† Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΗΣ, ΑΞΙΟΥΠΟΛΕΩΣ & ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ

ἀξιολογική πρόταση περί ἐπιστήμης καί πολιτισμοῦ

ἑόρτιο ἀφιέρωμα στούς Τρεῖς; ἤ στήν Παιδεία;

ἀδιατίμητο λαμπρό ἐκκλησιαστικό σάν δῶρο

ἐμφιλοσόφου ἀγωγῆς, τέλειας μαθητείας

πολιτικῆς ἀρτίωσης ἠδέ καί κοινωνίας

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ ἡ ἐπιστημονική γνώση ἁπλώνεται καί πολυμερίζεται καί πολυμετέχεται μέ πολύ ταχεῖς ρυθμούς, μέ ἠλεκτρονικά ταχεῖς ρυθμούς. Δεῖγμα τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ, ὄχι βέβαια καθ᾽ ἑαυτόν, ἀφοῦ ὁ τωρινός πολιτισμός εἶναι κληροδοσία τῶν προγενομένων, ἀνανεούμενο λειτουργικό σύστημα σέ τράπεζες δεδομένων, ἕνα φαινομενικῶς νέο προφίλ μιᾶς δομικῆς ἁπλουστέρων συστημικῶν (πού ὅμως δίχως αὐτά θά ἦταν ἀνύπαρκτο).

Ἡ σημερινή ἀνθρωπότητα φαίνεται πιό εὐνοημένη. Μαθαίνουμε πολύ εὔκολα καί πολύ γρήγορα γιά πάρα πολλά. Μποροῦμε νά ἐκμεταλλευθοῦμε τίς ἠλεκτρονικές δημοσιεύσεις τῆς γνώσης καί τῆς μάθησης γιά τά πιό ἀπίθανα πράγματα! Ὅπως γινόμαστε κι ἐμεῖς ἀντικείμενο τῆς ἠλεκτρονικῆς πληροφόρησης, καί οἱ ἀπόψεις μας καί ὁ πολλαπλός μας ρόλος τοῦ καθενός.

Ἡ πολυμορφική ἠλεκτρονική γνώση (καί παρά ταῦτα αὐτόματα ὁμογενοποιός) ἐλαχιστοποιεῖ τίς ἀποστάσεις, κοινωνικοποιεῖ τίς ἀνά τόν κόσμο ἀνθρωπομάζες καί ἀνθρωποπεριπτώσεις, τό λιγότερο ὡς γνωστά ἀντικείμενα, ὡς μετόχους τῶν αὐτῶν δικαιωμάτων καί συνάμα συνυποψήφιους διεθνικοῦ ἐλέγχου.

Μέ τή χρηστικότητα τῆς ἠλεκτρονικῆς ἐνημέρωσης πληροφορούμεθα μέ μιάν ἐκπληκτική καί δελεαστική ἀμεσότητα γιά τήν παραμικρή ἐνημερότητα στίς τρέχουσες καί τίς πιθανότερες ἐξελίξεις στόν παγκόσμιο χάρτη τῶν γεγονότων. Ἡ ἱστορία εἶναι πλέον ἕνα γνωστικό ἀντικείμενο διακινούμενο μεταξύ πληκτρολογίου καί ἠλεκτρονικῆς θέας.

Μέ τή λειτουργικότητα τῆς ἠλεκτρονικῆς ἐπιστήμης πληροφορούμεθα ἐξίσου εὔκολα ἀκόμη καί γιά τό ἄπειρο σύμπαν (ὅτι εἶναι π.χ. μιά ἀκτινοβολία ὑλικῆς ἐνέργειας πού ἐμεῖς τήν εἰσπράττουμε ὡς ἀστρική λάμψη καί μαῦρες τρύπες). Γνωρίζουμε ἐπίσης καί γιά τό μοριακότερο ὑπομόριο τῆς ὕλης (ὅτι εἶναι μιά κίνηση ὑλικῆς ἐνέργειας σέ στερεά εἴτε ὑγρή μορφή).

ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΣ ΟΛΩΝ αὐτῶν τῶν ἐπιστητῶν δεδομένων (ἐπιστητῶν μέσῳ τῆς ἠλεκτρονικῆς διάχυσης τῆς ἐπιστήμης καί τῆς πληροφορίας) στέκεται ὁ ἀνθρώπινος δέκτης, στεκόμαστε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι.

