Του  Σωτήρη Μ. Τζούμα 

Κάθε χρόνο, τέτοιες  ημέρες θα θυμίζω, όσο ζω,  τις τραγικές στιγμές που ζήσαμε πριν από 16 ολόκληρα χρόνια και οι οποίες αποτέλεσαν την αρχή του τέλους μιας μεγάλης εποχής της Εκκλησίας μας.

Ήταν η αρχή του τέλους  ενός μεγάλου Πρωθιεράρχη της Εκκλησίας της Ελλάδος,ο οποίος σημάδεψε την πορεία της  και η μορφή του έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένη στις καρδιές μας. Ενώ έχουν περάσει  16 χρόνια από τότε,εξακολουθεί να μας λείπει και να τον αποζητάμε! Ίσως γιατί ξέρουμε τώρα πια- ακόμη και αυτοί που τον αμφισβητούσαν όσο ζούσε- ότι όμοιός Του δεν θα ξαναπεράσει απ´αυτή τη ζωή.Ήταν ο ένας και μοναδικός και ήταν… « ο Χριστόδουλός μας».

Ήταν αρχές  Ιουνίου του 2007.Τέτοιες ημέρες ακριβώς πριν από 16 ολόκληρα χρόνια!

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος, μετά την δυσφορία που είχε αισθανθεί κατά το πολυήμερο ταξίδι του σε δύο Μητροπόλεις της Μακεδονίας μας – στις Μητροπόλεις Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας και Βεροίας και Ναούσης– είχε μεταβεί μετά από την τετραήμερη συνεδρίαση της ΔΙΣ , στον «ΕΓΚΕΦΑΛΟ» , στο Νέο Ψυχικό , προκειμένου να υποβληθεί σε μαγνητικές τομογραφίες, όπως του συνέστησαν οι ιατροί,μήπως και διαγνωστεί  ο λόγος  της δυσφορίας και του άλγους που αισθανόταν στην περιοχή αυτή!

Σας μεταφέρουμε για λόγους ηθικής δεοντολογίας και σεβασμού προς την ιστορική αλήθεια,την ατμόσφαιρα και το κλίμα που επικρατούσε τις ημέρες εκείνες!

Ο Μακαριστός Χριστόδουλος, κατά την περιοδεία που πραγματοποιούσε στις δύο προαναφερόμενες Μητροπόλεις της Μακεδονίας, αισθάνθηκε μία έντονη δυσφορία στην κοιλιακή χώρα, η οποία όμως, όσο περνούσαν οι μέρες όχι μόνο δεν αμβλυνόταν, αλλά χειροτέρευε.
Με την επιστροφή του στην Αθήνα, εκλήθησαν αμέσως κάποιοι φίλοι ιατροί, για να γνωματεύσουν περί της καταστάσεως της υγείας του!

Χωρίς να φωτίσουν επαρκώς τον Αρχιεπίσκοπο και τα πνευματικά του τέκνα που αγωνιούσαν, συνέστησαν να υποβληθεί αμέσως σε Μαγνητική Τομογραφία, η οποία και θα φώτιζε την κατάσταση και θα καθόριζε τα επόμενα βήματα!
Οπερ και εγένετο!

Ο Αρχιεπίσκοπος μέχρι αργά το απόγευμα  της Παρακευής 8 Ιουνίου 2007, είχε συνεδριάσεις στη ΔΙΣ και παρά την αδιαθεσία του ήταν καλόκεφος, δοξαστικός προς τον Θεό όπως πάντα, αλλά και ακούραστος και πιστός στο καθήκον!
Ήθελε να διεκπεραιωθούν όλα τα θέματα που υπήρχαν στην ημερήσια διάταξη της ΔΙΣ!Λες και το ήξερε ότι έμελλε να είναι η τελευταία φορά που θα προΐστατο του Συνοδικού αυτού οργάνου της Εκκλησίας μας. Μάλιστα μολονότι είχε προγραμματισθεί η εξέταση της Μαγνητικής Τομογραφίας, για αμέσως μετά την Σύνοδο, ήταν αποφασισμένος, παρά τις περί του αντιθέτου εισηγήσεις των ιατρών και των ανθρώπων του περιβάλλοντός του, να πραγματοποιήσει το ίδιο βράδυ, το προγραμματισμένο ταξίδι του προς  Κάιρο, προκειμένου να εγκαινιάσει την ιστορική πατριαρχική βιβλιοθήκη.

