ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ Μ. ΤΖΟΥΜΑ
Με άκρα μυστικότητα πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 12 Οκτωβρίου 2017, η Ανακομιδή των λειψάνων του αειμνήστου Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Παντελεήμονος του Φωστίνη, ο οποίος εποίμανε τα ακριτικά αυτά νησιά σε δύσκολα και πέτρινα πολιτικά χρόνια, από το 1946 έως το 1962.
Μετά από 55 ολόκληρα χρόνια, το Δ.Σ. του Ιερού Τάγματος Αγίου Παντελεήμονος ζήτησε από τον Μητροπολίτη Χίου Μάρκο να γίνει η ανακομιδή των λειψάνων του. Έτσι την περασμένη Πέμπτη 12 Οκτωβρίου 2017,παρουσία τεσσάρων μελών της διοίκησης του Ιερού Τάγματος, υπό τον Πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Παναγιώτη Καλαμπόκη και τεσσάρων εκπροσώπων της Ι. Μητροπόλεως Χίου, του Πρωτοσυγκέλλου π. Νεκταρίου Επιτροπάκη, του Γεν. Αρχιερατικού Επιτρόπου π. Δημητρίου Γεόμελου, και των δύο εφημερίων των ομόρων ενοριών,του π. Αντωνίου Τσουκαλά (της Μουτσαίνης) που εξυπηρετεί λειτουργικά τους προσκυνηματικούς ναούς του Ι.Τάγματος και του π. Γεωργίου Χανδρή(του Αγίου Λουκά Λειβαδίων και της Αγίας Παρασκευής Καστέλλου) ετελέσθη με ιεροπρέπεια η Ανακομιδή.
Ο Μακαριστός Παντελεήμων ήταν ενταφιασμένος στον τάφο που ο ίδιος είχε επιλέξει, μέσα στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού Τάγματος Αγίου Παντελεήμονος απέναντι από τα Μικρασιατικά παράλια. Το Ιερό Τάγμα το είχε αναδείξει ο ίδιος εκ βάθρων και εκεί διέμενε έως το τέλος της επίγειας ζωής του, με όλη την αδελφότητα που είχε δημιουργήσει και τα άπορα παιδιά από όλη τη Χίο αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας που εύρισκαν εκεί μία φιλόξενη στέγη και ζεστό φαγητό και έτσι μπορούσαν να φοιτήσουν στα τότε γυμνάσια της Χίου, αλλά και στις σχολές μηχανικών και πλοιάρχων.
Ο από Καρυστίας και Σκύρου και Ενόπλων Δυνάμεων, Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Παντελεήμων Φωστίνης, υπήρξε μιά μεγάλη και εμβληματική μορφή της Εκκλησίας μας.Μία δυναμική και επιβλητική προσωπικότητα της Εκκλησίας που σημάδεψε με το πέρασμά της από τον δημόσιο βίο,την πορεία της Εκκλησίας.
Μπορεί ως Ιεράρχης να δέχθηκε κατά καιρούς δριμεία κριτική για τις θέσεις που εξέφραζε εναντίον των κομμουνιστών και για το ρόλο που διαδραμάτισαν τόσο
κατά την κατοχή, όσο και κατά τον εμφύλιο,αλλά όπως συνήθιζε να λέγει” τα γεγονότα στο μέλλον θα με δικαιώσουν”.
Αλλά και από τους εκκλησιαστικούς κύκλους δεν έμεινε αλώβητος. Υπήρξε θύμα επιθέσεων από τις εκκλησιαστικές οργανώσεις τις οποίες αποκαλούσε ο ίδιος ως το ΕΑΜ της Εκκλησίας.
Όλα αυτά είχαν διαμορφώσει μία διφορούμενη εικόνα για το πρόσωπό του ώστε να θεωρείται από πολλούς “σημείο αμφιλεγόμενο”.
Το γεγονός, ωστόσο, ότι ακόμη και μέχρι σήμερα, 55 χρόνια από την κοίμησή του, εξακολουθεί να μας απασχολεί και να τον θυμόμαστε και να αφιερώνουμε κείμενα στη μνήμη του, δείχνει το εύρος της προσωπικότητάς του και το μεγαλείο της ψυχής του.
Μολονότι έφυγε από τη ζωή στην ηλικία των 74 ετών ,υπήρξε πρωταγωνιστής σε πολλές σελίδες και γεγονότα της εκκλησιαστικής ιστορίας μας. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι ακόμη και έως το πέρασμα της νέας χιλιετηρίδας(2000 μ.Χ.) ήταν παρών στη ζωή της Εκκλησίας της Ελλάδος μέσω των επιγόνων του Αρχιερέων, οι οποίοι διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Εκκλησία της Ελλάδος.
Ο Παντελεήμων Φωστίνης γεννήθηκε στο Κρανίδι, Ερμιονίδας το 1888. Εξελέγη το 1922, σε ηλικία 34 ετών, από την τότε Αριστίνδην Σύνοδο, Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου και μαζί του εξελέγησαν ο Κερκύρας Αθηναγόρας(μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης) και ο Κορίνθου Δαμασκηνός Παπανδρέου( μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Αντιβασιλεύς).
Το 1943 υπακούων στη φωνή του πονεμένου από τα δεινά του πολέμου λαού μας,αλλά και στο κάλεσμα των στρατευμένων και αγωνιζομένων για την ελευθερία και την πάταξη των ξένων κατακτητών Ελλήνων, ανέλαβε Μητροπολίτης Ενόπλων Δυνάμεων έως την απελευθέρωση της χώρας μας το 1946.
