Και μην παραλείπετε, παιδιά, τον Εκκλησιασμό σας την ημέρα της Κυριακής. Η Θεία Λειτουργία είναι το πιο ιερό και το πιο γλυκό που γίνεται στην γη. Γιατί στην Θεία Λειτουργία είναι η παρουσία του Θεού, της Παναγίας και όλων των Αγίων.» αναφέρει μεταξύ άλλων. Αναλυτικά :
(Για τα παιδιά των Σχολείων μας, τώρα που δεν διδάσκονται την ορθόδοξη πίστη μας ομολογιακά)
Εβδομαδιαίο περιοδικό – Αριθμ. φυλ. 3
Συντάκτης: Επίσκοπος Ιερεμίας
IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΟΙ ΘΕΟΦΑΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ
1. Υπάρχει Θεός, αγαπητοί μου φίλοι, λέγαμε στο προηγούμενο μάθημα και σ᾽ αυτό μην αμφιβάλλετε καθόλου. Από τον Θεό ερχόμαστε και στον Θεό πηγαίνουμε! Σ᾽ Αυτόν, στον Θεό, να ακουμπάτε, αγαπητά παιδιά. Ο Θεός μας είναι ακατάληπτος, δεν μπορούμε, δηλαδή, να τον νοήσουμε. Ερευνώντας τον Θεό καταλαβαίνουμε μόνο αυτό: Το ότι δεν μπορούμε να Τον καταλάβουμε! Μάθετε, παρακαλώ, απέξω αυτόν τον λόγο του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού: «Άπειρον το θείον παντελώς και ακατάληπτον. Τούτο μόνον αυτού (του Θεού) καταληπτόν, η απειρία αυτού και ακαταληψία».1 Και όμως, ω νέοι και νέες, έχουμε για τον Θεό κάποια μερική γνώση.2 Αν και ο Θεός είναι πολύ μακρυά μας, όμως τον νοιώθουμε πολύ κοντά μας. Αυτό συμβαίνει για το ότι στο Θεό, μας λέγουν οι άγιοι Πατέρες μας, διακρίνουμε δύο πράγματα: Την ουσία και τις θείες ενέργειες. Κατά μεν την ουσία δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό. Οι ενέργειες όμως του Θεού, δηλαδή, οι εκδηλώσεις Του, όπως είναι η αγάπη Του, η σοφία Του, φανερώνονται σε μας και γνωρίζουμε έτσι τον Θεό. Πάρετε ως παράδειγμα τον ήλιο.
Την ουσία του ηλίου, την καυτή του, δηλαδή, λάβα δεν μπορούμε να την πλησιάσουμε. Καήκαμε. Νοιώθουμε όμως πολύ κοντά μας τον ήλιο και ζούμε μέσα σ᾽ αυτόν με τις ενέργειές του· με τις φωτεινές και θερμές ακτίνες του. Μάθετε, λοιπόν, στο σημερινό μας μάθημα, παιδιά, αυτό το βασικό: Ότι στον Θεό διακρίνουμε ουσία και ενέργεια. Κατά την ουσία Του ο Θεός μας είναι ακατάληπτος και «απρόσιτος» (=απλησίαστος). Κατά τις θείες Του όμως ενέργειες ο Θεός μας είναι καταληπτός, κατανοητός στα έργα Του (όχι απόλυτα βέβαια) και μας είναι πολύ κοντά μας.