Η εξέταση με την μαγνητική τομογραφία κατέληξε να είναι πολύωρη, αφού ο Μακαριστός Πρωθιεράρχης είχε μεταβεί στις 14:00 το μεσημέρι και το ρολόι έδειχνε 19:00 και δεν είχε ακόμη περατωθεί!

Άρχισε μάλιστα να δυσφορεί με τους ιατρούς, όχι μόνο γιατί είχε κουραστεί από την εξέταση, αλλά και διότι είχε προγραμματισμένο ραντεβού στην Αρχιεπισκοπική κατοικία στο Παλαιό Ψυχικό, με την κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, τότεΥπουργό Εξωτερικών , προκειμένου να κουβεντιάσουν από κοντά, διάφορα υπηρεσιακά θέματα. Αυτός ήταν ο Χριστόδουλος!Μέχρι και την τελευταία στιγμή αφοσιωμένος στο καθήκον,ενδιαφερόταν για όλα και για όλους! Εκτός από τον εαυτό του!

Η εξέταση επερατώθη!
Το αποτέλεσμα που προέκυψε από την Μαγνητική, το πληροφορήθηκε, δυστυχώς, μόνο ένα πρόσωπο! Ουδείς άλλος!Ούτε ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος.
Και το πρόσωπο αυτό — παρά την αδιαμφισβήτητη αγάπη του προς τον Αρχιεπίσκοπο – δεν κατάφερε από τον πανικό που τον κατέλαβε προφανώς, να διαχειριστεί την κατάσταση και να τη μοιραστεί με όλα τα πνευματικά παιδιά του, που αγωνιούσαμε εξίσου όλοι μας για τη υγεία του Πατέρα μας, χωρίς να γνωρίζουμε τι ακριβώς έχει, ώστε να πάρουμε όλοι μαζί απόφαση για το τι μέλλει γενέσθαι!Το πληροφορηθήκαμε λίγο αργότερα και όταν είχαν αρχίσει να γίνονται τα πρώτα μοιραία λάθη.

Και ενός κακού μύρια έρχονται.

Όπως μάθαμε εκ των υστέρων, η Μαγνητική έδειξε ότι στο Αρχιεπισκοπικό σώμα είχαν «φωλιάσει», δύο πρωτογενείς καρκίνοι,ένας στα έντερα (που εκδηλώθηκε με την αδιαθεσία) και ένας στο ήπαρ!Και οι δύο καρκίνοι πρωτογενείς, της αυτής ηλικίας και στα ίδια εκατοστά(0,4 cm).

Το ταξίδι στο Κάιρο ,παρά την επιμονή του Αρχιεπισκόπου, δεν πραγματοποιήθηκε!Δεν τον άφησαν οι ιατροί και τα πνευματικά του παιδιά.
Αντιθέτως την επομένη το πρωί, ακολούθησε το δεύτερο μεγάλο και μοιραίο, για την τελική έκβαση της υγείας του, λάθος: εισήχθη με συνοπτικές διαδικασίες στο Αρεταίειο!
Και προγραμματίστηκε για την Τετάρτη 13 Ιουνίου 2007– αποφράδα ημέρα– χειρουργική επέμβαση στα έντερα!

Οι προσπάθειές μας να αλλάξουμε τα μυαλά αυτών που μονοπωλούσαν ασύστολα με το ενδιαφέρον τους την υγεία του Αρχιεπισκόπου, να χαμηλώσουν τις αξιώσεις τους  ώστε να ενθαρρύνουμε  τον ασθενή Αρχιεπίσκοπο να μεταβεί αμέσως στις ΗΠΑ, όπου ήταν όλα έτοιμα στο MEMORIAL HOSPITAL, από επιφανείς ομογενείς, φίλους καρδιάς του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου( όπως ο Ανδρέας Δρακόπουλος Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος  Νιάρχος). Δυστυχώς όλα απέβησαν άκαρπα!

