ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΑΛΙΑ

1. Η σημερινή Κυριακή, αδελφοί μου χριστιανοί, λέγεται Δ´ Κυριακή των Νηστειών. Την Κυριακή αυτή η αγία μας Εκκλησία καθόρισε να εορτάζουμε την μνήμη του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος.

Η αλήθεια είναι ότι η εορτή του αγίου αυτού είναι στις 30 Μαρτίου. Επειδή όμως η εορτή πέφτει μεσοβδόμαδα, και τις καθημερινές την Μεγάλη Τεσσαρακοστή δεν επιτρέπεται θεία Λειτουργία, γι᾽ αυτό η Εκκλησία, για να μη χαθεί η εορτή αυτή, την μετέθεσε την Δ´ Κυριακή των Νηστειών. Άρα, πρόκειται περί μεγάλου αγίου, για να φροντίσει η Εκκλησία να μην χαθεί η εορτή του. Καί πραγματικά, αδελφοί, είναι μεγάλος άγιος, ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Είναι ένας ασκητικός πατέρας του έκτου αιώνος. Έγραψε ένα μόνο, αλλά περίφημο σύγγραμμα, που το ονόμασε «Κλίμαξ του Παραδείσου». Από το σύγγραμμά του αυτό πήρε και αυτός την επωνυμία «Ιωάννης της Κλίμακος».

Η αλεπού, λέγει ένας μύθος, κορόιδευε την λιονταρίνα, γιατί γεννάει μόνο ένα. Αλλά αυτή της είπε: «Ένα, αλλά λέοντα»! Γράφουν πολλοί συγγραφείς πολλά βιβλία. Ο Ιωάννης της Κλίμακος έγραψε μόνο ένα βιβλίο, αλλά «λέοντα»! Βιβλίο ισχυρό, δυνατό, γιγάντιο! Τέτοια βιβλία να διαβάζετε, αδελφοί μου χριστιανοί, για να μορφωθείτε θεολογικά, αλλά και για να σωθείτε. Πραγματικά, το βιβλίο Κλίμαξ του αγίου Ιωάννου έχει σπουδαία φάρμακα για την θεραπεία της ψυχής μας. Ο άγιος Ιωάννης ονόμασε το βιβλίο του «Κλίμαξ» από το όραμα του Ιακώβ, που διαβάζουμε στο βιβλίο της Γένεσης (28,12). Εκεί διαβάζουμε ότι ο πατριάρχης είδε στο όνειρό του μία κλίμακα, η οποία από την γη έφτανε στον ουρανό. Το βιβλίο αυτό του αγίου Ιωάννου περιέχει τριάντα κεφάλαια. Είναι οι τριάντα βαθμίδες της «Κλίμακός» του, που εισάγουν στον ουρανό. Επίτηδες ο άγιος Ιωάννης έκανε τα κεφάλαια του βιβλίου του τριάντα από την ηλικία της ωριμότητος του Ιησού Χριστού, όταν άρχισε το θείο Του έργο.

2. Στο σημερινό μου κήρυγμα, αδελφοί χριστιανοί, θα σας πω λίγα, πολύ ολίγα λόγια από τον 10ο λόγο του βιβλίου, που αναφέρεται στο αμάρτημα της καταλαλιάς και της κατακρίσεως. Είναι ένα αμάρτημα, στο οποίο πέφτουμε όλοι, άλλος πολύ και άλλος λίγο. Καί όμως, όπως μας το λέει ο άγιος, είναι πολύ σοβαρό το αμάρτημα αυτό, το πάθος αυτό, και πρέπει οπωσδήποτε όλοι να αγωνιστούμε, με την Χάρη του Θεού, να το κόψουμε. Σας λέγω μερικά από όσα λέει για την καταλαλιά ο άγιος Ιωάννης, που εορτάζουμε σήμερα.

(α) Ο άγιος παρομοιάζει την καταλαλιά με «παχειά βδέλλα, που απορροφάει το αίμα της αγάπης» (§ 1). Πραγματικά, χριστιανοί μου, όποιος κατηγορεί τον άλλο, δεν έχει αγάπη σ᾽ αυτόν, γι᾽ αυτό και για την καταλαλιά βρίσκει ο άγιος Ιωάννης ότι «γεννάται από το μίσος και από την μνησικακία» (§ 1).

(β) Την καταλαλιά την λέει ο άγιος Ιωάννης «αναιδή αρπαγή του δικαιώματος του Θεού» (§ 15). Έτσι είναι, χριστιανοί μου. Η κρίση των ανθρώπων θα γίνει την Δευτέρα Παρουσία του Ιησού Χριστού, γιατί ο Θεός Πατέρας «την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω Υιώ» (Ιωάν. 5,22). Εκείνος λοιπόν που κατηγορεί τον άλλον παίρνει από τον Χριστό το θείο δικαίωμά Του και γίνεται αυτός, ο καταλαλών, γίνεται κριτής του άλλου. Γι᾽ αυτό, πολύ ωραία, ο άγιος Ιωάννης λέγει την καταλαλιά «αναιδή αρπαγή».

(γ) Αλλά γιατί να κατηγορούμε τον άλλο; Ναί, τον είδαμε να αμαρτάνει. Ξέρουμε όμως το πόσο θα μετάνοιωσε αυτός για την αμαρτία αυτή που έκανε, πόσους αναστεναγμούς θα έβγαλε από τα στήθη του και πόσα δάκρυα θα έχυσε για την κακή ώρα που τον έκανε να αμαρτήσει; Εμείς είδαμε την αμαρτία του άλλου και τον κατηγορούμε γι᾽ αυτό. Ο Θεός όμως είδε την μετάνοιά του και τον δικαιώνει γι᾽ αυτήν και τον κάνει άγιο. Δηλαδή, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης στο βιβλίο του, εμείς τον είπαμε «ανήθικο» για την αμαρτία του, αλλά ο Θεός κηρύσσει «αγνό» για την μετάνοιά του (§6·βλ. και § 9).

