Του π. Ηλία Μάκου

Στο βιβλίο 420 σελίδων, που έχει εκδώσει, πριν λίγα χρόνια η Μητρόπολη Φθιώτιδος, και περιλαμβάνει πολλές φωτογραφίες και έγγραφα, αλλά και δημοσιεύματα της εποχής, όχι μόνο καλύπτεται η πολύτιμη διακονία του αοιδίμου Μητροπολίτου, αλλά είναι τόσο βαθιά και συνεπής και συστηματική η ερευνητική εργασία του π. Νεοφύτου, ώστε να αναδεικνύεται πλήρως και ορθά η ευρεία και φωτεινή διάσταση της προσωπικότητας του κυρού Αμβροσίου.  

Γεννημένος στη Μικρά Ασία το 1880 ανδρώθηκε πνευματικά  μέσα σε συνεχείς πολέμους και αφόρητες συνθήκες. Αφού υπηρέτησε την Εκκλησία είτε από τη θέση του πρωτοσυγκέλλου στη Μητρόπολη Σερρών, είτε από τη θέση του ιεροκήρυκα αρχικά και του βοηθού Επισκόπου Χριστιανουπόλεως ακολούθως στη Μητρόπολη Σερρών, όπου αγωνίστηκε ενάντια στους κατακτητές Τούρκους, καθώς και κατά της επεκτατικής μανίας των Βουλγάρων στη Μακεδονία, προστατεύοντας με πατριωτικό ζήλο τον Ελληνισμό,  είτε από τη θέση του Μητροπολίτη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας, εκλέχτηκε Μητροπολίτης Φθιώτιδος, όπου δραστηριοποιήθηκε πρόθυμα και αγόγγυστα σε διάφορους τομείς και έδειξε, όπως τεκμηριωμένα και παραστατικά φαίνεται μέσα από το βιβλίο του π. Νεόφυτου Ραφαηλίδη, ότι όλα τα γεγονότα της πρόσκαιρης ζωής  αντιμετωπίζονται με καρτερία και υπομονή και αγωνιστικότητα.

Αντιστάθηκε κατά των Γερμανών κατακτητών, στάθηκε στο πλευρό των ανταρτόπληκτων ιερέων, φρόντισε για να διατηρήσουν το ήθος τους οι νέοι, λειτουργώντας κατηχητικά και κατασκηνώσεις, ανήγειρε Γηροκομείο, αναζωογόνησε τις ιστορικές Μονές της Μητρόπολής του και πολλά άλλα, που τα έπραττε σκεπτόμενος την ωφέλεια εξ  αυτών των ανθρώπων, αλλά και τις αμετάκλητες καλές συνέπειες για την ζωή τους και την πνευματικότητά τους.

Ο π. Νεόφυτος, κλείνει αυτό το έργο του, που μπορεί να χαρακτηριστεί, σαν σταθμός στις βιογραφίες των εκκλησιαστικών ανδρών, λόγω της πληρότητάς του και της ποιότητάς του, με τις θέσεις και τις απόψεις του Μητροπολίτου Αμβροσίου για τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, για την Εκκλησιαστική περιουσία, για το μορφωτικό επίπεδο του κλήρου και την εκκλησιαστική εκπαίδευση, καθώς και για την μισθοδοσία του κλήρου, που εκείνη την εποχή ήταν ένα πολύ καυτό πρόβλημα. 

Σε όλα αυτά φαίνεται η αρτιότητα του χαρακτήρα του και της πίστης του, η προτεραιότητα, που έδινε  στην ψυχή έναντι του σώματος. Αλλά και η προσπάθειά του να αναχαιτίσει τη μαζοποίηση και ποδοπάτηση της ανθρώπινης προσωπικότητας, τον αγώνα του και την αγωνία του να ανασυντάξει τις υγιείς δυνάμεις και να βοηθήσει τον άνθρωπο, ώστε να συνειδητοποιήσει την αξία του, την αποστολή του και την ευθύνη του. 

Με σαφήνεια αποκαλύπτεται, από το εύρος και την πληθώρα των στοιχείων, ότι έκανε κοπιώδη και με επιστημολογία  έρευνα ο π. Νεόφυτος Ραφαηλίδης και το αποτέλεσμα τον δικαίωσε. Και κατάφερε να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη του μακαριστού Μητροπολίτου, άσβηστο το φως του και να παραδώσει τη δάδα του, που φώτισε και θέρμανε κάποτε τους πιστούς, στις επόμενες γενιές. 

Η πορεία του δείχνει ξεκάθαρα, επίτευγμα και αυτό του συγγραφέα εξεγειρόταν εναντίον του κακού  και άναβε τη φλόγα της ηθικής και στον εαυτό του και στους συνανθρώπους του. Με τις πράξεις του κατάφερε να επιφέρει λαξευμένες και λείες επιδράσεις και αποδόσεις. 

Δεν υπάρχει άλλο κάτι ευχαριστότερο και τερπνότερο από το να διασώζεται η μνήμη προσώπων, που  αληθινά ζητούσαν τα του θεού και είχαν θεία καρδιά. Την συγκροτημένη βιογραφία ενός τέτοιου προσώπου μας παρέδωσε ο π. Νεόφυτος Ραφαηλίδης.