Του π. Ηλία Μάκου
Μέσα στην προκλητικότητα των Τούρκων, που εκδηλώνεται έντονη αυτή την περίοδο, δεν έλειψε ποτέ άλλωστε, με διάφορους τρόπους, είναι επιβεβλημένο να μην ξεχνάμε ότι είμαστε ένα έθνος όλο μνήμη. Μια μακρινή και πολύμοχθη μνήμη, ένδοξη και τραγική. Και μια παρουσία, που τη βαραίνει η μνήμη.
Και το έθνος θυμάται, πρέπει να θυμάται, την Άλωση της Πόλης στις 29 Μαΐου του 1453.
Η Κωνσταντινούπολη, το άνθος του Βοσπόρου, και το στολίδι της, η Αγία Σοφία, αν και μετατράπηκε σε τζαμί, αν και βανδαλίζεται εσωτερικά και εξωτερικά, αν και οι τοιχογραφίες της καταστρέφονται, αν και δεν αντιλαλούν σ’ αυτή οι γλυκιές βυζαντινές υμνωδίες, “ζουν”.
Με το πνεύμα τους… Με το μεγαλείο τους… Και είναι το θησαύρισμα του Ελληνισμού.
Η Πόλη είναι ιδέα, που δεν θαμπώνει ποτέ, καθώς η ψυχή του Βυζαντίου, είναι ψυχή πολιτισμού, είναι ψυχή τέχνης. Και οι αξίες της, μπορεί να σταυρώθηκαν και να καταδιώχθηκαν και να αιματοκυλίστηκαν, όμως δεν πέθαναν.
Η ζωή της άρχισε από το 658 π. Χ., όταν την πρωτόκτισε ο θρυλικός Μεγαρεύς Βύζας, αλλά η πραγματική της ζωή, εκείνη, που την ύψωσε σε Βασιλεύουσα του κόσμου, είναι από το 328 μ.Χ. έως το 1453 μ.Χ. και την θεμελίωσε ένας νικητής αυτοκράτορας ο Μ. Κων/νος.
Υπήρξαν, βέβαια πριν την Άλωση, σημεία και σημάδια παρακμής στο Βυζάντιο, αυτά ωστόσο δεν στάθηκαν ικανά να αλλοιώσουν την προσφορά του στην οικουμένη, που φθάνει έως τις ημέρες μας.
Ακτινοβόλησε στου κόσμου την αγριότητα και μέσα στις απέραντες βιβλιοθήκες, που δημιουργήθηκαν, συνέλεξε την αρχαία σοφία.
Εκεί φούντωσε και άνθισε ο γνήσιος ανθρωπισμός και το Ορθόδοξο ιδεώδες, που πλούτισαν την Πόλη με πρωτοφανή φιλανθρωπικά ιδρύματα, όπως ξενώνες και γηροτροφεία και ορφανοτροφεία και λωβοτροφεία και νοσοκομεία παντοειδή.
Το ιερατείο, που μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είχε χλιδή, που δεν χρειαζόταν, συνέβαλε, να αντηχήσουν οι “κιθάρες” του Πνεύματος και να ακτινοβολήσει το φως του Χριστού.
Και η Αγία Σοφία, το χριστιανικό και καλλιτεχνικό αυτό θαύμα και όραμα, τι και αν βρίσκεται στα χέρια των Μουσουλμάνων! Δεν έχασε και δεν θα χάσει, ούτε σπιθαμή από το μεγαλειώδες “ανάστημά” της.
“Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γης, σημαίνει και η Αγιά Σοφιά το μέγα μοναστήρι” και οι Έλληνες δεν ξεχνούν.
Η Αγία Σοφία συνδέεται στενά, αληθινά άρρηκτα, με την ιστορία της Πόλης και όλου του Ελληνισμού, τη θρησκευτική και όχι μόνο.
Η ονειροφάνταστη αίγλη της, αλλά και η αρχιτεκτονική της έξαρση, με τους μαρμάρινους λειμώνες και τα γεμάτα κάλλος δάπεδά της , όπου συμπλέκονται πολύτιμοι λίθοι, δεν αμαυρώνεται, όσο σκοτάδι και αν πέφτει πάνω της, γιατί “βαστάζει” και εκφράζει έναν ασύλληπτο ουρανό ελευθερίας, απέναντι σε οποιοδήποτε πικρό “νανούρισμα”.
Αν με τη φαντασία μας ταξιδέψουμε στην Αγία Σοφία και κοιτάξουμε προς την Πλατυτέρα του αγίου Βήματος, θα νομίσουμε, όχι ότι βρισκόμαστε σ’ έναν βεβηλωμένο ναό, που τον έκαναν παράνομα τζαμί, αλλά ότι τα αυτιά μας συνέλαβαν κάτι, που πρόφεραν τα χείλη της Παναγίας για τα δεινά τα παλαιά και τα νέα του Ελληνισμού.
Όμως την ίδια στιγμή, θα δούμε και τα Σεραφείμ, στις γωνιές του θόλου, με τις χρυσές τους πτέρυγες, σαν να ανακινούνται, σαν να θέλουν να πετάξουν, για να φέρουν κάποιο ελπιδοφόρο μήνυμα. Αλλά και πάλι μένουν καθηλωμένα, ωστόσο “ζωντανά”…