Του π. Ηλία Μάκου
Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες αναστήλωσης ερειπωμένων κτιρίων της Μονής Βελλά.
Θα ξαναποκτήσουν την παλιά αισθητική τους, αλλά και θα ξαναγίνουν λειτουργικά.
Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ηπείρου, του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων και του Δήμου Πωγωνίου και αφορά ειδικότερα στη «συντήρηση – αποκατάσταση υφιστάμενων κτιρίων και διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου στο κτιριακό συγκρότημα της Ιεράς Μονής Παναγίας Βελλάς Ιωαννίνων».
Η χρηματοδότηση γίνεται μέσω του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων.
Η Μονή Βελλάς, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αλλά πανηγυρίζει κατά το Γενέθλιον της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου, ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα και ως το 1713 αποτελούσε έδρα ομώνυμης Επισκοπής. Δεν σώζονται όμως γραπτές πληροφορίες σχετικά με τον ιδρυτή της και τον ακριβή χρόνο ίδρυσής της.
Στο διάβα των αιώνων η Μονή Βελλάς γνώρισε λεηλασίες, καταστροφές και ερημώσεις.
Η χειρότερη και καταστροφικότερη λεηλασία υπήρξε το 1711 μ.Χ. με την επανάσταση του Μητροπολίτη Τρίκκης και Λαρίσης Διονυσίου του επιλεγομένου Φιλόσοφου, ο οποίος επαναστάτησε εναντίον του Οθωμανικού κράτους.
Το έτος 1740 η Μονή ανακαινίστηκε και το σημερινό καθολικό είναι ουσιαστικά ανακατασκευή του παλιού.
Το 1745 αγιογραφήθηκε ο ναός της Μονής, ο σπάνιος τοιχογραφικός διάκοσμος του οποίου περιλαμβάνει τον χριστολογικό και θεομητορικό κύκλο, καθώς και άλλα σπάνια μοναστικά αγιογραφικά θέματα, αλλά και απεικονίσεις μερικών αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, όπως του Πλάτωνος, Αριστοτέλους, Σόλωνος, Πλουτάρχου Θουκυδίδου και της Σίβυλλας.
Η Μονή Βελλάς απετέλεσε από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια, μέχρι το 1817, οπότε ερημώθηκε, μεγάλο πνευματικό κέντρο, ενώ διέθετε και μεγάλη περιουσία.
Η Ιερά Μονή συνδέθηκε με την περιώνυμη Σχολή Βελλάς, που δημιουργήθηκε το 1911 από το Μητροπολίτη Βελλάς και Κονίτσης, μετέπειτα Μητροπολίτη Ιωαννίνων και κατόπιν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδωνα Βλάχο και για πολλές δεκαετίες λειτούργησε ως Ιεροδιδασκαλείο, από το οποίο αποφοίτησαν άτομα που διέπρεψαν στον εκκλησιαστικό, στον εκπαιδευτικό, στον επιστημονικό χώρο και διακρίθηκαν στην κοινωνία.
Στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς και Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία, η οποία έπαψε να λειτουργεί το 2022, ενώ στο χώρο στεγάζεται και Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο.
Τα τελευταία χρόνια αξιοποιούνται οι εκτάσεις της και δομήθηκε πρότυπη μονάδα αγροτικής παραγωγής με τυροκομείο και άλλες δραστηριότητες.
Στη Μονή Βελλάς και σε ένα απλό προσκύνημα μπορεί να
κάνει η ψυχή ένα νέο ξεκίνημα, αποβάλλοντας τη νυχτιά της και προσμένοντας το γαλάκτωμα της αναγέννησής της.
Σ’ αυτόν το χώρο, μέσα από τις καινούργιες δράσεις, μπορείς να βρεις την έκσταση και τη φλόγα του παρελθόντος.
