Σήμερα, 13 Νοεμβρίου 2018, η Αποστολική και Παλαίφατη Εκκλησία της Κύπρου σεμνύνεται με την ευκαιρία των σεπτών ονομαστηρίων του Μακαριωτάτου Προκαθημένου Αυτής, Αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ. Χρυσοστόμου Β΄.

Οπως αναφέρει ανακοίνωση της Αρχιεπισκοπής: «Με τις πρεσβείες του επωνύμου αυτού Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που σήμερα τιμούμε τη μνήμη του, ευχόμαστε στο Μακαριώτατο: εις πολλά έτη, Δέσποτα με υγεία ακράδαντο!

Ακολουθεί το κήρυγμα του θείου λόγου που εκφώνησε ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου, Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας προισταμένου του Μακαριωτάτου…

Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου

Λόγος

Ο ιερός Χρυσόστομος για τις θλίψεις

« Την σοφίαν εξ ύψους καταμαθών,… τοις πάσιν εξέλαμψας, ως χρυσός εν καμίνω,… Ιωάννη Χρυσόστομε» (Κάθισμα Όρθρου)

*******

«Την σοφίαν εξ ύψους καταμαθών,… τοις πάσιν εξέλαμψας, ως χρυσός εν καμίνω,… Ιωάννη Χρυσόστομε»

9 χρο­νια και 7 μη­νες χρημάτισεν Αρ­χι­ε­πι­σκο­πος Κωνσταντινουπόλεως, Μακαριώτατε, Άγι­οι Αρχι­ερείς, έντιμοι άρχοντες, σεβα­στοί πατέ­ρες, αγαπητοί χρι­στιανοί, ο γιός του Σεκούνδου και της Ανθούσας, «ο ευτελής μειρακίσκος», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του, στο ξεκίνημα της δι­ακονίας του, ο ιερός Χρυσόστομος, του οποίου τη μνήμη εορτάζουμε σήμερα. Κι απ᾽ αυτά πάλι τα 3 χρόνια και 3 μη­νες τα πέρασε στην ε­ξο­ρι­α. Το μαρτύριό του όμως, που θα κρατήσει πέντε χρόνια, ξεκινά το έτος 402, τότε που ο αυτοκρά­τορας υπογράφει το διάταγμα της πρώτης εξο­ρίας του, η οποία για λόγους συγκυρίας ήταν πο­λυ σύντομη. Και θα λάμψει, όπως ο χρυσός στο χωνευτήρι και θα γεμίσει φως την οικουμένη και τους αιώνες. Και θα είναι το φως αυτό πιο γλυκό και πιο ένδοξο, διότι έχει στη λάμψη του μέρος από τις ανταύγειες του αίματος των Μαρτύρων. Ο Θεός της αγάπης του, που υπήρξεν ο πρώτος Μάρτυρας της Αλήθειας, θέλησε να τον περιβάλει με την αλουργίδα που φόρεσε κι Εκείνος: την αλουργίδα της συκοφαντίας και της παράνομης καταδίκης, πριν του φορέσει τον στεφάνο του μαρτυρίου. Πόσο ακριβά, αλήθεια, αμείβει ο Θεός όσους τον αγαπούν!

Ο ιερός Χρυσόστομος αναδείχθηκεν άξιος του Θεού στην έρημο, άξιος στον στίβο της αγάπης, άξιος στον άμβωνα, άξιος και στον θρόνο. Από το στέμμα, που ήδη λαμπρύνει το άγιο μέτωπό του, λείπει το πιο λαμπερό διαμάντι· το μαρτύριο. Και επειδή είναι άξιος, γι᾽αυτό πρέπει το διαμάντι του να είναι μεγάλο· αυτοκρατορικό.

«Ο αυτοκράτωρ δεν θέλει πλέον να επιβρα­δύνεις· το πλοίο είναι έτοιμο να σε οδηγήσει στον ορισμένο τόπο της εξορίας σου», του λέγει ο αυ­τοκρατορικός απεσταλμένος. «Εάν εις το μι­κρον αντιστής, έχω διαταγήν να σε απαγάγω διά των στρατιωτών». «Ιδού εγώ. Οδηγήσατέ με, όπου θέλετε» παίρνει σταθερή την απάντηση του Αρχιεπισκόπου.

