ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ Μ. ΤΖΟΥΜΑ
Σαν σήμερα, πριν 26 ολόκληρα χρόνια, εξελέγη στις 22 Οκτωβρίου 1991, ο από Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος στον Οικουμενικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως σε ηλικία 51 ετών.
Λίγες ημέρες νωρίτερα, είχε φύγει από ζωή , ο σεμνός και αγαπητός σε όλους Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος, ο Πατριάρχης της αγάπης, της σιωπής και της πραότητας.
Ο Βαρθολομαίος ως Χαλκηδόνος, ανέλαβε κατά το Συνταγμάτιον του Πατριαρχείου, Πρόεδρος της Ενδημούσης Συνόδου.
Παρά την πρόσκαιρη ταραχή που προκάλεσε στο Πατριαρχείο, η επιθυμία του τότε Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ιακώβου να τερματίσει την εκκλησιαστική του πορεία, ως Οικουμενικός Πατριάρχης , η εκλογή του Βαρθολομαίου υπήρξε ομόφωνη και πανηγυρική.
Ο Βαρθολομαίος από τις πρώτες ώρες της εκλογής του φάνηκε ότι θα είναι ένας διαφορετικός και ξεχωριστός Πατριάρχης.
Ένας νέος άνεμος δημιουργίας άρχισε να πνέει στο Φανάρι και να δείχνει από την πρώτη στιγμή ότι τούτος ο Πατριάρχης θα φέρει τα κάτω πάνω!
••Και τα κατάφερε να φέρει το Πατριαρχείο στο κέντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Από ένας ξεχασμένος και αραχνιασμένος θεσμός, έγινε και πάλι εκτός από σεβαστός και υπολογίσιμος για την ισορροπία όλων.
Δεν υπάρχει ηγέτης που να έχει επισκεφθεί για πολιτικούς λόγους την Πόλη και να μην πέρασε ως ταπεινός και ευλαβικός προσκυνητής την πόρτα του Φαναρίου.
Και αυτό μπορεί να γινόταν και παλιά αλλά δεν γινόταν θεσμικά.
Σήμερα ζητείται από τους ίδιους τους ηγέτες που επισκέπτονται την Τουρκία να ενταχθεί στο επίσημο πρόγραμμά τους το πέρασμα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, για υποβολή σεβασμάτων.
Και αυτό αποτελεί ένα επίτευγμα- σταθμός στην πορεία του Βαρθολομαίου που θα το αφήσει ως βαριά κληρονομιά στον διάδοχό του-από την ικανότητα του οποίου, όποιος και αν είναι αυτός κι όταν έλθει η ώρα του,θα εξαρτηθεί η διατήρηση αυτής της ακτινοβολίας.
••Η συμπεριφορά αυτή των ξένων και ισχυρών ηγετών ανά τον κόσμο,έκανε και την Τουρκία να γίνει πιο σωστή και πιο ανθρώπινη στην συμπεριφορά της προς το Πατριαρχείο και να γίνει και περισσότερο συνεργάσιμη.
Και αυτό είναι ένα ακόμη μεγάλο επίτευγμα του Βαρθολομαίου, για το οποίο σήκωσε βαρύ Σταυρό,μέχρις ότου επιτευχθεί αυτό. Μετά απ´αυτό δόθηκε η δυνατότητα σε όλη την Πατριαρχική Αυλή και σε όλους τους εργαζομένους στο Φανάρι να αισθάνονται και να κινούνται με ασφάλεια στην Πόλη.
Οι αείποτε “ελεύθεροι πολιορκημένοι” του Φαναρίου, Αρχιερείς του Θρόνου, Αρχιμανδρίτες, Αρχιδιάκονος, διάκονοι και λοιποί Αυλικοί για πρώτη φορά νοιώθουν περισσότερο ασφαλείς και είναι αφοσιωμένοι στο καθήκον που τους έχει ανατεθεί, χωρίς να φοβούνται να κυκλοφορήσουν στην Πόλη.
•• Ο πρώτος και διακαής πόθος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να ξαναδεί και πάλι τη Σχολή της Χάλκης ακμάζουσα και σε πλήρη επαναλειτουργία, μπορεί μετά από 26 χρόνια να μην έχει γίνει αυτό που επιθυμούσε, έδειξε όμως σε όλο τον ελεύθερο κόσμο, το σκληρό και οπισθοδρομικό πρόσωπο της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας.