(δ) Την καταλαλιά και την κατάκριση ο άγιος Ιωάννης την θεωρεί ως το χειρότερο αμάρτημα, τόσο ώστε όποιος βαρύνεται και μόνο με αυτό το αμάρτημα δεν σώζεται. Ας θυμηθούμε τον Φαρισαίο της παραβολής του Κυρίου (βλ. Λουκ. 18,10 εξ.)Καί νήστευε και προσευχόταν, αλλά επειδή κατέκρινε τον αμαρτωλό τελώνη, δεν δικαιώθηκε, δεν σώθηκε (§16).

(ε) Αδελφοί μου! Ας μη κατηγορούμε τους άλλους για τις αμαρτίες τους, γιατί, όπως το λέγει και ο άγιος Ιωάννης, δεν φταίνε αυτοί που αμαρτάνουν. Ο διάβολος είναι η αιτία του κακού, αν και βέβαια δεν απαλλάσσεται ο άνθρωπος για τις αμαρτίες που κάνει, επειδή τον υποκινεί ο διάβολος σ᾽ αυτό. Αλλά τον διάβολο κυρίως να κατηγορούμε, αυτόν να καταριόμαστε και όχι τον αδελφό μας για την αμαρτία του (§13). Έπειτα πως κατηγορούμε τον άλλο τις αμαρτίες του, αφού και εμείς αμαρτάνουμε; Όλοι είμαστε αμαρτωλοί. Καί αν, χριστιανοί μου, σκεπτόμαστε τις αμαρτίες μας και πονούμε γι᾽ αυτές – αυτό καλείται μετάνοια – , δεν θα έχουμε τότε όρεξη να σηκώσουμε κεφάλι και να ανοίξουμε το στόμα μας για να κατηγορήσουμε τον αδελφό μας για την αμαρτία του. Αυτός που ζεί πραγματικά την μετάνοια δεν κατηγορεί κανέναν. Γι᾽ αυτό και λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος ότι η καταλαλιά είναι ενάντια προς την μετάνοια. «Όπως δεν συμβιβάζεται η φωτιά με το νερό, έτσι και η κατάκρισις με εκείνον που αγαπά την μετάνοια» (§ 8). Ας μη κατηγορούμε κανέναν, αδελφοί, για την αμαρτία του, γιατί, αν κατηγορούμε τους άλλους, θα μας πάρει ο Θεός την Χάρη Του και θα πέσουμε στα ίδια και σε χειρότερα από αυτά που κατηγορούμε (§10).

3. Μη έχοντας χρόνο να σας πω περισσότερα, αδελφοί μου χριστιανοί, σας λέω για την καταλαλιά μια νόστιμη διήγηση που γράφει το Γεροντικό:
Σε ένα μοναστήρι ήταν ένας μοναχός που φαινόταν αμελής στα καθήκοντά του. Δεν ήταν επιμελής στις ιερές Ακολουθίες και στα άλλα διακονήματά του. Αρρώστησε κάποτε ο μοναχός αυτός και ήταν στα τελευταία του. Τότε πήγε ο Γέροντας του Μοναστηρίου να τον συμβουλεύσει για να δείξει μετάνοια, για να σωθεί η ψυχή του. Τού είπε με καλό τρόπο ότι ήταν αμελής στα καθήκοντά του και πρέπει να μετανοήσει γι᾽ αυτό, για να βρεί το έλεος του Θεού. Αλλά ο μοναχός τον ρώτησε ένα περίεργο λόγο: «Γέροντα, είναι αληθινό το Ευαγγέλιο;».

Ο Γέροντας υποθέτω ότι θα σκέφτηκε: «Εγώ του μιλάω για μετάνοια και αυτός με ρωτάει αν είναι αληθινό το Ευαγγέλιο…»! «Αληθινό είναι το Ευαγγέλιο, παιδί μου», του απάντησε ο Γέροντας. «Ε, Γέροντα – είπε πάλι ο μοναχός –, αν είναι αληθινό το Ευαγγέλιο, εγώ δεν θα καταδικαστώ από τον Χριστό. Γιατί ο Χριστός είπε: “Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε”. Είναι αλήθεια ότι ήμουν αμελής στα καθήκοντά μου, αλλά σε όλη μου την μοναχική ζωή, δεν κατηγόρησα κανένα αδελφό. Καί αφού λοιπόν δεν έκρινα κανέναν, δεν θα κριθώ από τον Χριστό, γιατί μας είπε “μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε”». «Πω, πω»!, είπε τότε ο Γέροντας. «Εμείς αγωνιζόμαστε σκληρά για την σωτηρία μας και αυτός ο μοναχός, που τον λέμε για αμελή, βρήκε άλλο δρόμο, ευκολώτερο και καλύτερο, για να πετύχει την σωτηρία του. Καί θα την πετύχει»! Τότε όλοι οι αδελφοί θυμήθηκαν ότι πραγματικά ο αδελφός αυτός, που φαινόταν αμελής ως μοναχός, ποτέ-μα ποτέ δεν είχε κατηγορήσει κανέναν. Καί όλοι πήραν μάθημα και δίδαγμα ότι περισσότερο από όλα να προσέχουν την καταλαλιά και την κατάκριση· και ο καθένας τους να βλέπει το δοκάρι που έχει στο μάτι του και να μην κατηγορεί τον άλλο για την ακίδα του ματιού του (βλ. Ματθ. 7,3). Αδελφοί, ας μην κατηγορούμε κανένα, για να εύρουμε έλεος την ημέρα της κρίσεως.