Μάλιστα ήταν τέτοιο το μένος εναντίον ημών, όλων εκείνων που επέμεναν να μείνουμε Ελλάδα –λες  και θα έκανε κάποια εγχείρηση ρουτίνας, ας πούμε στην σκωληκοειδή του απόφυση- που με έκαναν πρωτοσέλιδο στην «Αυριανή» επί τρείς συνεχείς ημέρες και ζητούσαν την απομάκρυνσή μου από το Αρεταίειο, προφανώς για να μην ακούω και να μη βλέπω τι κάνουν και τι αποφασίζουν!Και όταν ρώτησα τότε τον αείμνηστο σήμερα, εκδότη της εφημερίδας Γιώργο Κουρή να μου εξηγήσει τους λόγους της εναντίον μου  επίθεσης,μου απάντησε με το γνωστό άμεσο ύφος του: «Μα δικοί σας άνθρωποι μου ζήτησαν να τα γράψω…» Τόσο καλά!

Δεν πτοήθηκα! Συνέχισα να λέγω αυτά που πιστεύω και έμεινα ένα βήμα πίσω από το κέντρο των αποφάσεων! Έδινα καθημερινά το παρών στο νοσοκομείο, έπαιρνα την ευχή του πονεμένου Πατέρα μας και έφευγα!
Μάλιστα μετά την συμμετοχή μου σε δύο ιατρικά συμβούλια  δεν ξαναπήγα στη συνέχεια, αφού καμία άλλη γνώμη δεν γινόταν αποδεκτή ούτε και για απλή συζήτηση. Δεν ήθελα δια της παρουσίας μου στα Συμβούλια αυτά να συμμετέχω σε κάτι για το οποίο ήμουν εντελώς αντίθετος! Μάλιστα όταν κατέθεσα ένα μεσημέρι που βρήκα ησυχία τον προβληματισμό μου στον ίδιο τον Αρχιεπίσκοπο, τον βρήκα τόσο άβουλο, τόσο φοβισμένο  που δεν ήθελα να του προκαλέσω ανησυχία και στενοχώρια!
Μετά την εγχείριση που του έγινε άρχισα να δικαιώνομαι δραματικά!Οχι μόνο δεν ανακουφίστηκε αλλά έχασε και την ζωντάνια του. Μπήκε μέσα στο Αρεταίειο δυνατός και ακμαίος και βγήκε ένα γεροντάκι με τρεμάμενη φωνή.
Και μόνο το ότι παρέμεινε στην Εντατική πάνω από μήνα για να αναρρώσει, φανερώνει πολύ απλά ότι όλα έγιναν πολύ βιαστικά και χωρίς την απαραίτητη εμπειρία και προετοιμασία!

Η φωνή του, η τόσο γλυκειά και οικεία σε όλους τους Έλληνες , έκανε μέρες να αποκατασταθεί– λόγω της υπερβολικής νάρκωσης που του εδόθη– και ουδέποτε αποκαταστάθηκε, στην αρχική της μορφή, έως το τέλος. Και αυτό φάνηκε και στη δήλωση που έκανε καθώς εξέρχετο από το Αρεταίειο!Και προσπαθούσε να ψάλλει με την άλλοτε γκυκειά και μελωδική φωνή του και δεν μπορούσε!

Η υγεία του Αρχιεπισκόπου, αντιμετωπίστηκε, δυστυχώς, με βάναυση προχειρότητα λες και ήταν ένα σύνηθες κρυολόγημα και ο ασθενής ένας άπορος!
Αν αντιμετωπιζόταν ακόμη και  ως κοινός θνητός και όχι ως ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ίσως  σήμερα να ζούσε ακόμη!

Η μεγαλύτερη απογοήτευση και συνάμα ηθική επιβράβευση για τον υπογράφοντα ήλθε από τον ίδιο τον Αρχιεπίσκοπο με πολύ πόνο: το ξημέρωμα της ημέρας, που επιχειρήθηκε να γίνει η μεταμόσχευση στο Μαιάμι, από τον καθηγητή Τζάκη, η οποία τελικώς εγκαταλείφθηκε , αφού ο καρκίνος είχε απλωθεί πλέον σε όλο του το σώμα,όταν τον είδα στην Εντατική, μαζί με τον τότε Αρχιδιάκονό του σημερινό Αρχιμ.Ανθιμο Ρεγγίδη,ο οποίος υπηρετεί στην Ι. Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως. Στην μοιραία αυτή συνάντηση μου είχε πει:

« Είχες δίκαιο παιδάκι μου, που έλεγες εσύ να έλθουμε από την αρχή Αμερική… Κάναμε λάθος! Αλλά τώρα τί να γίνει; Αυτό ήταν το θέλημα του Θεού! Αυτό ήταν σχέδιό Του και οφείλουμε να το δεχτούμε ως ευλογία!Δοξασμένο το όνομά Του!Ευκαιρία τώρα, για προσευχή….»

