Ο Παρθενώνας διασώθηκε ακριβώς επειδή οι Έλληνες Χριστιανοί, τον μετέτρεψαν σε χριστιανικό Ναό. Ο Παρθενώνας έγινε η Παναγία η Αθηνιώτισσα και αποτέλεσε το δεύτερο μεγαλύτερο προσκύνημα της αυτοκρατορίας, μετά την Αγιά Σοφιά.

Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου / Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Πειραιώς
Φωτ.: Παναγιώτης Καράπασιας

Μία εξαιρετική εκδήλωση αφιερωμένη στο σπουδαιότερο μνημείο του κόσμου, την Ακρόπολη, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου, στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Την παρουσίαση έκανε ο κ. Βαγγέλης Παππάς, Εικαστικός, συγγραφέας και πτυχιούχος της Σχολής Καλών Τεχνών, με την χρήση σπάνιου οπτικού υλικού.

Όπως τόνισε και στην εισαγωγή του ο κ. Παππάς, η περίπτωση του σπουδαιότερου μνημείου ανά τον κόσμο, είναι μια μακριά κι άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία 2.500 χρόνων.
Κι αν η απαρχή του έργου αυτού μας προκαλεί δέος, ίσως θα έπρεπε να ταξιδέψουμε λίγο στον χρόνο και να αναζητήσουμε τη μοίρα του μέσα από την βαρβαρότητα, τη συμπόνια, τις αλήθειες και τα ψέματα. Ποιος κατέστρεψε το μοναδικό αυτό μνημείο; Γιατί άραγε η προπαγάνδα έχει έναν και μόνο θύτη;
Η παρουσίαση λοιπόν, αφορούσε μία έρευνα που έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια ο ομιλητής, για τις αλήθειες και τα ψέματα, σε σχέση με το τι γνωρίζουμε για την Ακρόπολη.
Αρχικά, αναφέρθηκε στη βασική διαφοροποίηση της Αθήνας, από τις άλλες πόλεις της αρχαιότητας.
Κι αυτή η διαφοροποίηση, έγκειται στο γεγονός ότι πάνω στην Ακρόπολη δεν υπήρχαν ναοί αφιερωμένοι σε θεούς όπως η Αφροδίτη, που ήταν το σύμβολο της γονιμότητας, ή ο Άρης, θεός του πολέμου. Ούτε πάνω απ’ όλα στον Δία, την απόλυτη δύναμη, τον κραταιό, τον πατέρα θεών και ανθρώπων.
Οι Αθηναίοι επέλεξαν να αφιερωθούν στην θεά Αθηνά, δηλαδή την σοφία. Αυτό είναι που ξεχωρίζει τους Αθηναίους και τον πολιτισμό τους.

Οι αλήθειες

Ο κ. Παππάς ξεκίνησε παρουσιάζοντας τις αλήθειες που αφορούν την διαχρονική ιστορία και τις καταστροφές που υπέστη στο διάβα των αιώνων η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας.
Ακρόπολη σημαίνει το άκρον της πόλεως, το πιο ψηλό σημείο της πόλεως.
Στα 1.200 πΧ ήταν ένα Μυκηναϊκό ανάκτορο. Οι Μυκηναίοι φέρνουν στην Αθήνα τα δύο πολύ βασικά χαρακτηριστικά της πολεοδομίας τους. Που ήταν η οχυρωμένη Ακρόπολη και το ανάκτορο.
Στα 520 πΧ έχουμε την αρχαϊκή Ακρόπολη. Την αρχαϊκή εποχή έχουμε την τυραννία του Πεισίστρατου και αργότερα την εφεύρεση της δημοκρατίας. Ένα τρίτο στοιχείο που χαρακτηρίζει αυτήν την περίοδο, είναι οι περσικοί πόλεμοι. Είναι η απάντηση της βαθιάς ανατολής στο γέννημα της δημοκρατίας.
Την περίοδο αυτή στην Ακρόπολη έχουμε δύο ναούς, αφιερωμένους στη θεά Αθηνά. Ο πρώτος χτίστηκε το 560 πΧ και τα αετώματα του κοσμούσαν λιοντάρια και μυθικά όντα. Στο αέτωμα του δεύτερου ναού, υπήρχαν μαρμάρινα γλυπτά που αναπαριστούσαν την γιγαντομαχία μέσα από τους μύθους.
Περνώντας στην κλασσική εποχή, έχουμε τον Παρθενώνα, αφιερωμένος στη θεά Αθηνά. Ονομάζονταν Μέγας Ναός. Παρθενώνας ονομάστηκε από ένα μικρό δωμάτιο που υπήρχε και ήταν ο χώρος που συγκεντρώνονταν οι παρθένες, οι αφιερωμένες στη θεά Αθηνά. Κι από αυτό το δωμάτιο πήρε όλο το κτίριο την ονομασία του.
Μέσα δεν γίνονταν θυσίες, αλλά ήταν στεγασμένο το άγαλμα της θεάς. Οι θυσίες γίνονταν έξω, στην είσοδο του ναού.
Μιλώντας για την ανοικοδόμηση του Παρθενώνα και ειδικά για τον Περικλή, ο ομιλητής σημειώνει πως αναδεικνύεται ηγέτης της δημοκρατικής παράταξης και σκοπός του είναι να επιβάλλει την Αθήνα, όχι μόνο ως πολιτικό-στρατιωτική δύναμη στον Ελληνικό κόσμο.
Ήθελε η Αθήνα να είναι η αυτοκρατορία της Μεσογείου. Ταυτόχρονα όμως, ήθελε να είναι και η «παίδευσις» των Ελλήνων. Δηλαδή να εκπληρώσει τον αρχέγονο εκείνο σκοπό της, που ήταν η σοφία, η επιστήμη, η ευαισθησία του κάλλους, η ανωτερότητα του πνεύματος.
Το έργο είχε σχεδιαστεί να είναι μεγαλεπήβολο. Οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης και ο γλύπτης Φειδίας, είχαν αναλάβει την γενική εποπτεία όλου του έργου και στόχευαν πολύ ψηλά.
Ο Παρθενώνας είναι ο μεγαλύτερος Δωρικός ναός στον Ελληνικό κόσμο και ο μοναδικός κατασκευασμένος εξ’ ολοκλήρου από μάρμαρο. Προκαλεί κατάπληξη μέχρι σήμερα, το γεγονός ότι ολοκληρώθηκε μέσα σε 8 με 9 χρόνια.
Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Μανόλη Κορρέ, συντηρητή της Ακρόπολης, σήμερα, με την υπάρχουσα τεχνολογία που έχουμε, θα ήταν αδύνατο να χτιστεί ο Παρθενώνας στα 8 με 9 χρόνια που τον έχτισαν οι αρχαίοι.
Ένα από τα μυστικά της κατασκευής, ήταν η μεταλλουργία των λιθοξοϊκών εργαλείων και η απίστευτη επιδεξιότητα των αρχαίων λιθοξόων.
Μάλιστα, όπως επεσήμανε ο κ. Παππάς, οι αρχαιολόγοι βρήκαν από τα ίχνη που άφησαν στα μάρμαρα, ότι τα εργαλεία που είχαν τότε, ήταν πολύ ανώτερα από τα σημερινά.
Ο Ναός ήθελε να εκφράσει την δημοκρατία. Χτίστηκε για να στεγάσει μέσα του, τη θεά Αθηνά και για να γίνει αυτό, έπρεπε το ίδιο το κτίριο να εκφράζει τις αρετές της θεότητας αυτής.
Το άγαλμα ήταν τεράστιο και χρυσελεφάντινο. Είχε 12 μέτρα ύψος. Τα γυμνά μέρη του σώματος ήταν καμωμένα από ελεφαντόδοντο και το υπόλοιπο από χρυσό.
Τον 5ο αιώνα μΧ, το άγαλμα μεταφέρθηκε από τους χριστιανούς στην Κωνσταντινούπολη και έκτοτε χάνονται τα ίχνη της.

