Του Σεβ. Σύρου Δωροθέου Β ´

Στην υπερδισχιλιετή ιστορία της Εκκλησίας του Χριστού, χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια, Ναοί έχουν ανεγερθεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη μας, αφιερωμένοι σε Αγίους και Οσίους, σε σημαντικά και κομβικά γεγονότα της επί γης παρουσίας του Κυρίου, στη Γέννηση και την Ανάστασή Του, ακόμα και στην Αγία Τριάδα.

Σπανιώτατα, όμως, μαρτυρείται η ύπαρξη Ναού επ` ονόματι του Αγίου Πνεύματος, στον δε Ορθόδοξο κόσμο, ουδέποτε! Αλλά, ταυτόχρονα, υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν δισεκατομμύρια Ναών του Αγίου Πνεύματος, αποκλειστικοί “λειτουργοί” στο νοητό “θυσιαστήριο” των οποίων είμεθα όλοι…

Πολλοί θα απορήσουν και θα παραξενευθούν…. Είναι όσοι δεν ενωτίστηκαν τη φωνή του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος ξεκάθαρα διαπιστώνει «Ουκ οίδατε ότι το σώμα υμών ναός του εν υμίν Αγίου Πνεύματος εστιν;» (Α΄ Κορ. Στ΄ 19), δεν ξέρετε ότι το σώμα σας είναι Ναός του Αγίου Πνεύματος, που εντός μας κατοικεί;

Το σώμα Ναός του Αγίου Πνεύματος…. Το σώμα μας, το φθαρτό και εφήμερο, το συχνά ασθενές και δύσμορφο, κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος….

Δυσεξήγητη και δυσνόητη, αλλά κατά πάντα σαφέστατη η διαπίστωση ή μάλλον διδασκαλία και δόγμα του Χριστιανισμού, μιας θρησκείας κατ` εξοχήν πνευματικής.

Αλλά ο Χριστός ήρθε στον κόσμο για να ανακαινίσει τον κόσμο! Ήρθε στον κόσμο, όχι για να καταστρέψει την ύλη, αλλά για να την εξαγιάσει και να την αφθαρτοποιήσει, να την επαναφέρει στο πρωτόκτιστο κάλλος, αλλά χωρίς την αμαρτία και τις συνέπειές της!

Με την έλευσή του στον κόσμο “ντύθηκε” το ανθρώπινο σώμα και με την Ανάσταση και την ολόσωμη Ανάληψή Του στους ουρανούς το αφθαρτοποίησε, προσφέροντας στους ανθρώπους την ελπίδα, ή μάλλον τη βεβαιότητα, ότι και εκείνοι θα αναστηθούν εν σώματι, όχι σαν φαντάσματα και σκιές, αλλά έτσι, όπως πλάστηκαν στο τέλος της έκτης ημέρας της Δημιουργίας.

Πρόκειται για ένα δόγμα καινοφανές, αληθινό σκάνδαλο για τις αντιλήψεις της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, και ιδιαίτερα της Πλατωνικής.

Κατά τον Πλάτωνα, το σώμα είναι ο τάφος της ψυχής, «το μεν σώμα εστίν ημίν σήμα», υποστηρίζει στο Διάλογό του «Γοργίας», τάφος της ψυχής και κατ` επέκταση του ίδιου του ανθρώπου.

Στους Διαλόγους «Κρατύλος» και «Φαίδων», ο Πλάτωνας αποδίδει στο σώμα ένα άλλο ακόμα υποτιμητικό χαρακτηρισμό, καθώς το θεωρεί «δεσμωτήριο», φυλακή της ψυχής, ενώ στον «Τίμαιο» το θεωρεί «όχημα της ψυχής», το οποίο, όμως, την επιμολύνει, καθώς θεωρείται φορέας της αμαρτίας και του κακού!

Σ` αυτήν την κυριαρχούσα φιλοσοφική άποψη, η οποία επηρέασε ακόμα και τη σκέψη Χριστιανών διανοητών, αντιπαρατίθεται η Χριστιανική θεολογία και ανθρωπολογία, η οποία υποστηρίζει, διά στόματος Γρηγορίου Παλαμά, «μη αν ψυχήν μόνην, μήτε σώμα μόνον λέγεσθαι άνθρωπον, αλλά το συναμφότερον», ούτε μόνο η ψυχή, ούτε μόνο το σώμα λέγεται άνθρωπος, αλλά και τα δύο μαζί!

