική, λιγότερο επιθετική και περισσότερο διαλογική και συζητήσιμη. Φρονεί οτι σε μία εποχή γενικότερης κρίσης, η Εκκλησία ως θεσμός, πρέπει να μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και των αντιπαραθέσεων, για να μπορεί να περνά τις θέσεις της και να ανακουφίζει το Χριστεπώνυμο πλήρωμα στις ανάγκες του, χωρίς αντιμαχίες!

Και το σημαντικότερο για να μην εγείρει αντιπαραθέσεις.

Το περίεργο, ωστόσο, είναι οτι οι ίδιοι Μητροπολίτες αυτά για τα οποία κατηγορούν τον Ιερώνυμο –για επικοινωνιακό έλλειμα και σιγανή φωνή– οι ίδιοι στις επαρχίες τους εφαρμόζουν και ακολουθούν την ίδια και απαράλλαχτη με τον Αρχιεπίσκοπο τακτική.

Δηλαδή του ζητούν να κάνει κάτι που οι ίδιοι δεν μπορούν και δεν θέλουν να κάνουν! Και το χειρότερο είναι ότι αυτά που του καταμαρτυρούν, τα λένε πίσω από την πλάτη του, αφού μπροστά του  όλοι δείχνουν πλήρη ταυτότητα απόψεων και συμφωνία σε όλα. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που  έχουν λόγο και μπέσα  τέτοια που να τιμούν  την Αρχιερωσύνη τους.

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, είναι φυσικό ο κ. Ιερώνυμος να νοιώθει διπλά πιο δυνατός, αφού η στρατηγική που εφαρμόζει όχι μόνον είναι επιτυχής αλλά και αποδίδει τα αναμενόμενα ! Δεν είναι τυχαίος ο χαρακτηρισμός του «στρατηγού» που τον ακολουθεί από την προ της εκλογής του εποχή.Προσωπικά άκουσα για πρώτη φορά  από τον Μακαριστό Σερρών Μάξιμο να τον αποκαλεί  Στρατηγό Ρόμελ, σιωπηλό αλλά αποτελεσματικό. Ο Μάξιμος ενώ αρχικά  ανήκε στους υποστηρικτές του Ιερωνύμου στη συνέχεια πήγε με τον Χριστόδουλο και υπήρξε ο αρχιτέκτων της εκλογής του το 1998.

Ένα ακόμη  δυνατό στοιχείο του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου είναι ο διακριτικός, σχεδόν μυστικός τρόπος που ασκεί διοίκηση, μακριά από τα περίεργα όμματα,την κριτική και τους ψιθύρους των άλλων!

Ο,τι γίνεται στην Αρχιεπισκοπική αυλή, μένει εντός των τειχών αλλά κι αν παρ´ ελπίδα κάτι ξεφύγει και βγεί προς τα έξω, είναι απολύτως ελέγξιμο από τους ανθρώπους του.Ο Ιερώνυμος δεν ανταλλάσσει τις εσώτερες σκέψεις του με πολλούς μπορεί και με κανέναν.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος διακρίνεται για την αυστηρότητα του σε πολλά θέματα, εντούτοις μερικές φορές ενδίδει στις απαιτήσεις ισχυρών Ιεραρχών για προαγωγή πνευματικών τους παιδιών.

Η Ιεραρχία μέχρι τώρα δεν του χάλασε το χατήρι και ανέδειξε αρκετούς ακατάλληλους για Αρχιερείς και Ποιμένες. Το έχει καταλάβει και ο ίδιος. Και αυτό δεν θα κρατήσει επ´άπειρον.

Με αφορμή την επέτειο των 15 ετών του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου επιχειρήσαμε μια εν τάχει ανασκόπηση της πορείας του. Δεν ξέρω αν τα καταφέραμε. Το βέβαιο είναι ότι προσπαθήσαμε να τον παρουσιάσουμε στην κοινή γνώμη  με αντικειμενικά κριτήρια.

Αλλά αυτό, είναι μόνο η αρχή!«Μείζω τούτων όψει»! Το κεφάλαιο «Ιερώνυμος» έχει μεγάλο ενδιαφέρον και θα μας απασχολήσει για πολύ ακόμη.