Απ΄ εδώ αρχίζει το μαρτύριο. Ο ιερός άνδρας θα πολεμήσει από τα κατάβαθα της ύπαρξής του με τα στοιχεία της φύσης, με τις αφάνταστες ταλαιπωρίες της οδοιπορίας ανάμεσα από τις σταχτιές ερημιές της Μ.Ασίας, για να φθάσει στον τόπο της εξορίας του∙ ανάμεσα από γκρεμούς και χαράδρες, από άγρια βουνά και σκοτεινά δάση και βαθιά ποτάμια, μέσα στη βροχή και το χιόνι και πάλι στην κάψα του καλοκαιριού… Και θα πολεμήσει με αχώριστη συντρόφισσά του την αρρώστεια, που του έμεινε μόνη «πιστή» στην πεζοπορία του, – αφόρητοι πόνοι στομαχικοί με κρίσεις πυρετού, για τους οποίους το μόνο φάρμακο ήταν να προλάβει να πάρει ένα λουτρό όπως- όπως, έστω και μέσα σ᾽ ένα σπασμένο πυθάρι ακόμη∙ και επί πλέον, χαλασμένοι νεφροί και αδύνατα πόδια. Θα πολεμήσει με τη μοναξιά, τον απαίσιο δυνάστη των ευαίσθητων πνευμά­των, θα πολεμήσει με την κακότητα των δεύτε­ρων φρουρών του και τις επιδρομές των Ισαύ­ρων. Έναν ολόκληρο χειμώνα, τον χειμώνα του 405 μ.Χ. τον βγάζει σ᾽ένα δωμάτιο, όπου ο κα­πνος από τη φωτιά σταματά την αναπνοή. Αν δεν πνιγόταν από τον βήχα, αν δεν συσπούσε το πρόσωπο από το σφυροκόπημα ανηλεών πονο­κεφάλων, εάν η ναυτία τον άφηνεν ήσυχο, θα τον νόμιζες νεκρό. Ριγεί από το κρύο και λυώνει. Αλλά συνεχώς τα χείλη του ψιθυρίζουν: «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν».

*****

Λόγος που μαρτυρεί το πως αντιλαμβάνεται ο μαρτυρικός Πρωθιεράρχης το νόημα των θλίψε­ων και πως βιώνει η θεοφιλής ψυχή του το μεγά­λο αυτό αγώνισμα. Ας το παρακολουθή­σουμε στο ξεδίπλωμα της σκέψης του, που είναι και το απαύγασμα της εσωτερικής ζωής του.

Όταν επιστρέφει από την πρώτη εξορία, στην Κωνσταντινούπολη και οι πιστοί σηκώνοντάς τον στα χέρια τον ανεβάζουν στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο, αναφωνεί: «τι είπω και τι λαλήσω; ευλο­γητός ο Θεός… ελαυνόμενος ηύλόγουν, επανε­λ­θων ευλογώ… ευλογητός ο Θεός ο συγχωρήσας εξελθείν, ευλογητός πάλιν ο καλέσας επανελ­θείν… Μηδέποτε φοβηθής πειρασμόν, εάν γεν­ναίαν έχης ψυχήν… Ευχαριστούμεν επί πάσι τω φιλανθρώπω Θεώ».

Στην πιστή και αφοσιωμένη διακόνισσα την Ολυμπιάδα γράφει: «η θλίψη έχει και αυτό το γνώρισμα: εκείνους που την υποφέρουν με γεν­ναιότητα και πραότητα, τους ανεβάζει ψηλότερα από τις θλιβερές καταστάσεις, ώστε να μη τους φθάνουν του διαβόλου τα βέλη∙ αλλά τους εκπαι­δεύει να περιφρονούν τις δολοπλοκίες του». Η θλίψη είναι η πραγματικότητα των δύο επιπέδων, που ανάμεσά τους ο άνθρωπος συμπιέζεται – συνθλίβεται- όπως η ελιά στο ελαιοτριβείο.

Έτσι όμως η θλίψη καθίσταται «τεκμήριον» (απόδειξη) της «πολλής κηδεμονίας του φιλαν­θρώπου Θεού προς ημάς» (ΕΠΕ 4, 692). Κανείς δεν ενώνεται με τον Χριστόν, δι­δάσκει ο ιερός άνδρας, «τρυφών και καθεύδων… αλλ᾽ ο εν θλι­ψει και πειρασμώ» (ΕΠΕ 19,26). Κανείς δεν ενώ­νεται με τον Χριστό καλοπερνώντας και κοιμώ­μενος, παρά μόνο εκείνος που περνά μέσα από το καμίνι της θλίψης και των πειρασμών. Κι έτσι η θλίψη γίνεται ένα ακόμη διυλιστήριο του βίου.

Σ᾽ έναν κόσμο «πεπτωκότα», η θλίψη αποδει­κνύεται η δύναμη που διαλέγει ο Θεός για να αποκαλύψει στους εαυτούς μας τον εαυτό μας. Η θλίψη περιορίζει τις επιφάνειες, γι᾽αυτό κρατάει την ψυχή σε μια ενδοστρέφεια γόνιμη για τη σύλληψη του νοήματος της ζωής, που είναι η καρτερία και η αποδέσμευση από τις εφήμερες ανάγκες και τα θνητά πάθη.