Ἐνῶ φαίνεται πώς ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι εἴμεθα ὑποδεέστεροι καί ὑπολειπόμενοι καί παραμικρότεροι ἔναντι τοῦ ἐπιστητοῦ μακρόκοσμου καί μικρόκοσμου (ἄν θέλετε καί τοῦ ἱστορικοῦ μακρο-ανθρωπόκοσμου), διαπιστώνουμε νηφαλιότερα ὅτι ἐμεῖς εἴμεθα οἱ διαχειριστές, ἐμεῖς εἴμεθα οἱ δέκτες, ἐμεῖς εἴμεθα οἱ ἀξιολογητές, ἐμεῖς εἴμαστε οἱ κληρονομικοί δικαιοῦχοι. Ἀπό μᾶς λαμβάνει ἀξιακή σπουδαιότητα, ἀξιακή χρησιμότητα, ἀξιακή χρηστικότητα, ἀξιακή ζωτικότητα ὅλος ὁ ὑπόλοιπος κόσμος, εἴτε ἔχει κάποια ζωτικότητα εἴτε διατελεῖ ἄζωος.

Ἤ ―γιά νά ἀκριβολογήσουμε θεολογικά καί ἀνθρωπολογικά― ὄχι “ἀπό μᾶς”, ἀλλά “γιά μᾶς”, “χάριν ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων σύνολης τῆς πανανθρωπότητος καί ἑκάστου ἀνθρώπινου λειτουργικοῦ της μέλους”. Ἐμεῖς μαθαίνουμε καί γινόμαστε ἐπιστήμονες, οἱ ἀμεσότεροι γνῶστες εἴτε οἱ ἔμμεσοι ἀποδέκτες τῶν πληροφοριῶν περί τοῦ ἐπιστητοῦ κόσμου.

Ὅμως οἱ γνώσεις μας δέν εἶναι τέλειες. Δέν τά γνωρίζουμε ὅλα. Οἱ ἐπιστήμονες τῶν ἐπιμέρους ἐπιστημῶν μᾶς ἐξηγοῦν τά πορίσματα τῶν ἐπιστημῶν, πού βρίσκονται σέ μιά διαρκή ἐξέλιξη τοῦ γνωστικοῦ τους ἀντικειμένου. Δηλαδή, ἀκόμη καί σήμερα, ἡ γνώση μας γιά τό ἅπαν δέν εἶναι πλήρης, δέν εἶναι τέλεια, δέν εἶναι ἀλάθευτα πλήρης.

Τό μόνο πού ἐπιβεβαιώνεται συνεχῶς εἶναι πώς εἴμαστε οἱ λογικοί δέκτες καί ἀναλυτές καί χρῆστες τοῦ ἀλόγου μεγακόσμου καί τοῦ ἀλόγου μικροκόσμου. Παρά ταῦτα, ἐμεῖς οἱ λογικοί διαχειριστές δέν τά ξεύρουμε ὅλα, δέν γίνεται νά τά μάθουμε ὅλα.

ΑΛΛΑ τότε τί τελικά μαθαίνουμε; Καί γιατί νά μαθαίνουμε;

Τί σπουδάζουμε; Καί γιατί νά σπουδάζουμε;

Τί γνωρίζουμε; Καί γιατί νά γνωρίζουμε;

Τήν ἀπάντηση τήν οὐσιαστική (φαίνεται πώς) μᾶς τήν δίνει ἡ ἱστορία τοῦ πανανθρώπινου πολιτισμοῦ. Τήν ἀπάντηση τήν οὐσιαστική (φαίνεται πώς) μᾶς τήν δίνει ὁ πολιτισμός τῆς πανανθρώπινης ἱστορίας.

Ἡ ἱστορία καί ὁ πολιτισμός μᾶς ἀποκρίνονται ὅτι μαθαίνουμε ὅ,τι μαθαίνουμε, γιά νά γίνουμε ἐνεργά στελέχη τῆς ἔλλογης κοινωνίας σέ βάθος χρόνου καί σέ πλάτος ἀνθρώπων, καί ἐνεργοί διαχειριστές τοῦ ἀπέραντου ἄλογου κόσμου καί βεβαίως τοῦ οἰκολογικοῦ μας χώρου.

Μᾶς ἀποκρίνονται ὅτι σπουδάζουμε ὅσα σπουδάζουμε, γιά νά γίνουμε πολίτες αὐτοῦ τοῦ πολλαπλοῦ κι ἀπέραντου κόσμου.