Η Χάλκη , ωστόσο,θα μπορούσε να ανοίξει άτυπα και να αποτελεί τον ενδιάμεσο σταθμό για όλους τους φοιτητές των θεολογικών σχολών που λειτουργούν στην Αμερική, στην Αυστραλία κ.α. Να έρχονται ανά τρίμηνο για να μάθουν πρωτίστως καλά ελληνικά και ασφαλώς σωστή λειτουργική, εξομολόγηση και να κηρύττουν τον λόγο του Θεού.
Αυτό θα ήταν η αρχή της υλοποίησης του οράματος του Πατριάρχη και το ένα μεγάλο θεμέλιο για να ζωντανέψει η Χάλκη και να ηχήσει και πάλι το καμπανάκι των μαθημάτων και των ιερών ακολουθιών στο ναό της Αγίας Τριάδος, το οποίο ευρίσκεται εντός της Ιεράς Μονής, όπως θεωρείται η Χάλκη.
•• Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη είναι ένας μεγάλος σταθμός για όλη την Ορθοδοξία, που επετεύχθη χάρη στην επιμονή και στη δυναμική του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Προετοιμάστηκε για μισό αιώνα από δύο προηγούμενους Οικουμενικούς Πατριάρχες και δύο τρείς Προκαθήμενους για κάθε Εκκλησία που συμμετείχε.
Το περιεχόμενο των συζητήσεων θεμελιώθηκε από όλους τους διατελέσαντες κατά το παρελθόν Προκαθημένους και οι τελευταίοι εξ αυτών όρισαν στις προσυνοδικές συνδιασκέψεις που προηγήθηκαν, την θεματολογία.
Και είναι λυπηρό που υπήρξαν Εκκλησίες που αθέτησαν το λόγο τους και διέγραψαν την προσφορά τους σε αυτή την κοινή προσπάθεια και έγιναν ριψάσπιδες.
Γιαυτό είναι υποκριτικές και άνανδρες οι φωνές που ακούγονται τώρα εναντίον του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Και αυτοί που ομιλούν σήμερα για αποτείχιση από την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το ίδιο “ένοχοι” για την σύγκληση αυτής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Ξέχασε γρήγορα ο π. Θεόδωρος Ζήσης ότι πολλά από τα κείμενα που προετοίμασαν αυτή τη Μεγάλη Σύνοδο τα συνέταξε ο ίδιος. Και σε αυτόν τον Πατριάρχη τον οποίο τώρα υβρίζει σκαιότατα ξεχνά ότι οφείλει πολλά, ακόμη και την Ιερωσύνη που φέρει. Και είναι απαράδεκτο φωτισμένοι ως τα χθές άνθρωποι, να τους βλέπεις να χάνουν τον δρόμο και- κρίμασιν οίς οίδε Κύριος-να γίνονται παίγνια και όργανα ενός αρρωστημένου φανατισμού!
•• Ασφαλώς και στα 26 αυτά χρόνια – στο τέταρτο του αιώνα που ευρίσκεται στο πηδάλιο της Εκκλησίας– έκανε και λάθη ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Δύο σημεία της ποιμαντορίας του θεωρώ ότι αποτελούν ως κηλίδες στην κατά τα άλλα λαμπρή ποιμαντορία του.
•••Ένα γεγονός που έπρεπε να αποφύγει ως Πατριάρχης με σύγχρονες αντιλήψεις είναι η απομάκρυνση με προσβλητικό τρόπο Ιεραρχών- στελεχών του Θρόνου τα οποία στην προσπάθειά τους να εγγράψουν υποθήκες για την επόμενη ημέρα, φέρθηκαν προς στιγμήν παρορμητικά.
Έπρεπε να εργασθεί ακόμη πιο σκληρά ώστε οι Ιεράρχες του Θρόνου και όλοι μαζί στην Αυλή του Φαναρίου να είναι μία γροθιά ενωμένη! Τα νοσηρά συμπτώματα που ήκμασαν κατά το παρελθόν με τις ομάδες και τις ομαδούλες έπρεπε να παταχθούν μέν, αλλά χωρίς να δημιουργούνται δακτυλοδεικτούμενη θύματα.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι ο Πατριάρχης που έδωσε την απαιτούμενη αξία στην Ιεραρχία του Θρόνου, που έδωσε τη δυνατότητα στους Ιεράρχες να αναπνεύσουν οικονομικά και να νοιώθουν ασφάλεια! Και αυτό του το αναγνωρίζουν άπαντες! Ίσως γιαυτό θα έπρεπε να μην έχει αφήσει ανοιχτή καμία κερκόπορτα.
••Επί των ημερών του έχουν αναδειχθεί μεγάλες προσωπικότητες Ιεραρχών που υπηρετούν στο Φανάρι με αφοσίωση και αυταπάρνηση.