Και προβάλλουν, έτσι, στο δένδρο της ζωής η περισυλλογή, η αυτογνωσία, η μετάνοια η προσ­ευχή, η εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια, η ελπίδα της σωτηρίας. Μη τη θλίψη γινόμαστε πιο ευαί­σθητοι στον πόνο του πλησίον, καταλαβαίνουμε καλύτερα τους άλλους και αποκτούμε χαρακτη­ριστικά που δεν τα είχαμε προηγουμένως. Γινό­μαστε πιο ανθεκτικοί, ανεξίκακοι. Τα καταλαβαί­νουμε όλα και τα συγχωρούμε όλα.

Ακόμη, στον καιρό των θλίψεων ο Θεός «πο­θεινότερος φαίνεται». Τον ποθεί πιο πολύ η ευ­σεβής ψυχή που υποφέρει. Τρέχει να τον συναν­τήσει και πέφτοντας στη θεική αγκαλιά νιώθει πως βρίσκεται σε καταφύγιο απροσπέλαστο από τις δυνάμεις του κακού (ΕΠΕ 16 Β, 116).

Στοιχώντας στον λόγο της Γραφής ότι «διά πολλών θλίψεων δεί ημάς εισελθείν εις την βα­σιλείαν του Θεού» (Πραξ. ιδ΄2) διδάσκει πως είναι αδύνατο «θλίψεως χωρίς… τον παρόντα βι­ον διελθείν» (ΕΠΕ 22, 68). Με τις θλίψεις, συμ­πληρώνει, «αφανίζονται και κατακαίονται ραδί­ως» οι αμαρτίες μας και λαμπρύνεται περισσό­τε­ρο η αρετή μας.

Ο «ισχυρός» γίνεται «ισχυρότερος» (ΕΠΕ 32, 66-70). Η θλίψη είναι το «άριστον φάρμακον της ταπεινοφροσύνης» (ΕΠΕ 33,214). Βοηθεί την ψυχή μας να ταπεινοφρονεί και την ετοιμάζει για την αιώνια δόξα του ουρανού, τη «διηνεκή και μεγάλην» (ΕΠΕ 36,114).

****

«Την σοφίαν εξ ύψους καταμαθών,… τοις πάσιν εξέλαμψας, ως χρυσός εν καμίνω,… Ιωάννη Χρυσόστομε»

Οι άγιοι του Θεού, που μυήθηκαν στα μυ­στικά του μυστηρίου της θλίψεως και γνωρίζουν τον πλούτο που προσπορίζουν στην ψυχή, μαζί με τον Απόστολο Παύλο «ευδοκούν εν ασθε­νείαις» αποδέχονται τις ασθένειες, τις θλίψεις και τις περιπέτειες, γιατί τότε «επισκηνώνει» μέσα τους «η δύναμις του Χριστού»∙ και τότε νιώ­θουν δυνατοί (Β´Κορ. ιβ´9), καυχώμενοι «εν ταίς θλίψεσιν» (Ρωμ. ε´3).

Δύσκολο το μάθημα, Μακαριώτατε∙ όμως, κα­θως σας βλέπουμε να ακολουθείτε τα ίχνη του Προστάτου Σας αγίου, αντιμετωπίζοντας με γεν­ναιότητα ψυχής την πρόσφατη δοκιμασία της υγείας σας, και με τελεία εμπιστοσύνη στην αγάπη του Θεού∙ διδασκόμαστε και παραδειγματιζόμαστε ο­λοι· οι εγγύς και οι μακράν. Οι εγγύς, διότι αυτή­κοοι τυγχάνομεν της ομολογίας σας: «ευχα­ριστώ τον Θεό, δοξάζω τον Θεό, που μου έδωσε αυτή την ευκαιρία να δω τον εαυτό μου». Και πάλιν « ο Θεός μας αγαπά περισσότερο του κανονικού»∙ και οι μακράν από τις δηλώσεις σας και τους παρηγορητικούς σας λόγους προς τους πα­σχοντες αδελφούς μας.

Εμείς, Μακαριώτατε, υιικώς ευχόμεθα, όπως ο Κύριος, τον Οποίο αγαπάτε και στον Οποίο έχετε παραδοθεί ολοκληρωτικά, σας χαρίζει πλη­ρη και αμφιλαφή υγεία, έτη πολλά και ευλογη­με­να, ώστε να ποιμαίνετε τον λαό του πονεμένου νησιού μας θεοφιλώς. Προσευχόμεθα ακόμη, να σας αξιώσει η αγάπη του Θεού, να δείτε την Κυ­προ ελεύθερη, όπως την ονειρεύεσθε και τον λαό της ενωμένο στον δρόμο του Μόνου Αληθινού Θεού.

Πολλά και καρποφόρα τα έτη Σας, Μακα­ριώτατε».