Μᾶς ἀποκρίνονται ὅτι γνωρίζουμε ὅσα γνωρίζουμε, σίγουρα γιά νά μάθουμε καί τά ὅριά μας. Γιά νά σεβόμαστε τά ὅριά μας. Γιά νά χαιρόμαστε τά ὅριά μας. Καί νά μήν τά ξεπερνᾶμε. Νά μήν τά καταχρώμεθα.

Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΓΝΩΣΗ εἶναι ἡ φιλοσοφημένη γνώση, ἡ φιλοσοφημένη ἐπιστήμη.

Ὥς ἐδῶ, νομίζω πώς συμφωνοῦμε οἱ πιό πολλοί.

Ἡ ἐπιστήμη πού γίνεται ἐργαλεῖο προσφερόμενης σοφίας καί πρακτικότητας δίνει ἀξία: καί στόν ἐπιστήμονα καί στή χρήση τῆς ἐπιστήμης, καί στήν ὠφελιμότητα τῆς ἐπιστήμης καί στήν κοινωνήσιμη λειτουργία τῆς ἐπιστήμης.

Ἡ φιλοσοφημένη ἐπιστήμη. Ὄχι ἡ ἀλαζονεία τῶν διαχειριστῶν τῆς ἐπιστήμης (εἴτε αὐτοί πού ἀλαζονεύονται λέγονται ἐπιστήμονες, εἴτε λέγονται πολιτικοί καί ὑπερπολιτικοί ἐξουσιαστές, εἴτε λέγονται ἀνθρωπότητα ἐποχιακή καί πανανθρωπότητα ἱστορική).

Διότι ἡ ἀλαζονεία τῆς ἐπιστήμης θά ρθεῖ ἡ ὥρα νά εὐτελισθεῖ. Ὄχι μόνον στό βιολογικό τέλος, ὁπότε φθείρονται τά ἐγκεφαλικά καί ὅλα τά σωματικά μόρια τοῦ ἐπιστήμονα καί κάθε ἀνθρώπου· ἀλλά καί στήν ἐξελικτική τοῦ βίου πορεία, ὅταν ὁ ἄνθρωπος διαπιστώνει τά ἐλλείμματα τῆς γνώσης του, τά λάθη τῆς πρακτικῆς ἐφαρμογῆς της, τά λάθη τῶν θεωρητικῶν ὑποθέσεων ἐπιστημονικῆς ἐργασίας καί τέλος τά λάθη τοῦ διανθρώπινου πολιτισμοῦ.

ΘΕΛΕΤΕ ΕΝΑ-ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ;

Ὁ σύγχρονος διευρυμένος πολιτικός πολιτισμός εἶναι ὁ πολιτισμός πού ἀνακάλυψε, μετά ἀπό τόσους καί τόσους αἰῶνες, πώς τό καλύτερο ἐργαλεῖο ἀνάδειξης τῆς ἀνθρώπινης ἀξίας εἶναι τά διακηρυγμένα καί ἀναγνωρισμένα καί δικαστικῶς καρπωτά ἀτομικά δικαιώματα! Μετά ἀπό αἰῶνες καί αἰῶνες πανανθρώπινης ἱστορίας, τά παλαιότερα ἀτομικά δικαιώματα τῶν ὀλίγων μοναρχῶν ἔναντι τῶν ὑπηκόων λαομαζῶν ἤ καί διά μέσου τῶν ὑπηκόων ἀνθρωπομαζῶν, ἔγιναν μετεχόμενα ἑνιαῖα δικαιώματα (ὑποτίθεται) ὅλων τῶν ἀνθρωπομαζῶν, ἀλλά ἀκόμη δέν φθάσαμε νά ὑπηρετοῦμε τήν ὑπεραξία τοῦ ἀγαπωμένου ἀνθρώπου. Ἀκόμη καί σήμερα, στό ἄψυχο κι ἀνώνυμο ὄνομα τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων, μέ αὐτό δυστυχῶς τό ἐργαλεῖο πολιτισμοῦ, ἀντί νά ἐξανθρωπίζεται ἡ ἀνθρωπότητα, γίνεται ὅλο καί πιό διεκδικητική καί διαπολεμική, πιό σκοτεινή καί ἀντικοινωνική, πιό ἀπάνθρωπη ἕως καί βαρβαρώδης.

