Μονές – μνημεία στην Ήπειρο, μπαίνουν στη διαδικασία συντήρησης και αποκατάστασης, γεγονός που σημαίνει ότι αποδίδεται, και πολύ σωστά, μεγάλη σημασία στον Ελληνορθόδοξο πολιτισμό, που δεν είναι μόνο παρελθόν και παρόν, αλλά αποτελεί και εγγύηση για την πορεία του μέλλοντος.
Τα θρησκευτικά μνημεία, ενώ παραπέμπουν στο παρελθόν, στην ουσία καθορίζουν το παρόν και προετοιμάζουν το μέλλον.

 Η ΜΟΝΗ ΒΕΛΛΑΣ
Ειδικότερα εγκρίθηκε η  προγραμματική  σύμβαση  μεταξύ της Περιφέρειας Ηπείρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων και του Δήμου Πωγωνίου, για την υλοποίηση του έργου «συντήρηση – αποκατάσταση υφισταμένων κτιρίων και διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου στο κτιριακό συγκρότημα της Ιεράς Μονής Παναγίας Βελλάς Ιωαννίνων», συνολικού προϋπολογισμού  2.800.000 ευρώ.
Η χρηματοδότηση γίνεται μέσω του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων.
Η Μονή Βελλάς, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου   και πανηγυρίζει στις 16 Αυγούστου, 8 Σεπτεμβρίου, 12 Δεκεμβρίου και 25 Ιανουαρίου,  ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα και ως το 1713 αποτελούσε έδρα ομώνυμης Επισκοπής.

Το σημερινό καθολικό Βελλάς είναι ουσιαστικά ανακατασκευή του παλιού, που, σύμφωνα με επιτοίχια επιγραφή, έγινε το 1745. Απετέλεσε από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια, μέχρι το 1817, οπότε ερημώθηκε, μεγάλο πνευματικό κέντρο, ενώ διέθετε και μεγάλη περιουσία. Η Μονή συνδέθηκε με την περιώνυμη Σχολή Βελλάς, που δημιουργήθηκε  το 1911 από το Μητροπολίτη Βελλάς και Κονίτσης, μετέπειτα Μητροπολίτη Ιωαννίνων και κατόπιν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδωνα Βλάχο και για πολλές δεκαετίες  λειτούργησε ως Ιεροδιδασκαλείο, από το οποίο αποφοίτησαν άτομα που διέπρεψαν στον εκκλησιαστικό, στον εκπαιδευτικό, στον επιστημονικό χώρο και διακρίθηκαν στην κοινωνία.

Στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς και σήμερα λειτουργεί ως Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία, ενώ στο χώρο στεγάζεται και Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο.Τα τελευταία χρόνια αξιοποιούνται οι εκτάσεις της και δομήθηκε πρότυπη μονάδα αγροτικής παραγωγής με τυροκομείο και άλλες δραστηριότητες.

ΜΟΝΗ ΣΙΣΤΡΟΥΝΙΟΥ

Εγκρίθηκε η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ηπείρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων, για την υλοποίηση των έργων «Συντήρηση τοιχογραφιών Ι.Μ. Γενεσίου της Θεοτόκου Σιστρουνίου» προϋπολογισμού 150.000 ευρώ και «Κατασκευή υπογείου συστήματος περιμετρικής αποστράγγισης στο καθολικό της Ι.Μ. Γενεσίου της Θεοτόκου Σιστρουνίου»,προϋπολογισμού  5.900 ευρώ.

Ο ναός, τύπος της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο, νάρθηκα και ανοιχτή κιονοστήρικτη στοά στη νότια πλευρά του, που είναι το μόνο κτίσμα της Μονής, το οποίο σώζεται σήμερα,  ιδρύθηκε πιθανόν την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου, το 1156.Καταστράφηκε από άγνωστη αιτία και ξαναχτίστηκε στην αριστερή όχθη του Στρουνιώτικου ποταμού (παραπόταμου του Αράχθου).Ορισμένα τμήματα της τοιχοποιίας του είναι πολύ παλαιά, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος του είναι κτίσμα των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας.  Πάντως η κτητορική επιγραφή είναι δυσανάγνωστη.

Το χτιστό τέμπλο του ναού έχει αγιογραφηθεί και στις δύο όψεις του, ενώ οι  τοιχογραφίες είναι λαϊκού χαρακτήρα, πιθανόν του 18ου αι. και στο νάρθηκα υπάρχει η απεικόνιση του Αγ. Δονάτου, προστάτη της Θεσπρωτίας.
ΑΛΛΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Εγκρίθηκε η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ηπείρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων και της Ιεράς Μητρόπολης Δρυϊνουπόλεως Πωγωνιανής & Κονίτσης γιατην υλοποίηση του έργου «Επείγουσα αντιστήριξη σε μνημεία Λάκκα Αώου και Ηλιοχώρι»,προϋπολογισμού  55.800 ευρώ.

***

Εξάλλου εγκρίθηκε η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ηπείρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων για την υλοποίηση του έργου «Αποκατάσταση ζημιών που προκλήθηκαν στο κωδωνοστάσιο του Ι.Ν Αγίου Γεωργίου Ελάτης», προϋπολογισμού  68.200 ευρώ.

Τον 18ο και 19ο αιώνα το χωριό Ελάτη Ζαγορίου ακμάζει και χτίζονται αρχοντικά και εκκλησίες, μεταξύ των οποίων και ο ναός του Αγίου Γεωργίου το 1806.
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Τα μνημεία αυτά, αλλά και όλα τα άλλα, που είναι διάσπαρτα ανά την Ελλάδα, κρατούν πάντοτε ξεκάθαρο το πνεύμα της Ορθοδοξίας μέσα στους αιώνες.

Και γεμίζουν την καρδιά μας με δυνατές αποφάσεις, με ευγενικά αισθήματα, με ισχυρή θέληση, με διάθεση αγωνιστική.

Αναμοχλεύουν το μέσα μας, ώστε να συντηρούμε και να διατηρούμε ζωντανό το μήνυμα του ουρανού για τη σωτηρία μας.