Εδωσε τη ζωή του για να εμψυχώσει τον στρατό μας. Ταξίδευσε σε όλη την Ελλάδα με τα πενιχρά μέσα συγκοινωνίας που υπήρχαν τότε και με την βοήθεια και την συνδρομή πνευματικών του τέκνων, κληρικών και λαϊκών, που τον ακολουθούνσαν σε αυτή την προσπάθεια.
Έχουν μείνει στην ιστορία οι υπαίθριες λειτουργίες του και τα φλογερά κηρύγματά του.
Μετά το τέλος του πολέμου και την επιστροφή του στην Ελλάδα, η Εκκλησία μας θέλοντας να τον τιμήσει για τους αγώνες και την προσφορά του τον εξέλεξε Μητροπολίτη Χίου, εις διαδοχή του Ιωακείμ Στρουμπή που εξέπεσε του θρόνου του.Όπως διηγήθηκε αργότερα ο ίδιος ενώ του προτάθηκαν μεγαλύτερες Μητροπόλεις και μάλιστα κοντά στο λεκανοπέδιο, εκείνος επέλεξε την Αγιοτόκο Χίο, γιατί το δάκρυ της μαστίχας της του θύμιζε πάντα το δακρυσμένο μάτι της Ελληνίδας μάνας.
Εποίμανε τη Χίο έως το 1962.
Στις 12 Μαρτίου 1962, μετά από προβλήματα που αντιμετώπισε με την καρδιά του εξέπνευσε. Η ήδη βεβαρημένη υγεία του κλονίστηκε ακόμη περισσότερο μετά από τα ταραχώδη γεγονότα της περιόδου εκείνης που συγκλόνισαν το πανελλήνιο.
Ήταν το πρώτο εκκλησιαστικό τσουνάμι που ζούσε η Ελλάδα την εποχή εκείνη. Η εκλογή και η πτώση μέσα σε διάστημα ολίγων ημερών,από τον Πρώτο θρόνο των Αθηνών, του από Αττικής Ιακώβου Βαβανάτσου, πνευματικού αναστήματος του Φωστίνη τον σημάδεψε. Γύρισε στη Χίο, μετά την παραίτηση του Ιακώβου και την εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β ´ (του Χατζησταύρου) και έκτοτε όλοι διηγούνται ότι έπεσε σε βαθεία κατάθλιψη. Είχε τόσο στενοχωρεθεί από τα γεγονότα που έζησε και με τις μεθοδεύσεις που έγιναν τότε, που τραυματίστηκε η υγεία του ανεπανόρθωτα.
Η ημέρα της κηδείας του υπήρξε κοσμοϊστορικό γεγονός για την τότε φτωχική Χίο. Ακόμη και μέχρι σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που το έζησαν ως γεγονός και το θυμούνται και διηγούνται τα όσα συνέβησαν.
Ο αποχαιρετιστήριος λόγος του Φωστίνη όπως ακούστηκε μετά την εξόδιο ακολουθία– είχε μαγνητοφωνηθεί από τον ίδιο προ του θανάτου του — έκανε και τις πέτρες να δακρύσουν.
Ο Παντελεήμων ετάφη στο Ιερό Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος, στα Λιβάδια της Χίου, σε χώρο που είχε επιλέξει ο ίδιος. Εκεί αποτέθηκε το ιερό σκήνωμα του το 1962 και εκεί παρέμεινε μεταξύ της γής και της θαλάσσας ,αφού ο χώρος του τάφου ήταν πλησίον της θάλασσας .
Μετά από 55 χρόνια αποσφραγίστηκε προχθές και ευρέθησαν τα οστά του να πλέουν μέσα στο θαλασσινό νερό που είχε μπεί μέσα στο χώρο του τάφου του.
Το περίεργο είναι ότι ευρέθη μαζί και το εγκόλπιο με το σμάλτο της Αναστάσεως, που είχαν αφήσει επί του σκηνώματός του,από τα παραδοσιακά εκείνα εγκόλπια που ο ίδιος έδινε στα πνευματικά του παιδιά με σμάλτο του Αγίου Παντελεήμονος. Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο εύρημα σε σκήνωμα Αρχιερέως,δεδομένου οτι κατά την Παράσοση το εγκόλπιο που φέρει ο Ιεράρχης που ενταφιάζεται το παίρνει ο Ιεράρχης που τελεί την ταφή .
Για του λόγου μας το αληθές δημοσιεύουμε δύο φωτογραφίες από την εκταφή. Στη μία εικονίζεται η τιμία Κάρα και οστά του φωτισμένου Ιεράρχη και στην άλλη το ευρεθέν ιερό εγκόλπιο,με τα σημάδια του χρόνου πάνω του εμφανή. Καλό θα ήταν να το συντηρήσουν ως ένα βαθμό και να το εναποθέσουν στο Μουσείο που ευρίσκεται στο Ιερό Τάγμα στη Χίο, μαζί με τα υπόλοιπα ιερά του κειμήλια.
Ο Θεός να αναπαύσει την Αγία ψυχή του και από εκεί που ευρίσκεται ας μεσιτεύει στον Θεό μας για το βασανισμένο έθνος μας και το νησί της Χίου και το λαό της, που τόσο αγάπησε και τον αγάπησαν!
Αιωνία αυτού η μνήμη!