Ἡ διαπολιτική ἀπόπειρα π.χ. νά καταπατῶνται τά δικαιώματα τῶν ἐμβρύων τῶν ὑπανάπτυκτων χωρῶν τῆς Ἀφρικῆς ὡς χρηματοδοτούμενος πειραματικός χῶρος ἰατρικῆς μελέτης καί θεραπευτικῆς γιά τά δικαιώματα τῶν ἐμβρύων καί τῶν παιδιῶν τῆς Ε.Ε., εἶναι ἀνθρωπιά ἤ ἀπανθρωπιά; Εἶναι πρόοδος τοῦ ἀνθρώπου ἤ μηδενισμός τοῦ ἀνθρώπου; Εἶναι πολιτισμός προόδου ἤ πολιτισμός παρανάπτυξης καί ὑπανάπτυξης; Ὥς ποῦ φθάνουν τά “ἀτομικά

δικαιώματα”; Μέχρις ἐκεῖ πού διεκδικοῦνται χρηματοπιστωτικά; Ἤ ὑφίστανται γιά ὅλους καί ὑπέρ ἑνός ἑκάστου, ὑπό τήν συλλογική προστασία;

Μέσα σέ τόσους καί τόσους αἰῶνες ἱστορικῆς ἐξέλιξης τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμη δέν ἀνακαλύψαμε τό πιό μεγάλο δομικό μυστικό τῆς πανανθρωπότητος: τήν κοινωνικότητα, τήν αὐτοθυσία, τήν ἀγάπη, τήν προσφορά.

Σκεφθεῖτε: μαθαίνουμε νά διεκδικοῦμε ὅλο καί περισσότερα, νά ἀντιδικοῦμε, νά ἐπιτιθέμεθα, νά διαρπάζουμε, καί ὄχι νά προσφερόμεθα καί νά ἀγαποῦμε!

Ἀλλά τότε γιά ποιό σκοπό ὑπάρχουμε; Γιά νά προεκτείνουμε τήν αἰωνικότητα τῆς ἱστορίας, μέ τά δίσ… καί τά τρίσ… τῶν ἀριθμημένων ἀνθρωποσυνόλων πού καί ἀποδομοῦνται καί συλλογικοποιοῦνται στό ὄνομα τῶν ἀτομικῶν προτεραιοτήτων ὀλίγων ἀτόμων καί ὀλίγων συλλογικῶν ἑνοτήτων ἤ καί ὀλίγων μαζῶν;

ΕΔΩ ΑΚΡΙΒΩΣ εὑρίσκει τήν σημασία της ἡ θεμελιώδης ἀξιολογική πρόταση περί τῆς ἐπιστήμης καί τοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ ἐπιστήμη μόνον ὡς φιλοσοφημένο ἐργαλεῖο ἀποκτᾶ τήν ἀληθινή της ὠφελιμότητα. Ὁ πολιτισμός, μόνον τότε γίνεται κοινωνικός, ὅταν εἶναι φιλοσοφημένος.

Καί ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή σοφία;

Ἡ ἀνακάλυψη τῶν ὁρίων τῆς ἐπιστήμης.

Ἡ ἐξυπηρέτηση τῶν ὁρίων τῆς ἀνθρωπότητος.

Ἡ ἀνεύρεση τοῦ σκοποῦ τῆς ἐπιστήμης, τῆς γνώσης, τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς ἀνθρωπότητος.

Ἡ πρόταξη τοῦ ἀνθρώπου στήν ἀληθινή του κοινωνική προοπτική καί ἐξυπηρέτηση καί βελτίωση μέσα καί ἀπό τήν ἐπιστήμη.

Ἡ ἐπιστήμη εἶναι ἕνα ἔλλογο ἀνθρώπινο ἀγαθό πού ἡ ἐλλογία του ἐκπληρώνεται τότε μόνον, ὅταν ἁπλώνεται καί προσφέρεται καί διακινεῖται ὑπέρ πάντων καί διά πάντων καί ἀντί πάντων καί μετά πάντων, τουλάχιστον σέ πλάτος καί μάκρος (τό τελικό μας ὕψος, ὅπως καί τό ἀξιολογικό μας βάθος τό διακρατεῖ ἡ ταπείνωση καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ).

ΑΥΤΟ τό μεγάλο μήνυμα μᾶς δίνει ἡ ἑορτή τῶν Τριῶν Μεγάλων Ἱεραρχῶν καί Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.