Η ψυχή και το σώμα δεν απομονώνονται, ούτε πολώνονται, αφού «μήτε ψυχήν προ του σώματος, μήτε χωρίς ψυχής το σώμα, αλλά μία αμφοτέρων αρχή», ούτε η ψυχή δημιουργήθηκε πριν το σώμα, ούτε το σώμα χωρίς την ψυχή, μία είναι η αρχή και των δύο, κατά τον Γρηγόριο Νύσσης, τον οποίο διευρύνει ο Νικόλαος Νησιώτης, γράφοντας ότι «δεν έχει κάποιος σώμα, αλλά είναι το σώμα του».

Στην Πλατωνική αντίληψη ότι το σώμα είναι φορέας του κακού, αντιπαρατίθεται η Χριστιανική άποψη ότι δεν είναι το σώμα αίτιο του κακού για την ψυχή, αλλά η κακή προαίρεση του ανθρώπου, αφού κακία μπορεί να υπάρχει και χωρίς το σώμα, όπως συμβαίνει στους δαίμονες, όπως αναφέρεται στα συγγράμματα Διονυσίου του Αρεοπαγίτη.

Γι` αυτό και οι Χριστιανοί «ου την σάρκα αποθέσθαι βουλόμεθα, αλλά την φθοράν, ου το σώμα, αλλά τον θάνατον», όπως διαβεβαιώνει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ή, όπως διδάσκει ο αββάς Ποιμήν, «ημείς ου σωματοκτόνοι εδιδάχθημεν, αλλά παθοκτόνοι….»

Κάθε άλλη άποψη είναι σαφώς αντίθετη με την Χριστιανική αντίληψη, η οποία διά του Χρυσορρήμονος Ιωάννου, διδάσκει ότι «Ανάστασιν λέγοντες, σωμάτων φαμέν ανάστασιν…αυτό το σώμα, το φθειρόμενον και διαλυόμενον, αυτό αναστήσεται άφθαρτον», με άλλα λόγια, λέγοντας ανάσταση νεκρών εννοούμε ανάσταση σωμάτων και όχι ψυχής, η οποία είναι αθάνατη!

Αυτονόητος, κατά ταύτα, από τους Χριστιανούς ο σεβασμός του ανθρωπίνου σώματος, ακόμα και του νεκρού, η περιύβριση του οποίου συνιστά, μάλιστα, ποινικό αδίκημα… Ένας σεβασμός, ο οποίος γίνεται αντιληπτός και από το γεγονός ότι μέσα στο Χριστιανικό Ναό ο Ιερέας θυμιά όχι μόνο τις εικόνες του Χριστού και των Αγίων αλλά και τους παρόντες πιστούς και τα σώματα των κεκοιμημένων, ως έμψυχους Ναούς και εικόνες του Θεού.

Γι’ αυτό και ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόμεθα στο ζων, αλλά και το νεκρό, σώμα, δεν αποτελεί έκφραση μιας απλής προσωπικής επιλογής, αλλά έκφραση της προσωπικής του καθενός τοποθέτησης απέναντι στο μυστήριο και την αγωνία του θανάτου και της μετά θάνατον ζωής.

Ο Χριστιανός προσδοκά την ανάσταση του καινούργιου ανθρώπου, μέσα από το σώμα που φθείρεται, όπως ακριβώς περιμένει και το καινούργιο σιτάρι να βλαστήσει, μέσα από το σπόρο που σαπίζει στη γη….

Όταν υπάρχει αυτή η πίστη και προσδοκία, τότε και η στάση απέναντι στο θάνατο και το νεκρό σώμα γίνεται ανάλογη.

Και η στάση αυτή εμπνέει το ήθος που καλλιεργήθηκε επί αιώνες στον τόπο αυτό…..

† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄

(Εφημερίδα “ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ”, Σάββατο, 23 Ιανουαρίου 2016)