Και αναφέρομαι στη νέα γεννιά Ιεραρχών από τους οποίους έχει πολλά να περιμένει η Μητέρα Εκκλησία. Δειγματοληπτικά να αναφερθώ σε Ιεράρχες, γηγενείς Πολίτες, όπως ο Προύσσης Ελπιδοφόρος , ο Καλλιουπόλεως και Μαδύτου Στέφανος αλλά και ολίγον παλαιότερα στελέχη του Θρόνου, όπως ο Σεβαστείας Δημήτριος, ο Φιλαδελφείας Μελίτων, ο Ικονίου Θεόληπτος, ο Μυριοφύτου και Περιστάσεως Ειρηναίος, ο Μύρων Χρυσόστομος, ο Σασίμων Γεννάδιος , όλοι αυτοί αποτελούν το καλύτερο εχέγγυο για την επόμενη ημέρα του Φαναρίου, για να διατηρήσει το Φανάρι την αυθεντικότητά του, χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις και χωρίς αλλοιώσεις στη φυσιογνωμία του.
Ασφαλώς και δεν αδικώ τους Ιεράρχες εκείνους που πήραν την τουρκική ιθαγένεια και συγκαταλέγονται πλέον στην Ιεραρχία του Οικουμενικού Θρόνου επί ίσοις όροις και με ίσα δικαιώματα και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αντιθέτως τους θαυμάζω και τους εκτιμώ γιατί αποτελούν το νέο αίμα που μεταγγίσαμε για να δώσουμε ζωή σε αυτή την “μικρά ζύμη”! Ιεράρχες όπως ο Σηλυβρίας Μάξιμος, ο Κυδωνιών Αθηναγόρας, ο Σμύρνης Βαρθολομαίος, ο Ερυθρών Κύριλλος αλλά και οι εξ Ελλάδος Μιλήτου Απόστολος, Προικοννήσου Ιωσήφ,Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιος, Αμορίου Νικηφόρος, Αβύδου Κύριλλος, Αλικαρνασσού Αδριανός ,θα διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο σε αυτή την συγκυριακή εποχή κατά την οποία ο Πατριάρχης, όπως όλα δείχνουν ευρίσκεται ενώπιον κρισίμων αποφάσεων. Αλλά και η Αυλή του Φαναρίου με τα νέα αφοσιωμένα στελέχη της τον νέο Πρωτοσύγκελλο Ανδρέα, το νέο Αρχιγραμματέα Ιωακείμ, τον νέο Αρχιδιάκονο Θεόδωρο και τα λοιπά μέλη της Πατριαρχικής Αυλής, είναι η ελπίδα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Και από κοντά πάντα η Πρεσβυτέρα Ιεραρχία ,την θέση και τον λόγο της οποίας προήγαγε στο ανώτατο επίπεδο ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος από την πρώτη στιγμή που ανήλθε στο Θρόνο, αποτελεί πάντα την μεγάλη δύναμη του Φαναρίου. Έμπειροι και φωτισμένοι Ιεράρχες όπως ο Γέρων Νικαίας Κωνσταντίνος,ο Γέρων Χαλκηδόνος Αθανάσιος,ο Γέρων Δέρκων Απόστολος, ο Γέρων Περγάμου Ιωάννης, ο Πέργης Ευάγγελος, ο Τρανουπόλεως Γερμανός, ο Ίμβρου και Τενέδου Κύριλλος, ο εμπερίστατος Θεοδωρουπόλεως Γερμανός,και ο Πριγκηποννήσων Ιάκωβος, αποτελούν τα “σοφά μυαλά” του Πατριαρχείου, έτοιμα να συμβουλεύσουν τον Πατριάρχη στις κρίσιμες αποφάσεις.Δεν αναφέρομαι στους επαρχιούχους Ιεράρχες του Θρόνου στην Ελλάδα( Κρήτη και Δωδεκάνησα)και στο εξωτερικό διότι αυτοί χαίρονται και απολαμβάνουν την Αρχιερωσύνη τους. Αλλοίμονο σε αυτούς που ..”φυλάττουν Θερμοπύλες”.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος όμως, πάντα θα παραμένει με την θλίψη στα φωτεινά, γαλάζια μάτια του, κάθε φορά που θα συνειδητοποιεί πως ο Γέρων Νικομηδείας Ιωακείμ, αυτός ο ξεχωριστός και αρχοντικός Ιεράρχης που μόνο το καλό σκορπούσε γύρω του– ο πιστός αδελφικός φίλος του Πατριάρχη που ξεκίνησαν αντάμα την μεγάλη πορεία– δεν είναι πια κοντά του, αλλά σιγοσβήνει από το 2002 πάνω σε ένα νοσοκομειακό κρεββάτι.