Κάποτε, πρίν 10 αἰῶνες, ἀναγνωρίστηκαν καί οἱ Τρεῖς τους καί ὁρίστηκαν ὡς ἰσότιμοι καί ἰσοτίμητοι, ὡς ἰσοδύναμοι καί ἰσόκυροι Πατέρες τῆς ἐμφιλοσόφου καί ἐπιστημονικῆς κατάρτισης,

τῆς ἐκκλησιοπρεποῦς μαθητείας καί πατρότητος, τῆς τέλειας κοινωνικῆς ἀσκητικῆς καί ἀθλητικῆς, τῆς ἐκκλησιαστικῆς θεολογικῆς πιστότητος.

Στά ἴδια χρόνια τῶν πολιτικοκοινωνικῶν μεταβολισμῶν τῆς μεγάλης Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, καί οἱ Τρεῖς τους κατέκτησαν μαθητεύοντας τήν πιό τέλεια μάθηση τῆς ἐπιστήμης καί τῆς σοφίας. Μέ μιά ἀρτιωμένη διαπαιδαγώγηση σέ κυριολεκτικά ἁγιασμένους καί κοινωνικά ἀναγνωρισμένους οἰκογενειακούς χώρους (πού δέν μετέδιδαν φαντασίωση κοινωνικῶν κατακτήσεων, ἀλλά ἀκεραιότητα καί ἁγνότητα καί ἁγιότητα θεοφορουμένου ἤθους).

Μέ μιά χαρισματική εὐφυΐα καί μαθησιακή μαθητεία σέ ὅλες τίς εὐκαιρίες πληρωματικῆς παιδείας. Μέ σπουδές ―θά λέγαμε σήμερα― ἐπιστημονικές καί μεταπτυχιακές καί διδακτορικές καί μεταδιδακτορικές, καί μέ πρακτική ἐξάσκηση τῶν σπουδῶν τους. Ὅταν π.χ. οἱ τέως φοιτητές τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ἀθήνας Βασίλειος καί Γρηγόριος θεωροῦνταν οἱ πιό ἀπαιτητοί δάσκαλοι τῶν συμφοιτητῶν τους, ὥστε νά μήν θέλουν νά τούς ἀποχωρισθοῦν, αὐτό τί ἄλλο σημαίνει παρά τήν τέλεια κατάρτισή τους στίς πρότερες βαθμίδες καί τήν ὁμολογημένη ἀναγνώρισή τους ἀπό ὅλους; Ὅταν ἀντίστοιχα οἱ ρητοροδιδάσκαλοι καί φιλόσοφοι στήν Ἀντιόχεια ὁμολογοῦσαν δημόσια τό θαυμασμό τους γιά τή χαρακτηριολογική τελειότητα τοῦ Χρυσοστόμου καί τήν παιδαγωγό ἀρτιότητα τῆς μητέρας του, αὐτό τί ἄλλο διαλαλεῖ παρά τήν βαθμιδωτή τέλεια ἀγωγή του καί τήν ἄκρως ἀξιοθαύμαστη ἀκεραιότητά του;

Ὁ Βασίλειος μεταμόρφωσε τήν Καισάρεια σέ καθολικό φιλανθρωπικό ἵδρυμα, μέ συλλογικές προσφορές χωρίς ἐξαιρέσεις, σέ καθολικούς ἀποδέκτες χωρίς ἐξαιρέσεις. Ὁ Βασίλειος γονάτισε τήν δυναστευτική ἀπολυταρχία τοῦ τυραννικοῦ αὐτοκράτορα Οὐάλη καί τοῦ ἀγριότερου πολιτικοῦ του ἀξιωματούχου τοῦ Μοδέστου. Ὅλη ἡ Ἀσία γονάτισε, ὁ ἀσκητικός καί μικρόσωμος Βασίλειος κράτησε ἀλύγιστη τήν σωτήρια ἀντίσταση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὀρθοδοξίας.

Ὁ Γρηγόριος ἀνέστησε τήν ὀρθοδοξία τῆς Βασιλεύουσας, σάν ἐμβολιαστής πνευματικῆς ἀποθεραπείας καί ὑγείας, μέσα σέ ἕνα πρόχειρο ἐκκλησάκι, τήν φερώνυμη Ἀναστασία, στήν αὐλή τοῦ ἀρχοντικοῦ πού τόν φιλοξενοῦσε. Καί τήν παρέδωσε ἀκέραια σάν κληρικολαϊκό δέκτη στόν ὀρθόδοξο αὐτοκράτορα Θεοδόσιο καί στή Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδο.