Τα ψέματα

Στη συνέχεια ο κ. Παππάς αφιέρωσε το υπόλοιπο της ομιλίας του στα ψέματα που έχουν ειπωθεί και αφορούν στο πως καταστράφηκε το μνημείο και έφτασε στις ημέρες μας στην κατάσταση που βρίσκεται. Ψέματα που χρεώνουν την καταστροφή του, εν μέρει, στους χριστιανούς, όπως αναφέρεται και σε σχετική παρουσίαση του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά που προβάλλονταν στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Πουθενά δεν έχει γραφτεί, τόνισε με έμφαση ο ομιλητής, ότι μέρος του ανατολικού αετώματος και μέρος από τις μετώπες, καταστράφηκε από τους «βάνδαλους χριστιανούς».
Ιδιαίτερη μνεία έκανε σε ένα αναμφισβήτητο γεγονός που αφορά την συμπεριφορά του Μοροζίνι και της στρατιάς του, μετά από την καταστροφή του Παρθενώνα από τα κανόνια του.
Επέλεξε τα καλύτερα διατηρημένα αγάλματα του δυτικού αετώματος και προσπάθησε να τα αποσπάσει, προκαλώντας τους, όπως και στο κτίριο, τεράστιες καταστροφές από τις εκρήξεις των μισθοφόρων του.
Ανέφερε επίσης την μαρτυρία Ιταλού περιηγητή, νωρίτερα από την επέμβαση του Μοροζίνι και την επίθεση στον Παρθενώνα, σύμφωνα με την οποία, διάφοροι ευρωπαίοι είχαν ήδη ξεκινήσει την αρχαιοκαπηλία.
Μια ακόμη ανεκτίμητη μαρτυρία, αποτελεί πίνακας που δημιουργήθηκε 10 χρόνια πριν τον Μοροζίνι και εικονίζει τον Παρθενώνα, διαλύοντας τα ψεύδη περί καταστροφής του μνημείου από τους χριστιανούς, το 436 μΧ.
Όπως τόνισε ο κ . Παππάς στο κλείσιμο της εξαιρετικής παρουσίασης του:
«Δεν λένε όλη την αλήθεια. Στα 267 μΧ, την Αθήνα την κατέστρεψαν οι Έρουλοι και έκαψαν τον Παρθενώνα.
Ο Παρθενώνας διασώθηκε ακριβώς επειδή οι Έλληνες Χριστιανοί, τον μετέτρεψαν σε χριστιανικό Ναό. Ο Παρθενώνας έγινε η Παναγία η Αθηνιώτισσα και αποτέλεσε το δεύτερο μεγαλύτερο προσκύνημα της αυτοκρατορίας, μετά την Αγιά Σοφιά. Συνέρρεαν χιλιάδες προσκυνητών μέσα στο μνημείο.
Χρειάζεται γνώση, έρευνα, αγάπη για τον πολιτισμό μας.»