2. Έτσι ο Θεός αποκαλύπτεται (= φανερώνεται) και μιλάμε, λοιπόν, για «αποκάλυψη» Θεού. Η Αγία Γραφή λέγεται «θεία Αποκάλυψη», γιατί σ᾽ αυτή μιλάει ο Θεός και δείχνει το έργο Του που έκανε για ᾽μας. Για την σωτηρία μας. Αυτές οι φανερώσεις του Θεού λέγονται «θεοφάνειες» και θα ήθελα σήμερα, φίλοι μου, να σας μιλήσω με λίγα λόγια γι᾽ αυτές. – Κατά πρώτον ήθελα να σας πω ότι με τις
θεοφάνειες επικοινωνεί ο Θεός με μας και εμείς με τον Θεό. Και ωραία το είπαν ότι οι θεοφάνειες είναι οι «γέφυρες» ή οι «κρίκοι», που συνδέουν την θεότητα και την κτίση. Σας λέγω όμως ότι δεν βλέπουν όλοι θεοφάνειες, αλλά μόνο αυτοί που έχουν καθαρή
καρδιά. Αλλά από τις θεοφάνειες που βλέπουν οι άγιοι και οι δίκαιοι διδάσκονται και φωτίζονται όλοι οι άνθρωποι. Σας λέγω λοιπόν δυό θεοφάνειες από την Αγία Γραφή:
(α) Η Παλαιά Διαθήκη μας λέει ότι στους δίκαιους πατριάρχες και τους προφήτες εμφανιζόταν ο «Άγγελος Κυρίου», που λέγεται και «Μεγάλης βουλής Άγγελος» ή «Άγγελος της Διαθήκης».3 Αυτός, παιδιά, ο Άγγελος Κυρίου δεν ήταν όπως οι άλλοι
άγγελοι, που είναι κτίσματα, αλλά ήταν Θεός. Ήταν το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, προτού ακόμη να σαρκωθεί και να γεννηθεί από την Παναγία. Ναί! Εμφανιζόταν στην Παλαιά Διαθήκη και προτού να γεννηθεί. Όσοι Τον έβλεπαν, έβλεπαν θεοφάνεια. Και η Παλαιά Διαθήκη δεν είναι απλά ένα καλό βιβλίο με καλά λόγια και καλή διδασκαλία, αλλά είναι βιβλίο θεοφανειών του Αγγέλου του Κυρίου· γι᾽ αυτό και η θέση του βιβλίου αυτού είναι πάνω στην Άγια Τράπεζα.
(β) Σας λέω και μια άλλη θεοφάνεια: Ο Μωυσής είδε και αυτός τον Θεό, γι᾽ αυτό και λέγεται «θεόπτης». Δεν είδε όμως το «πρόσωπον» του Θεού, αλλά τα «οπίσθια» του Θεού.4 Τι σημαίνει αυτό; Αυτό είναι εκείνο που σας είπα ήδη, αγαπητοί μου φίλοι.
Ο Ίδιος ο Θεός είπε ότι δεν μπορεί να δεί κανείς το «πρόσωπό» μου.5 «Πρόσωπο» του Θεού είναι η θεία ουσία, που, όπως είπαμε, δεν μπορεί κανείς να την γνωρίσει.
Είδε όμως ο Μωυσής τα «οπίσθια» του Θεού.6 Αυτές είναι οι θείες ενέργειες, με τις οποίες μπορούμε να δούμε (= να γευθούμε) και να γνωρίσουμε κάπως τον Θεό.
Επαναλαμβάνω: Το «πρόσωπο» του Θεού, την ουσία, δηλαδή, του Θεού, δεν μπορούμε να την δούμε. Είδε όμως ο Μωυσής τα «οπίσθια» του Θεού, γνώρισε, δηλαδή, τον Θεό κατά τις θείες Του ενέργειες.
(γ) Αλλά έχω να σας πω, φίλοι μου, και μια άλλη ερμηνεία του ότι ο Μωυσής είδε τα «οπίσθια» του Θεού. Κατά την ερμηνεία αυτή ο Μωυσής είδε προφητικά αυτό που θα γινόταν στα πίσω-πίσω χρόνια, στα μετέπειτα χρόνια. Τι θα γινόταν στα μετέπειτα
χρόνια; Θα γινόταν αυτό που πραγματικά έγινε, ότι ο Υιός του Θεού σαρκώθηκε στην Κοιλία της Παναγίας, έγινε άνθρωπος, και ήρθε ανάμεσά μας. Αυτή είναι η μεγαλύτερη Θεοφάνεια: Η παρουσία του Θεού κάτω στην γη!
1. Εκδ. Ορθ. Πιστ. Ι, 4. 800. 2. Βλ. Α´ Κορ. 13,9.12. 3. Βλ. Γεν. 22,11-12. Εξ. 3,2 εξ. 4. Εξ. 33,23. 5.
Εξ. 33,20. 6. Εξ. 33,23.