Χωρίς νά παραπλανᾶ τά λαϊκά στρώματα καί δίχως νά κολακεύει ἀπολύτως κανέναν, ὁ καθοδηγητικός Χρυσόστομος ἦταν τόσο λαοφίλητος στήν Ἀντιόχεια, ὥστε κρυφά ἀπό τό λαό τόν ἅρπαξαν καί τόν μετέφεραν στήν Κωνσταντινούπολη. Κι ἔγινε φωτιστής στίς λαϊκές μάζες, ἔγινε καθοδηγητής τῆς κοινωνικῆς ἀρτιοποίησης, ἔγινε ἐλεγκτής στίς κατάφωρες πολιτικές ἀδικίες, καταδιώχθηκε παράνομα καί πέθανε ἐξόριστος, παραμένοντας ὑπόδειγμα κοινωνικοῦ καί ἐκκλησιαστικοῦ ἀναμορφωτῆ γιά πάντα.

ΑΓΙΟΙ στήν τέλεια ἐμπειρική τους ἐκκλησιαστική σχέση μέ τό ζῶντα Θεό.

Περισπούδαστοι στήν ἐμφιλόσοφη μαθητεία τους καί διδαχή.

Ἀσύγκριτοι στήν ἐκκλησιαστική τους ὁλοπροσφορά.

Ὑποδείγματα πολιτικοῦ ἤθους καί κοινωφελεστάτης ἀκεραιότητος.

Σπάνιοι ἄνθρωποι. Μεγάλα παραδείγματα γιά τούς αἰῶνες.

Κοσμήματα τῆς ἐνθεωμένης αἰωνιότητος στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

ΚΑΠΟΤΕ ὁρίστηκαν ὡς προστάτες Ἅγιοι τῆς Παιδείας μας. Γιά ὅλους αὐτούς τούς λόγους, τούς ὁποίους ἐξυπηρετοῦσε ὑποβοηθητικά ἡ οἰκογένεια καί ἡ κοινωνία, τό σχολεῖο καί τό πανεπιστήμιο, ἡ κοινή γνώμη καί ἡ πολιτεία, τά ἐθνικά ἰδεώδη καί ὅλες οἱ θεσμικές ἐκφράσεις τους.

Σταδιακά ―ὅπως καί ὅλοι οἱ μορφωτικοί στόχοι― ὁ ἑορτασμός τους κατάντησε μιά ἄχαρη ἑορτή ἐκπαιδευτικῆς ἀργίας, μιά θρησκειοποιημένη ἐλαχιστοποίηση προτύπων, πού οὔτε ἡ ἐκπαιδευτική κοινότητα τούς λαχταροῦσε, οὔτε ἡ κοινωνία προσέβλεπε σ᾽ αὐτούς, οὔτε ὁ κρατικός μηχανισμός ἐννοοῦσε νά τούς ἀξιολογήσει καί νά ἀξιολογηθεῖ ἀπό τήν ὑπεραξία τους. Ἡ κοινωνικοπολιτική δεοντολογία τῆς εὔκολης χειραγώγησης ἑνός μαζοποιουμένου λαοῦ δέν εὐνοοῦνταν ἀπό πρότυπα ἀρετῆς καί ἁγιότητας, φιλοσοφημένης παιδείας καί ἀκεραιότητας ἤθους, πιστότητας στό Θεό τῶν Πατέρων καί τῶν προγόνων μας.

Ὅμως, οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες δέν παύουν νά ὑπάρχουν ὡς μεγαλειώδεις καί δυναμικές καί ἅγιες μορφές στό Γένος μας, στήν Ἐκκλησία μας, στήν (πάλαι ποτέ) Παιδεία μας. Ἕνα πολυτιμότατο ἐκκλησιαστικό δῶρο, κοινωνικοπολιτικῆς εὐθυπορίας, ἐπιστημονικῆς πρωτοπορίας καί ἐκπαιδευτικῆς σημαντικῆς.

Μετανίζουμε καί καταφιλοῦμε τήν εἰκόνα τους. Τούς ἱκετεύουμε νά ξαναγίνουν δάσκαλοι τῆς ἐμφιλόσοφης ἐπιστήμης καί τῆς κοινωνικῆς ἀκεραιότητος στά κρίσιμα χρόνια μας.

†ὁ Γουμενίσσης, Ἀξιουπόλεως & Πολυκάστρου ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