•••• Το δεύτερο μοιραίο λάθος στην Πατριαρχιά του Βαρθολομαίου, από το οποίο “έχασε πόντους “,ως Μεγάλος Πατριάρχης που θεωρείται, είναι η ρήξη του με τον Χριστόδουλο. Αλλά όλοι οι μεγάλοι στην ιστορία, έκαναν και μεγάλα ή μοιραία λάθη.
Ο Βαρθολομαίος στη ρήξη αυτή– η οποία ξεκίνησε τεχνιέντως από κάποια ζιζάνια που ήθελαν να φθείρουν τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και να τον οδηγήσουν σε παραίτηση– εμπιστεύτηκε, δυστυχώς, λάθος ανθρώπους που παρίσταναν τους φίλους του και τους Ηρακλείς του Θρόνου.
Και εμάς που τη λέγαμε την αλήθεια και να προσέχει τον εσμό των αθλίων, μας θεωρούσε εχθρούς και ενδεχομένως μας θεωρεί ακόμη.
Δεν έχει ξεπεράσει τη διένεξη αυτή που περάσαμε και οι δύο Εκκλησίες τότε, η οποία μας εξανάγκασε να επιλέξουμε στρατόπεδα και να πάμε με την μία,ή την άλλη πλευρά.
Προσωπικά στήριξα με όλες μου τις δυνάμεις– και δεν το μετάνοιωσα ποτέ– τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, όχι γιατί είχε δίκαιο ή άδικο, αλλά γιατί δεν άντεχα τα τόσα ψέματα που έλεγαν εναντίον του και δημιουργούσαν μία φρικτή και αρνητική ατμόσφαιρα εις βάρος του.
Η τιμωρία του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου με το επιτίμιο της αποβολής από τα Πατριαρχικά Δίπτυχα και μάλιστα με αυτό τον εξευτελιστικό τελετουργικά τρόπο θα αποτελεί για πάντα, μία μαύρη σελίδα όχι μόνον στην πορεία του Βαρθολομαίου, αλλά στην ιστορία του Οικουμενικού Θρόνου και γιαυτό δεν θα πρέπει να επαναληφθεί.
Ίσως γιαυτό τώρα ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στις προσβολές και στην αχαριστία που εισπράττει από την Εκκλησία της Ελλάδος και προσωπικά από τον άλλοτε κολλητό φίλο του Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, απαντά με μεγαλύτερη προσοχή και δεν αντιδρά το ίδιο αυστηρά και τιμωρητικά.
•• Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει διανύσει μία λαμπρή πορεία ως Οικουμενικός Πατριάρχης . Θα μένει στην μνήμη όλων και στα ιστορικά λήμματα, ως Μεγάλος Πατριάρχης.
Πολύ σημαντικότερος μάλιστα από Πατριάρχες που έγραψαν ιστορία,ως ο Ιωακείμ ο Γ ´ και ο Αθηναγόρας.
Είναι ο Πατριάρχης που έκανε οικείο τον ιερό και ιστορικό αυτό θεσμό σε όλο τον κόσμο,αλλά και τον κράτησε υψηλά και αλώβητο. Χτυπήθηκε, λοιδορήθηκε, κατηγορήθηκε από ανάξια χείλη αλλά δεν τον άγγιξε και δεν τον αγγίζει τίποτα. Αντιθέτως βγαίνει μέσα από όλα αυτά πιο δυνατός!
Η ευχή- προσευχή όλων όσων αγαπούν το Φανάρι, πρέπει να είναι μία και μοναδική:
να ζήσει πολλά ακόμη χρόνια ο Βαρθολομαίος.
Τον χρειάζεται η Εκκλησία, τον χρειάζεται το Γένος!
Μετά από τον Βαρθολομαίο θα καταλάβουν όλοι αυτοί οι μικρόψυχοι, τί είχαμε και τί χάσαμε!
Γιαυτό αντί να τον βρίζουν τώρα όσο ζεί,για να τον υμνούν μετά θάνατο και να παραδέχονται το λάθος τους, ή να σιωπήσουν για πάντα , ή να τον εντάξουν όσο ζεί,εκεί που πραγματικά του αξίζει: στο Πάνθεο των πολύ μεγάλων και σπουδαίων Πατριαρχών.
Βαρθολομαίου του Παναγιωτάτου και Οικουμενικού Πατριάρχου πολλά τα έτη.