***
ΣΥΝΤΟΜΗ ΚΑΙ ΑΠΛΗ
ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (3)
ΒΙΒΛΙΚΑ
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (α)
1. Ο άνθρωπος, αγαπητά παιδιά, είναι το ανώτερο από όλα τα δημιουργήματα του Θεού. Και η ανωτερότητά του φαίνεται στο ότι είναι πλασμένος «κατ᾽ εικόνα και καθ᾽ ομοίωσιν Θεού» (Γεν. 1,26). Η έκφραση αυτή δηλώνει γενικά την πνευματική φύση του ανθρώπου, δηλώνει το θείο στοιχείο που έχει μέσα του. Ότι είναι πλασμένος για να μετάσχει στην δόξα του Θεού, για να ενωθεί μαζί Του, για να θεωθεί. Αδύναμο πλάσμα είναι ο άνθρωπος, παιδιά, γιατί είναι πλασμένος από σκόνη, από το χώμα της
γης (Γεν. 2,7). Είναι ένα χωματένιο άγαλμα. Αλλά αυτό το νεκρό χωματένιο άγαλμα το φίλησε (!) ο Θεός και έγινε ζωντανή ύπαρξη, έγινε «εις ψυχήν ζώσαν» (Γεν. 2,7)! Δεν έχουμε λοιπόν οι άνθρωποι την ζωή μας από μας τους ίδιους, ούτε από τις δυνάμεις της φύσης, αλλά από το «νεσαμά», όπως λέγεται Εβραικά, από το φύσημα, δηλαδή, του Θεού στο πρόσωπό μας. Αυτό το «φύσημα» το είπαν «θείο ασπασμό» του Θεού στον άνθρωπο!
2. Μία λεπτή παρατήρηση θέλω τώρα, αγαπητά παιδιά, να κάνω και παρακαλώ να προσέξετε με τα έξυπνα πνεύματά σας, για να την καταλάβετε. Για το θέμα που μιλάμε η Αγία Γραφή λέει ότι ο Θεός έκανε τον άνθρωπο κατ᾽ εικόνα Θεού:
«Εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον, κατ᾽ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν» (Γεν. 1,27). Καταλάβατε το περίεργο της έκφρασης αυτής; Λέει ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατά την εικόνα άλλου Θεού («Ο Θεός εποίησε τον άνθρωπον κατ᾽ εικόνα Θεού»). Ο λόγος αυτός της αγίας Γραφής είναι πραγματικά περίεργος, γιατί μιλάει για άλλον, για δεύτερο Θεό, κατά την εικόνα του Οποίου ο Θεός έκανε τον άνθρωπο! Θα σας το πω διαφορετικά αυτό που λέγω, για να το καταλάβετε. Ακούστε: Λέγουμε ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατά την εικόνα του Θεού και έτσι είναι βέβαια. Αλλά πως εγώ ο άνθρωπος είμαι εικόνα του Θεού, αφού εγώ ο άνθρωπος έχω σώμα, ο δε Θεός δεν
έχει σώμα! Για να μου πείτε ακριβώς ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατά την εικόνα του Θεού, πρέπει να μου βρείτε Θεό με σώμα, κατά την εικόνα του Οποίου να πλάστηκε ο άνθρωπος. Είναι δυνατόν αυτό; Θεός με σώμα; Βέβαια! Ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού, που σαρκώθηκε στην Παναγία μας! Αυτό λοιπόν που λέει η Αγία Γραφή, αυτό που είπαμε παραπάνω, ότι «ο Θεός εποίησε τον άνθρωπον κατ᾽
εικόνα Θεού», σημαίνει ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατά την εικόνα τού
Υιού Του που επρόκειτο να ενανθρωπήσει! Γι᾽ αυτό και είναι καλύτερα να λέμε όχι αυτό το γενικό ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατά την εικόνα του Θεού, αλλά ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατά την εικόνα του Ιησού Χριστού. Αυτό το λέγουν και το τονίζουν πολύ οι άγιοι Πατέρες. Ότι, δηλαδή, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατά την εικόνα του Ιησού Χριστού.
Αλλά θα συνεχίσουμε στο επόμενο μάθημά μας για την πλάση της γυναίκας. Το μεγαλύτερο προνόμιο του ανθρώπου, αγαπητοί μου φίλοι, είναι το ότι μπορεί να μιλάει στον Θεό και να προσ εύχεται σ᾽ Αυτόν. Εύχομαι η καλή σας καρδιά να γλυκαθεί από την χάρη της προσευχής. Κάθε μέρα να λέτε αυτήν την προσευχή στον Χριστό: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησέ με». Και στην Παναγία μας να λέτε την προσευχή: «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία, ο Κύριος μετά Σού. Ευλογημένη Συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας Σου, ότι Σωτήρα έτεκες των ψυχών ημών». Και μην παραλείπετε, παιδιά, τον Εκκλησιασμό σας την ημέρα της Κυριακής. Η Θεία Λειτουργία είναι το πιο ιερό και το πιο γλυκό που γίνεται στην γη. Γιατί στην Θεία Λειτουργία είναι η παρουσία του Θεού, της Παναγίας και όλων των Αγίων.