Τα μάτια μας και του Ανθίμου και τα δικά μου, έτρεχαν ποταμούς  δακρύων καθώς μας έλεγε τα λόγια αυτά μέσα στην Εντατική, όπου είχαμε μπεί να τον δούμε!Και αυτά τα λόγια δεν θα τα ξεχάσω ποτέ! Αυτά με καθοδηγούν όταν γράφω ή αναφέρομαι σε Εκείνον!
Ο Αρχιεπίσκοπος παρά την συντριβή που έννοιωσε από τα άσχημα νέα ήταν το ίδιο όπως πάντα χαμογελαστός, ψύχραιμος και δοξαστικός προς τον Θεό!

Οφείλω πάντως να καταθέσω με πλήρη επίγνωση ότι το διάστημα, από την έξοδο από το νοσοκομείο στις ΗΠΑ, μέχρι την επιστροφή του στην Ελλάδα, στις 26 Οκτωβρίου 2007, ημέρα που επέστρεψε, με το Πρωθυπουργικό αεροπλάνο από το Μαιάμι, ήταν αρκετό για να καταλάβουμε την ειλικρινή διάθεση και τα πραγματικά αισθήματα κάποιων ανθρώπων!

Έπεσαν τα «προσωπεία» και είδαμε τα πραγματικά, τα αληθινά πρόσωπα όλων εκείνων που πριν ακόμη φύγει από αυτή τη ζωή, ο Χριστόδουλος είχαν ρίξει τον κάβο τους σε αυτούς που φερότανε ως οι …επόμενοι για να τον διαδεχθούν!
Η επιστροφή στην Ελλάδα,στις 26 Οκτωβρίου 2007, ήταν η πιο δραματική επιβεβαίωση, της αναμονής, αργά ή γρήγορα, του μοιραίου!

Αλλά ακόμη κι εδώ τα ίδια του τα παιδιά, Ιεράρχες που τους πήρε από το χεράκι και τα αζήτητα και τους ανέδειξε και τους έκανε πρίγκηπες της Εκκλησίας μας, δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων! Οι ελάχιστες εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν με τον πιο τραγικό τρόπο τον κανόνα.

Πρόδωσαν τον πατέρα τους και τις αρχές με τις οποίες τους εγαλούχησε και ενήργησαν με εντελώς διαφορετικά κριτήρια απ´ αυτά που θα ενεργούσε ο ίδιος αν ήταν στη ζωή!Και αυτό το έπραξαν, στο όνομα της δικής τους καλοπέρασης, για την.. επόμενη μέρα!

Σημασία έχει πως ακόμη και σήμερα 16 ολόκληρα χρόνια από την κοίμησή Του, εξακολουθεί να είναι κοντά μας και λείπει πολύ σε όλους μας και κυρίως από τον απλό λαό.

Αυτό το… «είμαι ο Χριστόδουλός σας», που μας είπε, εξερχόμενος από το Αρεταίειο, εξακολουθεί να ηχεί στα αυτιά μας και τον κάνει απαραίτητο σήμερα, περισσότερο από ποτέ!

Ας ανάβουμε συχνά-πυκνά ένα κεράκι στη μνήμη Του, ένα κεράκι για τον άνθρωπο που μας αγάπησε, ένα κεράκι για τον Αρχιεπίσκοπο της αγάπης. Και το κεράκι αυτό να προσευχηθούμε για να διώξει μακριά, τα παγωμένα χνότα όλων αυτών που ακόμη και σήμερα, θέλουν να ξεχάσουμε πως πέρασε κάποτε από τον τόπο μας, ένας Μεγάλος Αρχιεπίσκοπος που θα μείνει στην ιστορία, στις καρδιές και στις συνειδήσεις μας ως … «ο Χριστόδουλός μας».